«Zaǵıptar qoǵamy sot úkimimen kelispeıdi» - baspasózge sholý
***
Elimizde 18 onkologııalyq ortalyq bolsa, solardyń ishinde tósek-oryn sanynyń kóptigimen, qural-jabdyǵynyń jańalyǵymen jáne qoly jeńil, emi shıpa mamandarynyń kásibı biliktiligimen at ozdyryp turǵany Qaraǵandy oblystyq onkologııalyq dıspanser eken. Medıtsınalyq mekemeniń basshysy, kánigi hırýrg Muratbek Jumaqaev muny «Egemen Qazaqstan» gazetine bergen suhbatynda naqty mysaldarmen dáleldep, baıandap berdi. Bıyl qurylǵanyna 70 jyl tolatyn onkologııalyq ortalyqtyń aýyz toltyryp aıtar jetistigimen qatar, sheshilmeı kele jatqan shetin máselesi de dırektormen arada bolǵan suhbat barysynda kórinis tapty.
«Adamdardyń sana-sezimin ózgertpeı bolmaıdy. Óziniń densaýlyǵyna atústi, salǵyrt qaraǵan adam - qoǵamǵa masyl. Jasyratyny joq, aýrýy ábden asqynyp, syrqaty meńdegen ata-anasyn alyp kelgendermen keıde qatty sóılesýge týra keledi. «Musylman balasy tańerteń turǵanda jasy kelgen ata-anasynyń qal-jaǵdaıyn suramaýshy ma edi. Osynsha halge qalaı jetkizdińder?!», dep ursatynym da ras. Sonda olardyń aıtatyn ýáji mynadaı: «Aıtýdaıyn aıtamyz-aý, tek ózderi ǵoı, aýrýhana dese beze qashatyn...» Bul, árıne syltaý. Eger de, árkim egde tartqan týystarynyń ǵana emes, óziniń de densaýlyǵyna janashyrlyqpen qarar bolsa, keseldiń aldyn alý áldeqaıda ońaıǵa túser edi»,-deıdi Muratbek Jumaqaev. Túıtkildi máseleni kóterip otyrǵan búl suhbat «Qaterli isikke sananyń silkinisi qarsy turýy kerek» degen taqyryppen berilgen.
Bas basylymda «Qar qabylany» atty materıal jaryq kórdi. Katonqaraǵaı memlekettik ulttyq tabıǵı parkiniń aýmaǵynda meken etetin qar barystaryna zertteý jumystary júrgizilgenine úsh jyldan astam ýaqyt boldy. Atalǵan ýaqyt aralyǵynda shyń taǵysyn anyqtaý, olardyń tirshiligin túbegeıli zertteý jumystary úzdiksiz atqarylyp keledi. Aıtalyq, qar barysy júretin soqpaqtarǵa, adam aıaǵy baspaıtyn asqarlardaǵy bıik quz, jartastarǵa fototuzaq quraldary ornatyldy. Bul fototuzaq quraldary belgili bir ýaqyt aralyǵynda tekserilip turady. ıAǵnı, jyldyń ár mezgilinde fototuzaqqa maral, taýteke, qasqyr, túlki, qoıan, sýyrlarmen qatar, elimizdiń Qyzyl kitabyna engen Altaı ulary, sabanshy jáne qar barysy tústi.
Qar barysynyń qoregi taýtekeler bolǵandyqtan fototuzaq quraldary negizinen taýtekeler júretin jerlerge qoıyldy. Joǵalyp bara jatqan qar barysynyń sońǵy ýaqytta Altaı taýlarynda paıda bolýy, jıi boı kórsete bastaýy qýantady.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, «Qazaq zaǵıptar qoǵamy» qoǵamdyq birlestigindegiler burynǵy basshylaryna taǵylǵan úkimmen kelispeı, qatań jaza qoldanylýyn surap otyr.
