Zapastaǵy polkovnık J. Erǵalımov: Men úshin Otan qorǵaýshylar kúni aıryqsha mánge ıe
Biz bul kúnge ońaı jetpegenimiz anyq. Qarýly Kúshterimizdi qurý jolynda talaı qıyndyqtar boldy. Onyń qalyptasyp, damýy úshin qansha adam aıanbaı eńbek etti. Olardyń ómiri, sińirgen eńbegi, júrip ótken joldary búgingi ulandarǵa úlgi. Sondaı azamattardyń biri - zapastaǵy polkovnık Jumajan Erǵalımov. Almatydaǵy 28 panfılovshylar saıabaǵyna kelip, búgingi áskerı sherýdi tebirenip tamashalaǵan Jumajan Márdenulyn QazAqparat tilshisi áńgimege tartqan edi.
- Jumajan Márdenuly, Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń qalyptasýy kóz aldyńyzda ótti, siz sonyń bastaýynda turdyńyz. Sol kúnderdi taǵy bir ret eske alyńyzshy? - Men úshin Otan qorǵaýshylar kúni aıryqsha mánge ıe. Ol kezde - 1992 jyly men Tselınograd oblysynyń Atbasar qalasynda áskerı komıssar bolyp jumys istep júrdim. 7 mamyr kúni saǵat 16.00-de Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń qurylǵandyǵy týraly habar taratylǵanda kózime eriksiz jas aldym. Óz aldymyzǵa egemen el bolǵanymyzǵa, onyń «bolat saýytynyń» qurylǵandyǵyna erekshe qýandym. Qýanǵanymnan tapanshamnan aspanǵa eki dúrkin oq attym. Óıtkeni bul tarıhı sheshim - Qazaqstannyń, Qazaqstan Prezıdentiniń jeńisi edi. Qazaqstannyń Qarýly Kúshteri Reseıdiń Qarýly Kúshterinen sál keıinirek quryldy ǵoı. Sol kúni, 7 mamyrda tańǵy saǵat 10.00-de Eltsın, al saǵat 14.00- de Prezıdentimiz Nursultan Ábishuly qol qoıdy. Osylaısha, Elbasy elimniń qaýipsizdigin qamtamasyz etti. - Qazaqstannyń Qarýly Kúshterindegi qyzmetińiz qalaı bastaldy?
- Jańa qyzmetke elimizdiń tuńǵysh qorǵanys mınıstriniń shaqyrýymen keldim. Saǵadat Qojahmetuly meni ózine shaqyryp alyp «Balam, sen maǵan kereksiń, ne aıtasyń?» - dedi. Men «Aǵa, sizdiń bul sózińizden keıin men tipti vzvod komandıri bolyp barýǵa da daıynmyn», - dedim. Ol kisi «Dıvızııanyń operatıvtik bóliminiń bastyǵy bolyp barasyń», - dedi.
- Alǵashqy kezde jaǵdaı qandaı edi?
- Jaǵdaı máz emes edi. Ózderiniń áskerı boryshyna atústi qaraǵan adamdardyń nemquraılyǵy saldarynan quldyrap ketken salalardy qaıta qalpyna keltirýge týra keldi. Tuńǵysh mınıstrdiń arqasynda Qazaqstannyń Qarýly Kúshteri aıaǵynan turdy. Qazir mine, sherýde ul-qyzdarymyz sap quryp tur. Olar - halqymyzdyń qaýipsizdiginiń qalqandary. - Jumajan Márdenuly, siz qurlyq áskerleriniń negizin qalaǵan ofıtserlerdiń birisiz. Qandaı qyzmetter atqardyńyz?
