Zań bar, biraq júzege aspady: Elimizde oqýshylar áli de sabaqta smartfon qoldanyp júr
AQTÓBE. KAZINFORM — Elimizde sabaq kezinde uıaly telefon ustaýǵa bolmaıdy. Zań kúshine engenimen, áli júzege aspaı keledi. Kóbinde ata-analar pikiri ekige jarylady. Biri balamen baılanys, qaýipsizdik, tamaqtanýǵa tólem dese, ekinshisi sabaqqa kedergi keltiretin quraldy mektepke kirgen sátte tapsyrýǵa ázir. Kazinform tilshisi zań men naqty isti kórdi.
Zań ne deıdi?
Byltyr Bilim týraly zańǵa ózgertýler men tolyqtyrýlar engizildi. Zańnyń 47-baby 10-1 tarmaǵynda «Oqý maqsattarynda qysqa merzimdi oqý josparlarynda kózdelgen jaǵdaılardy qospaǵanda, orta bilim berý uıymdarynda bilim alýshylar men tárbıelenýshilerdiń oqý protsesi kezinde uıaly baılanystyń abonenttik qurylǵysyn paıdalanýyna jol berilmeıdi» dep jazylǵan.
Al bıyl depýtattar eger bala sabaq kezinde uıaly telefon ustap, ony qoldansa, oqý protsesine kedergi keltirse aıyppul qarastyryp, bekitti.
Endi Ákimshilik quqyq buzý týraly kodekstiń 409-baby boıynsha «ata-analardyń nemese ózge de zańdy ókilderdiń QR bilim berý salasyndaǵy zańnamasynda kózdelgen mindetterdi oryndamaýy nemese tıisinshe oryndamaýy» tirkelse, 5 AEK kóleminde aıyppul tólenedi.
Bul bıyl 19 660 teńge bolyp tur. Eger bir jyl ishinde qaıtalansa, aıyppul kólemi 20 AEK bolady. Tek aldymen ata-anaǵa eskertý berilýi tıis.
Oqý aǵartý mınıstrliginiń habarlaýynsha, ákimshilik istiń hattamasyn bilim salasynda sapany qamtamasyz etý departamentteri toltyrady.
Ákimshilik quqyq buzý týraly kodekstiń 802-baby boıynsha ákimshilik hattama toltyrýǵa memlekettik organdardan, jergilikti ózin-ózi basqarý organynan, jeke jáne zańdy tulǵalardar túsken shaǵym, sonymen birge BAQ-qa shyqqan materıaldar negiz bola alady.
Ol úshin jeke málimet, aryz dálelin taba alatyndaı foto, vıdeo materıal bolýy tıis.
— Smartfondy oqý protsesi kezinde nemese úziliste qoldanýǵa bolmaıdy. Tek oqý josparynda qarastyrylǵan jaǵdaılarda ǵana qysqa merzimge nemese tótenshe jaǵdaılarda paıdalanýǵa múmkindik beriledi. Mundaı shekteýler oqýshylardyń densaýlyǵyn (kóziniń kórý qabiletin, psıhıkalyq jaǵdaıyn jáne t. b.) qorǵaý, sabaq kezinde alańdaýshylyq faktorlaryn azaıtý, kontsentratsııany arttyrý, tikeleı qarym-qatynas atmosferasyn jasaý, gadjetterge táýeldilikti tómendetý, onlaın-býlıngtiń aldyn alý maqsatynda engizildi, — dep habarlady Oqý-aǵartý mınıstrligi.
Basqa mektepter she?
Bul taqyrypty Májilis depýtaty Ashat Aımaǵambetov jıi qozǵap, áleýmettik jelide álemdik zertteýlerdiń nátıjesin bólisip otyrady. Zań bolsa da mektepter óz múmkindigin paıdalana almaı otyr. Sebebin de kópshilikten ashyq surady.
— Randomızatsııalanǵan zertteý smartfondy shekteý mektepte qandaı nátıje beretinin anyq kórsetti. Bir synypta telefonǵa tyıym salyndy, ekinshisi — burynǵydaı. Salystyrý nátıjesi tańǵalarlyq: ásirese úlgerimi tómen oqýshylardyń bilimi aıtarlyqtaı jaqsarǵan. Nazardy alatyn faktorlardyń azaıýy — tipti «ortasha muǵalimdi» «óte jaqsy muǵalimge» almastyrǵandaı áser berdi. Uqsas qorytyndylar Norvegııa men Brıtanııada da baıqalǵan. Nazarbaev zııatkerlik mektepteri, Bilim-ınnovatsııa lıtseıleri jáne taǵy da birqatar aldyńǵy qatarly bilim ordalary mektep ishinde smartfon qoldanýǵa shekteý engizdi. Basqa mektepter she? Nelikten osy qadamǵa barmaı otyr? Zań júzinde biz olarǵa mundaı múmkindik berdik. Zertteýler jetkilikti. Kóshbasshylyq degen dál osyndaı kezde kórinedi. Qıyn bolsa da, durys sheshim qabyldaý. Óıtkeni bul – oqýshynyń zeıini, densaýlyǵy, minezi jáne tártibi týraly másele, — dep jazdy Ashat Aımaǵambetov.