Qoǵamnyń burynǵy basshysy Baıbolat Áýbákirov qoǵamǵa bólingen aqshany jymqyrdy dep aıyptalǵan bolatyn. Sodan beri qoǵamdaǵy zaǵıp jandar men basshy arasyndaǵy daý-damaı úsh jyldan artyq ýaqytqa sozylǵan. 28 jeltoqsan kúni Áýbákirovti jeti jylǵa bas bostandyǵynan aıyrý men múlkin tárkileý týraly úkim shyqty. Alaıda tilshilermen kezdesý ótkizgen qoǵamdaǵy narazy top muny jeńildetilgen jaza deıdi. Qoǵam músheleri burynǵy basshylaryn «qyzmetin asyra paıdalandy, qoǵamdyq birlestikti tonap keldi, qazynaǵa qaraıtyn múlikterdi satty, jumyskerlerdi jónsiz jumystan bosatty, birlestikke túsken aqshany ıemdenip aldy» dep sógýde. Munysyn zańdy turǵyda da dáleldeı alǵan. 28 jeltoqsanda qoǵam basshysyna qatysty aıyptaý úkimi shyqty. Biraq ol zańdyq kúshine engen joq. Narazylyq bildirýshi jaq bul is materıaldaryna Bas prokýratýranyń aralasyp jatqanyna kúdikpen qaraýda. Óıtkeni buǵan deıin de osyndaı jaǵdaı oryn alyp, «Qazaq zaǵıptar qoǵamyna» 179 mıllıon teńge mólsherinde zııan keltirdi dep aıyptalǵan Áýbákirov jazasynan qutylyp ketkendigin aıtady. Bul jaıynda «Zaǵıptar qoǵamy sot úkimimen kelispeıdi» atty maqaladan tolyq oqı alasyzdar.
Osy basylymda «Kitapty qalaı oqısyz?» atty qyzyq maqala jarııalanǵan. Bala kezimizden sanada jattalyp qalǵan osy sóz tirkesin kishkentaı kezimizde túsine bermeýimiz múmkin. Alaıda balalyq shaǵyńda oqyǵan kitaptyń ómir boıy esińde qalatyny sırek.
«Árıne, kitapqumar jurtshylyqtyń bir kitapty qartaıǵan shaǵyna deıin birneshe ret qaıtalap oqýynyń sebebi bar. Óıtkeni ony ár jasta oqyǵan saıyn adamnyń túısinýi bólek bolady. Qaıyra túısinedi, paıym jasaıdy, oı qorytady. Biraq kitapty qalaı oqý kerek? Árkim árqalaı, bireý jyldam oqıdy, ekinshileri qarap shyǵady. Sońǵysy túısiný emes. Biraq kitap oqyǵan adamnyń jan dúnıesi tereń, sóz saptaýy erek bolatyny sózsiz. Alaıda solaı dep birjola kesim shyǵarýǵa bola ma eken? Joq. Keıbir adamdar bilgenin sheshendikpen aıta almaýy múmkin. Degenmen, olardyń jazǵanynan, oıynan báribir tereńdik kórinip turady.
Rasynda, bireý kitapty jyldam, ekinshisi asyqpaı oqıdy. Keıbir málimetterge qaraǵanda, eresekter ortasha eseppen mınýtyna 180-250 sóz oqıdy eken. Alaıda adamnyń mıy oqyǵan kitabynyń mazmunyn 100 paıyz qabyldaı ala ma? Másele - sonda»,-dep jazady gazet.
***
«Kazahstanskaıa pravda» gazetinde «Qazaq eli» na Kannskom festıvale» degen materıal berilgen. Shymkenttik anımatorlar «Qazaq eli» tolyqmetrajdy tarıhı mýltfılm boıynsha jumysty aıaqtap, lentanyń treılerin Kann festıvaline jiberdi.
Stsenarıı avtory jáne «SAQ» kınostýdııasynyń prodıýseri Baqytjan Quljabaevtyń aqparaty boıynsha Kann festıvalin uıymdastyrý komıtetiniń ókilderi mýltıplıkatsıalyq fılmdi jasaýshylarmen baılanysqa shyǵyp, Reseı, Germanııa, AQSh jáne BAÁ taraptary osy tarıhı týyndyny ózderiniń elderinde balalarǵa kórsetý nıetin bildirgenin habarlady. Endi anımatorlar shuǵyl túrde fılmdi orys, nemis jáne aǵylshyn tilderine aýdarýda.