- Men búgingi Astana, burynǵy Tselınograd qalasyndaǵy nómiri úshinshi orta mektepti bitirgen soń, Qıyr Shyǵysta Keńes Odaǵynyń batyry Meretskov atyndaǵy Blagoveşensk tank ýchılışesine tústim. Ony támamdaǵan soń ofıtserlik laýazymdarda qyzmet ettim. Qysqasha ǵana aıtar bolsam, dıvızııanyń operatıvtik bóliminiń bastyǵy, dıvızııa shtabynyń bastyǵy, dıvızııa komandıri, armııalyq korpýstyń bastyǵy, okrýg shtabynyń bastyǵy, qurlyq áskerleriniń bas operatıvtik basqarmasynyń bastyǵy, ári qaraı qurlyq áskerleriniń shtab bastyǵy bolyp júrip osy qurlyq áskerlerin qurýǵa at salystym. 2004 jyly densaýlyǵyma baılanysty zapasqa shyqtym. Óte jemisti qyzmet ettim desem bolady. Óıtkeni bes jylǵa qoıǵan maqsatymdy tórt jyl ishinde oryndap shyqtym. ıAǵnı, maıorlyq qyzmet atqardym. - Sizdiń Aýǵan soǵysyna da qatysqanyńyzdy bilemiz... - 1983 jyly Aýǵanystanǵa óz erkimmen attandym. Tahar provıntsııasynyń Talýkan qalasynda 149 gvardııalyq motoatqyshtary polkynda tank rotasynyń komandıri boldym. Eki jarym jyl aýǵan soǵysyna qatystym. Keıin áskerı qyzmetke jaramsyz bolǵan soń týǵan elim Qazaqstanǵa qaıtyp keldim. Kelgennen keıin, aýdandyq áskerı komıssarıattyń bólim bastyǵy bolyp jumys istedim. Tórt jarym jyl ishinde oblystyq áskerı komıssar dárejesine kóterildim. Jalpy, áskerı salada 33 jyl kúntizbelik, 44 jyl jeńildikti kúntizbe boıynsha qyzmet ettim. - Qandaı marapattaryńyz bar?
- Eki «Qyzyl Juldyz» ordeniniń, ІІ dárejeli «Aıbyn» ordeniniń ıegerimen. Eńbegimdi baǵalaǵan Elbasyna rahmet! Sondaı-aq Qazaqstan Qarýly Kúshterin nyǵaıtý jolynda qyzmettes bolǵan, maǵan kómektesken ofıtserlerge alǵysym sheksiz. - Sizdiń oıyńyzsha, qazir jastarymyzǵa áskerı-patrıottyq tárbıe berý jaǵy qandaı deńgeıde?
- Kóńilim tolmaıdy. Bir ǵana mysal keltireıin. Keshe biz Almaty oblysy Іle aýdanynyń Vodnık yqshamaýdanynda Uly Otan soǵysynda jáne aýǵan soǵysynda qaza tapqan osy óńirdiń bozdaqtarǵa arnap eskertkish ashtyq. Aýǵandyqtar memleketten bir tıyn aqsha almaı, óz jandarynan qyrýar aqsha jumsap sol eskertkishti ornatty. Sodan, bıyl tórtinshi synypty bitirip jatqan mektep oqýshylary oqytýshy apaılarymen kele qaldy. Men sol oqýshylardyń birinen «Balam, myna «1941-1945 jyldar» dep jazylǵan sandar neni bildiredi?» - dep suradym. «Bilmeımin» - deıdi. «Al myna 1979-1989 jyldar neni bildiredi?» , «1941-1945 jyldary soǵys bolǵanyn bilesiń be?» degen saýaldaryma da osyndaı jaýap aldym. Sondyqtan aıtarym, balalardy 18 jasqa tolyp, ásker qataryna barar aldynda emes, sonaý bala kezinde úıde, otbasynda tárbıelegenimiz jón. Al mektepte balalardy birinshi synyptan bastap-aq áskerı-patrıottyq rýhta tárbıeleý qajet. Ásker minezdi qalyptastyrady. Al jaýyngerlik rýh, sana-sezim otbasynda qalyptasady. Mektep muǵalimderi bul máselege asqan jaýapkershilikpen qaraýlary tıis.
- Jumajan Márdenuly, Otan qorǵaýshylar kúnine oraı tilegińizdi bildirseńiz?
- Búkil qazaq halqyn osy bir aıtýly merekemen shyn júrekten quttyqtaımyn! Qarýly Kúshterimiz kún sanap nyǵaıyp keledi. Endi qorǵanys mınıstriniń áskerdi jańartýǵa, nyǵaıtýǵa qatysty aıtqan sózderi júzege asýy kerek. Qazaqstan Qarýly Kúshteri jańa tenıkalarmen jaraqtana bersin, ár jaýynger óz salasynyń sheberi bolsyn!
- Áńgimeńizge rahmet!