Zańsyz shyǵarylǵan dınozavr qaldyqtary Frantsııadan Mońǵolııaǵa qaıtarylady
ASTANA. KAZINFORM — Dınozavrlardyń zańsyz áketilgen qaldyqtary Frantsııadan Mońǵolııaǵa qaıtarylady. Bul týraly Montsame jazdy.
Mońǵolııaǵa Frantsýz Respýblıkasynyń quqyq qorǵaý organdary 2013 jáne 2015 jyldary tárkilegen dınozavrlardyń qazba qaldyqtaryn óteýsiz berý týraly aktige qol qoıý rásimi 2025 jylǵy 8 jeltoqsanda Parıjde ótti.
Mońǵolııanyń Mádenıet, sport, týrızm jáne jastar isi jónindegi mınıstrliginiń málimetinshe, qazba qaldyqtary Brazılııadan Frantsııaǵa kelgen kemeni tekserý barysynda jáne «Creazaurus» kompanııasynyń úı-jaılarynan tabylǵan.
2015 jyly osy derek boıynsha tergeý bastalǵan. 2016 jyly Frantsııa Mońǵolııanyń Bas prokýratýrasyna ózara quqyqtyq kómek kórsetý týraly suraý joldap, sonyń negizinde Mońǵolııada tergeý júrgizilgen, onyń nátıjeleri frantsýz tarapyna habarlanǵan.
Sarapshylardyń qorytyndysyna sáıkes, Frantsııanyń Lıon qalasynda tárkilengen tarbozavr bataardyń qazba qaldyǵy mońǵolııadan shyqqany anyqtaldy.
Mońǵolııa men Frantsııanyń quqyq qorǵaý organdary, dıplomatııalyq ókildikteri jáne tıisti mınıstrlikteri arasyndaǵy kópjyldyq yntymaqtastyqtyń nátıjesinde 2025 jylǵy 10 maýsymda Lıon apellıatsııalyq soty Mońǵolııaǵa dınozavrlardyń 29 jınaq qazba qaldyǵyn qaıtarý týraly sheshim shyǵardy. Osylaısha, on jyldan astam ýaqytqa sozylǵan sot protsesi aqyry aıaqtaldy.
Qaıtarylǵan qazba qaldyqtarynyń quramyna tarbozavr bataarlardyń, teropodtar men ovıraptorozavrlardyń tolyq qańqalary, sondaı-aq tister, qabyrǵalar, jaq súıekteri, tyrnaqtar, ortańǵy mı jáne tobyq súıekteri kiredi. Budan bólek, ǵylym úshin asa qundy kóptegen ózge de olja — teropodtar men ovıraptorozavrlardyń jumyrtqalary da qaıtaryldy.
Rásimge qatysýshylar Mońǵolııanyń mádenı qundylyqtardy zańsyz ákelýge, áketýge jáne menshik quqyǵyn berýge tyıym salý men onyń aldyn alý jónindegi ıÝNESKO konventsııasyna (1970 j.) jáne urlanǵan nemese zańsyz áketilgen mádenı qundylyqtar týraly ÝNIDRÝA konventsııasyna (2024 j.) qosylýy qazba qaldyqtaryn qaıtarý úderisine oń yqpal etkenin atap ótti.
Qol qoıý rásimine Mońǵolııanyń Mádenıet mınıstri Chınbatyn Ýndram, Frantsýz Respýblıkasynyń Ekonomıka jáne qarjy mınıstri Amelı de Monshalen jáne eki eldiń resmı tulǵalary qatysty.
Rásim barysynda sóz sóılegen mınıstr Ýndram Mońǵolııanyń zańdy quqyqtaryn qorǵaýǵa jáne artefaktilerdi qaıtarýǵa yqpal etken eki eldiń uıymdary men resmı tulǵalaryna alǵysyn bildirdi. Ol mádenı qundylyqtardy urlaý men zańsyz saýdaǵa ıtermeleıtin ashkózdik álemdegi eshbir halyqtyń nemese mekenniń qadir-qasıetin tómendetpeýi tıis ekenin atap ótti. Mońǵolııanyń Mádenıet mınıstrligi bul yntymaqtastyqty damytýǵa barlyq taraptyń qatysýyn qamtamasyz etýge daıyn ekenin jetkizdi.
Aldyn ala jospar boıynsha, qaıtarylǵan dınozavr qazba qaldyqtary zamanaýı ǵylymı ádisterdi paıdalana otyryp, jan-jaqty zertteý júrgizý úshin Tabıǵı tarıh mýzeıine tapsyrylady. Artefaktilerdiń bir bóligi 2026 jyly ashylýy josparlanǵan Ulttyq jaratylystaný ǵylymdary mýzeıiniń paleontologııa bólimine ornalastyrylady.