Jaqsylyq Sábıtov «Jamıǵ At-Taýarıhtyń» qoljazbalaryn birizdendirýdi usyndy

NUR-SULTAN. QazAqparat – «Jamıǵa At-Taýarıh» eńbeginiń 3 tildegi nusqasyn bir izge túsirmese, qatelikten kóz ashpaımyz. Memleket tarıhy ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fılosofııa doktory Jaqsylyq Sábıtov «Ulyq Ulys-Altyn Orda: bastaýy, tarıhy jáne murasy» atty halyqaralyq ǵylymı-tájirıelik konferentsııada osyndaı oı aıtty, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Sóziniń basynda tarıhshy Shoqan Ýálıhanovtyń Altyn Orda tarıhyn zertteýdegi eńbegi eren bolǵanyn eske saldy.

«HІH ǵasyrda Altyn Ordany zerttegen kórnekti ǵalymnyń biri – Shoqan Ýálıhanov. Ol óziniń jyl ǵumyrynda óte aýqymdy ǵylym eńbek sińirip ketken. Qazirge deıin onyń bul erligin eshkim qaıtalaı alǵan joq. Tipti ony óz ýaqytynan 150 jylǵa ozyp ketken. Onyń eńbekterindegi tezısterdiń kóbi áli kúnge deıin ózekti. Onyń jazǵan eńbekteri qazirgi bizdiń oqýlyqtarda da ozyq deýge bolady. Al onyń bul taqyrypta óte mazmundy ári jemisti eńbek etýine Qadyrǵalı Jalaıyrıdiń «Jamıǵ At-Taýarıh» eńbegin bilgeni kóp septigin tıgizgen», - deıdi ǵalym.

Sondaı-aq, ol Qadyrǵalı Jalaıyrıdiń eńbegin Joshy Ulysy – Altyn Ordanyń tarıhyna dala perzentiniń kózimen ǵylymı baǵa bergen eń irgeli týyndy dep atady.

Aıtýynsha, Altyn Orda tarıhyn zerttegen qazaqtyń kórnekti uldarynyń bári bul eńbekti aınalyp ótpegen.

Eń bastysy – atalǵan eńbekte Altyn Orda qazirgideı Astrahan, Qazan, Sibir handyǵyna bólek-bólek sıpattalmaǵan.

Kerisinshe Altyn Ordanyń ıeligin tutasqan mádenı keńistik retinde sıpattaǵan.

«Jamıǵ At-Taýarıhtyń» tórt qoljasbasy bar. Tatar tilinde ekeý, qazaq tilinde bir, uıǵyr tilinde bir nusqasy qalǵan. Salystyryp qarasaq, aralarynda aıyrmashylyq bar. Mysaly, tatar tilindegi eki nusqasynyń ózinde aıyrmashylyq kezdesedi. Birinde Aq Orda týraly aıtylsa, ekinshisinde Aq Orda týraly joq. Osy qoljazbalardy birizdendirip, úlken jalǵyz mátin qalyptastyrmasaq jáne qoljazbalardaǵy aıyrmashylyqtarǵa ǵylymı baǵa bermesek, qatelese beremiz. Mysaly, «Mádenı mura» aıasynda osy eńbek basylyp shyqqanda Orys hanǵa qatysty qatelik ketken. Qadyrǵalı Jalaıyrıdiń eńbegi Alash uǵymynyń shyǵý tarıhynan málimet beretin alǵashqy derekkóz retinde de qundy. Ondaǵy «Alash myńy» uǵymy qazaq júderiniń qalaı paıda bolǵanynan habar beredi», - dedi Jaqsylyq Sábıtov.