Iá, elimizde mektep ákimshilikteri zańǵa súıenip, uıaly telefondy shektep jatyr. Al keıbiri oǵan deıin de osy qadamǵa bardy.
Máselen M.Qusaıynov atyndaǵy Aqtóbe oblystyq daryndy balalarǵa arnalǵan mamandandyrylǵan mektep-ınternaty bes jyldan beri oqýshylardyń telefonyn jınap alyp júr.
Munda uıaly baılanys qurylǵylaryn paıdalaný qaǵıdasy engizilgen jáne oǵan oqýshylardyń ata-analary túgel qol qoıǵan.
Telefondy sabaq kezinde tek oqý maqsatynda jáne muǵalim ruqsatymen qoldanýǵa bolady.
Al ózge ýaqytta dybyssyz rejımge qoıady nemese óshiredi. Baılanys quralyn muǵalim jınap, arnaıy qorapshaǵa salady.
— Jyl saıyn bala qabyldaıtyn kezde ishki erejeni túsindiremiz, kelisimshart jasaımyz. Kelisimshartta oqý protsesi kezinde telefon ustaýǵa tyıym salynatyny týraly jazylǵan. Sonymen birge bizde jataqhana bar. Onda da bala keshkilik telefonyn alyp, úıimen baılanysady. Keıin qaıtadan tárbıeshi apaıyna beredi. Sabaq ýaqytynda kýratorlar, ıaǵnı, synyp jetekshileri jınap alyp, túski úziliste beredi. Internattaǵy balalar saǵat 15:00–17: 00 aralyǵynda demalady. Al saǵat 17: 00-19:00 deıin úı tapsyrmasyna daıyndalady. Dál osy kezinde taǵy telefondy jınap beredi. Al saǵat 19:00–20:00 arasy keshki as, keıin 20:00–22:00 arasy bos ýaqyt. Osy ýaqytta telefon ustap, keıin tapsyrady. Túnde olarǵa berilmeıdi. Bul qajettilik. Alǵashynda kedergiler kezdesti. «Balamnyń jeke zaty», «balama habarlasqanda, ol jaýap berýi kerek» degen ýájder aıtyldy. Eger qajet bolsa kez kelgen ýaqytta synyp jetekshisine habarlasa alady, — deıdi M.Qusaıynov atyndaǵy Aqtóbe oblystyq daryndy balalarǵa arnalǵan mamandandyrylǵan mektep-ınternatynyń dırektory Tólegen Aımuqatov.
Onyń aıtýynsha, keıbir ata-ana balasyna qarapaıym telefon ustatty. Bul asa qajetti baılanys quraly retinde ǵana qoldanylady.
Onda de tek sabaq ýaqytynda habarlasýǵa bolmaıdy.
— Oqý-tárbıe protsesin ózge mektepter de kórdi. Bizge aýdandardan kelgende uıymdastyrý jolyn bilgisi keldi. Mindetti túrde oqý jylynyń basynda ashyq aıtylýy tıis. Ári ata-analar jıynynda talqylanýy kerek. Ata-ana kónedi. Óıtkeni ishki ereje bul. Keıbir ata-analar «balamda smartfon bar, alyp qoısańyz» dep aıtady. Sebebi olar da táýeldi ekenin kórip otyr. Sol kezde kanıkýl tez aıaqtalyp, smortfon jáshikke tússe dep júredi, — dedi mektep dırektory.
Munda býfet te jumys isteıdi. Onda qolma-qol aqsha qabyldanady. Al eger ata-ana jyraqta bolsa, aqshany kýratoryna nemese balaǵa jiberedi. Bul da baqylaý.
— Birine emes, bárine ortaq ereje bul. Oqýshylar bir-birine qaraıdy, biri telefonyn tapsyrǵanda, ekinshisiniń de óz erkimen bergenin kórip otyrady. Birden tartyp alsa, agressııa kóbeıedi. Tek durys túsindirý nátıje beredi. Ata-ananyń qoldaýy da boldy. Biz oılaı alatyn, durys sheshim shaǵaratyn tulǵa tárbıeleı alýymyz kerek. Keıbir sabaqta telefondy paıdalanady, tapsyrmany da oryndaıdy, — dedi mektep dırektordyń oqý isi jónindegi orynbasary Meıramgúl Nurbaeva.
Ata-analar qarsy — dırektor
Bilim týraly zańǵa ózgertýler men tolyqtyrýlardyń engizilgenine bir jylǵa jýyq ýaqyt bolyp qaldy.
