Jalǵan aqparatqa tosqaýyl qoıýdyń jańa tetikteri qandaı

ASTANA. KAZINFORM — QR Prezıdenti janyndaǵy Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmeti qurylymynda 2025 jyly Jalǵan aqparatqa qarsy kúres jónindegi ortalyq iske qosyldy. Osy oraıda «Kazahstanskaıa pravda» gazetine bergen suhbatynda bul ortalyq jaıynda OKQ dırektory Asqar Omarov baıandap berdi.

– Asqar Qýanyshuly, ortalyqtyń qurylýy zaman talaby ma?

– Árıne, bul ortalyq – qandaı da bir memlekettik organnyń kreatıvi emes, ıaǵnı ábden jetilgen joba, zaman jáne qazirgi aqparattyq keńistiktiń syn-qateri aıasynda belgilengen obektıvti qajettilik.

Memleket basshysy óz Joldaýynda bylaı dep atap ótti: «Jasandy ıntellektiniń qarqyndy damýy qazirdiń ózinde halyqtyń, ásirese, jastardyń minez-qulqy men bolmys-bitimine áser etip jatyr. Basqasha bolýy múmkin emes. Sebebi bul úrdis búkil álemde qalyptasqan tártipti jáne adamdardyń ómir súrý saltyn birjola ózgertýde. Biz buǵan daıyn bolyp, batyl áreket etýimiz kerek. Áıtpese artta qalýdyń saldary óte aýyr bolady».

Bul rette, Jalǵan aqparatqa qarsy kúres jónindegi ortalyqty qurý memleket úshin logıkalyq turǵyda durys qadam boldy. Qoǵamdyq senimdi nyǵaıtý jáne tsıfrlyq medıakeńistikte manıpýlıatsııadan qorǵaý úshin jańa syn-qaterlerge júıeli túrde áreket etý mańyzdy. Osy oraıda aqparattyq keńistiktiń mánin ózgertip jatqan jasandy ıntellekt pen tehnologııalardy paıdalaný salasyna nazar aýdarý kerek.

Búginde feıkter qysym jasaý, qoǵamdyq pikirdi manıpýlıatsııalaý jáne arandatý quralyna aınaldy. Mundaı jaǵdaıda memleket jalǵan aqparatqa qarsy turýdyń júıeli tásilin ázirleýge mindetti.

Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmeti jalpyulttyq kommýnıkatsııalyq alań retinde qyzmet etedi, eń ózekti máseleler men oqıǵalar boıynsha memlekettik organdardyń baspasóz máslıhattary men brıfıngilerin uıymdastyrady. Sonymen qatar OKQ daǵdarysqa qarsy is-qımyl salasynda jumys atqarady. Máselen, OKQ bazasynda únemi ortalyq jáne jergilikti organdar qamtylatyn Respýblıkalyq aqparattyq shtab qurylady.

Munymen qosa, aqparattyq keńistiktiń tez ózgeretin sıpatyn eskere otyryp, jalǵan aqparatqa qarsy kúresti bólek baǵyt retinde aıqyndaýdy jón sanadyq. Bul turǵyda áleýmettik jelilerde jańalyqtardyń lezde shyǵýy, faktilerdi ınterpretatsııalarmen almastyratyn kontenttiń keń taralýy, sondaı-aq neırondyq jeliler men dıpfeıkterdi qosa alǵanda, tehnologııalardyń qoldanylýy máselesine mán berilip otyr. Eń aldymen, bul qadam feıktiń paıda bolýynan ony resmı túrde joqqa shyǵarýǵa deıingi aralyqty qysqartýǵa jáne jalǵan aqparatty joqqa shyǵarýdyń tıimdi joldaryn tańdaýǵa múmkindik beredi.

– Mundaı jyldamdyqta áreket etý úshin myqty mamandar komandasy men aýqymdy tehnıkalyq múmkindikter qajet emes pe?

– Iá, bizde bul múmkindikter jasalǵan. Ortalyqtyń jumysy kommýnıkatsııa men aqparatty taldaý salasyndaǵy mamandarǵa negizdelgen jáne memlekettik organdarmen tyǵyz yntymaqtastyqqa qyzmet etedi. Bul format jedel túrde resmı túsinikteme berýge, ashyqtyqty qamtamasyz etip, jalǵan málimetti jyldam joqqa shyǵarýǵa múmkindik beredi.

Onyń algorıtmine toqtalsam, ınternette kúmándi nemese jalǵan aqparat paıda bolǵan kezde, quzyretti memlekettik organmen birlesken taldaý júrgiziledi. Sonyń nátıjesi boıynsha aqparatty resmı túrde joqqa shyǵarý nemese rastaý týraly sheshim qabyldanady. Ortalyqtyń maqsaty – naqty derekterge negizdelgen shynaıy ári senimdi aqparatty keń aýdıtorııaǵa, eń aldymen, áleýmettik jelilerde taratý. Osy rette túrli qaýeset pen burmalaǵan málimetke tosqaýyl qoıylady.

Ortalyq qyzmetkerleri apta saıyn memlekettik organdar joqqa shyǵarǵan feıkter boıynsha sholýlar daıyndaıdy. Osy oraıda jalǵan aqparattyń maqsatyna, ony daıyndaýdyń tetikteri men taratý tásilderine tolyq taldaý jasalady.

Bul óz kezeginde qoǵamda «ımmýnıtet» qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Atap aıtqanda, ortalyqtyń barlyq resmı málimetteri, analıtıkalyq sholýlary ttps://t.me/AntiFakeCenter telegram arnasynda jarııalanady.

Sonymen qatar, árbir shyǵarylym Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetiniń resmı platformasynda jarııalanady: 

– Kóp jaǵdaıda qaı taqyryptaǵy feıkterge nazar aýdarasyzdar?

– Jumysymyzdyń negizgi qaǵıdasyna toqtalsam, adamdardy adastyratyn nemese memleketke qatysty qoǵam senimine nuqsan keltiretin kez kelgen qaýeset ortalyq nazaryna alynady. Sondyqtan áleýmettik shıelenis pen azamattardyń senimsizdigin týdyrýy múmkin kúmándi málimetter boıynsha barlyq salany qamtımyz.

Birinshi kezekte ómirlik mańyzy bar qyzmetter men áleýmettik sektorǵa ekpin qoıylǵan, ıaǵnı medıtsına, azyq-túlik jáne kommýnaldyq sektorǵa qatysty máseleler. Sondaı-aq qaýipsizdik jáne tótenshe jaǵdaılar taqyrybyna da erekshe mán beremiz. Sebebi, tabıǵı apat, epıdemııa nemese qylmystyq oqıǵalar týraly jalǵan aqparat jappaı dúrbeleńge ákelýi yqtımal.

Qoǵamda qaqtyǵys týdyrýǵa, ulttyq birlikti álsiretýge jáne shetelde Qazaqstan týraly teris ımıdj qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan saıası arandatýlar men syrtqy úgit-nasıhatqa nazar aýdaramyz.

Budan bólek, memlekettik organdar men eldiń joǵary laýazymdy sheneýnikteriniń qyzmeti týraly jalǵan aqparattardy baqylaımyz. Bılik jumysynyń bedelin túsiretin jalǵan aqparat turaqtylyqqa nuqsan keltirý men memlekettik ınstıtýttarǵa degen senimdi álsiretý quraly retinde paıdalanylatyny qupııa emes.

– Adamdar ınternettegi kúmándi aqparat boıynsha ortalyqqa tikeleı habarlasyp, túsinikteme alýyna múmkindik bar ma?

– Kez kelgen ýaqytta baılanysqa shyǵa alady. Kúmándi aqparat keńinen taralmasa da, ár adamnyń ony teksertýge quqyǵy bar. Bul - óte mańyzdy. Sebebi feıkter kóbinese jabyq chattarda nemese shaǵyn qaýymdastyqtarda jarııalanady, sodan keıin kópshilikke taralady.

Azamattar kúmándi materıaldardy ózine yńǵaıly baılanys arnalary arqyly joldaı alady - Telegram-daǵy chat-bot: @AntiFakeCenterBot; resmı elektrondy poshta: [e-mail].

Barlyq kelip túsken ótinim taldaýdan ótedi jáne qajet bolǵan jaǵdaıda, shara qoldaný úshin quzyretti memlekettik organdarǵa jiberiledi.

Maqsatymyz - qazaqstandyqtar arasynda kúmándi estiletin aqparatty qaıta tekserý ádetin qalyptastyrý. Birtindep jelide otyrǵandar naqty derekterdi qaýesetten ońaı ajyrata alatyn deńgeıge jetedi. Osy oraıda adamdar túrli arandatýlarǵa qarsy tura alady.

Jalpy alǵanda, Jalǵan aqparatqa qarsy kúres jónindegi ortalyqtyń jumysy qoǵamnyń aqparattyq manıpýlıatsııaǵa tózimdirek bolýyna, sondaı-aq medıakeńistikte jaýapkershiliktiń artýyna jáne ony ashyq etýge yqpal etedi.

Bul qadamdar adamdardyń tek tekserilgen derekkózderge súıenetinin, al jalǵan aqparattyń áseri tez joǵaltatynyn bildiredi. Osynyń nátıjesinde senim men fakti úreı men spekýlıatsııaǵa qaraǵanda kúshtirek bolatyn aqparattyq ortaǵa qol jetkizýimiz kerek.

Ortalyqtyń maqsaty Prezıdent belgilegen basymdyqtarmen tikeleı úılesetinin taǵy da atap ótkim keledi. Joldaýda strategııalyq maqsat qoıylǵan: Qazaqstan úsh jyl ishinde mindetti túrde jappaı tsıfrlyq el bolýy kerek.

Jalǵan aqparatqa qarsy kúres jónindegi ortalyqty qurý - osy strategııanyń mańyzdy elementi. Ol tsıfrlyq medıakeńistikti qorǵaýdy, sonymen qatar jańa tsıfrlyq mádenıetti qalyptastyrýdy qamtamasyz etedi. Bul turǵyda aqparattyq manıpýlıatsııaǵa tótep berý qoǵamdy jańǵyrtýdyń jáne ulttyq birlikti nyǵaıtýdyń negizi bolady.