Taıaýda balasy til almasa ata-analardyń da jaýapqa tartylatyny týraly aıtylyp, ákimshilik jaza qarastyryldy. Alaıda keıbir ata-ana bul sheshimdi qabyldaýǵa daıyn emes.
— Sabaqqa keri áser etetin jaǵy basym. Sondyqtan ata-analarǵa túsindirý jumystaryn júrgizemiz. Keıde ata-analar «bizge aıaq astynan habarlasý kerek bolady» dep aıtyp jatady. Úzilis kezinde habarlasa alady, al sabaq bastalǵanda telefondy tapsyrý kerek. Endi arnaıy jáshik alyp, bárin bir jerge jınaǵymyz keledi. Búgin sabaqqa qajet emes, demek uıashyqta tursyn. Tipti sol uıashyq qulyptalady da. Eger qajet bolsa, qoldanýǵa ruqsat. Al ózge ýaqytta ol tek balany alańdatatyn qural. Ózimniń ata-ana, muǵalim, basshy retinde de pikirim osy, — dedi Ǵ.Aqtaev atyndaǵy orta mektep dırektory Janııa Romanova.
Ata-analar sabaq ýaqytynda uıaly telefondy jınap alýǵa qarsy emes, tek mektepke kirgennen jáshikke salý talabyna kelise almaı keledi.
— Eger mektepke kirgennen telefon tapsyrady degen tártip engizilse, ata-analarǵa eskertip, kelisimin alamyz. Jedel habarlasý kerek bolsa, synyp jetekshisine, mektep ákimshiligine qońyraý soǵa alady. Osyny túsindirgimiz keledi. Mektepte «bilim ordasyna kirgennen tapsyrý kerek» degen sheshimge kelise almady. Endi sabaq bastalǵanda tapsyryp, úziliste alýǵa ruqsat berýdi usynyp, taǵy túsindiremiz. Bala daıyn dúnıeni kóshirse, onyń ishinde ne týraly jazylǵanyn oqymaýy da múmkin. Al BJB, TJB kezinde qoldaný — qate. Ázirge biz synyp ishine jáshik qoıýdy usynamyz, — dedi mektep dırektory.
Kez kelgen muǵalim aldynda otyrǵan oqýshynyń telefon qoldanǵanyn kóre alady jáne biledi. Mundaıda biri telefondy sómkege saldyrsa, biri partanyń shetine, kóz aldyna qoıady.
— Tájirıbeli muǵalim eshteńeni de qalt jibermeıdi. Keıde muǵalimderge «sabaq ýaqytynda aralap júrýdi» usynamyz. Sebebi biz áli uıaly telefonǵa tyıym salyp, ony jınap alǵan joqpyz, — dedi mektep dırektory.
Telefonǵa arnaıy tartpa jasaldy — ata-ana
Aqtóbedegi mektepter arasynda arnaıy uıashyqtary bar tartpa jasatqan synyptar da kezdesedi. Oǵan ata-analar biraýyzdan kelisim bergen.
— Shamamen eki jyl buryn synyp jetekshimiz aýysyp, arnaıy tartpa jasattyq. Ata-analar kishkentaı ǵana aqsha jınalyp, satyp aldy. Qazir ár bala óz telefonyn bólek salyp qoıady, qulyptalady. Al onyń kilti synyp belsendisinde bolady. Telefondy mektepke kirgen kezde jınap alady. Tek sabaq bitken soń ǵana beredi. Bul durys. Ózim balalaryma «múlde telefondy aparma» dep aıtamyn. Alysta turatyndarǵa bul qıyn. Sebebi balalar kesh qaıtady sabaqtan. Olardyń qaýipsizdigi úshin telefon kerek, — dedi Nurjamal Asanova.
Tek mektepte emes, muǵalimder úıde de telefon ustaıtyn ýaqytty shekteýdi suraıdy. Sebebi balalar áleýettik jeli qurbany bolyp, alaıaqtardyń ýysyna túsip qalýy múmkin.
Túnde uıqysy buzylyp, sabaqta qalǵyp otyrady.
— Jasóspirim shaqtaǵy balam «ata-ana baqylaýy» degen qosymshany qondyrýǵa qarsy. Oǵan kez kelgen ýaqytta telefondy alyp, qarap otyramyn dep aıtyp, kelistim. Taıaýda ǵana bir synyp oqýshylary túgel «tabys tabý» chatyna kirip ketken. Mıllıondardy ýáde etken eken. Muǵalimder eskertip, tekserip shyqtyq. Synyp jetekshisi ár kún saıyn tártibimen birge oqý úlgerimin de aıtady. Sabaq oqymaı barsa da aty-jónin tizip beredi, — dedi ata-ana.
Aıta keteıik, byltyr elordada «Smartfonsyz mektep» jobasy iske qosylǵan edi.