Valıýta baǵamy men ınflıatsııa: Ulttyq bank bazalyq mólsherlemeni nelikten kóterdi?
ASTANA. KAZINFORM – Ulttyq bank bazalyq mólsherlemeni 15,25%-ke deıin kóterý týraly sheshim qabyldady. Sondaı-aq Ulttyq bank valıýta baǵamynyń qalypty jumysyn saqtap qalý úshin ınterventsııalar júrgizýdi jalǵastyrýǵa daıyn. Bul týraly Ulttyq bank tóraǵasy Tımýr Súleımenov málim etti.
Bazalyq mólsherlemeni kóterýge áser etken faktorlar
Qazan aıynda jyldyq ınflıatsııa uzaq ýaqyt baıaýlaǵannan keıin 8,5%-ke deıin qaıta kóterildi. Azyq-túlik baǵasynyń tómendeýi baıqalady, al azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlar baǵasy birshama artty. Demek ınflıatsııanyń kóterilýine aqyly qyzmetter baǵasy áser etip otyr. Sonymen qatar qazanda kommýnaldyq qyzmetter, baılanys pen kólik qyzmetteriniń baǵasy da aıtarlyqtaı ósti.
«Qazanda baǵanyń bir aıdaǵy ósý qarqyny 0,9%-ke jetti. Bul ortasha dınamıkadan birshama joǵary, buryn qazan aıynda atalǵan kórsetkish 0,7% bolatyn. Bazalyq jáne maýsymdyq faktorlardan tazartylǵan ınflıatsııanyń kórsetkishteri bıyl shildeden bastap joǵary bolyp qaldy. Bul ekonomıkadaǵy proınflıatsııalyq qysymdy jáne ınflıatsııalyq úrdisterdiń turaqsyzdyǵyn bildiredi», - dedi Tımýr Súleımenov.
Bazalyq mólsherlemeni kóterýge áser etken ekinshi faktor, ishki ekonomıkalyq úrdister. Elimizde iskerlik belsendilik artyp keledi. Ony qysqamerzimdi ekonomıkalyq ındıkatordyń dınamıkasynan kórýge bolady. Aıtalyq, bıyl 10 aıda ındıkator 5,3%-ke deıin jedeldedi.
Taǵy bir jaıt tutynýshylyq suranys qaıta jedeldedi, buryn aıtarlyqtaı turaqty edi. Jedeldeý sátin bólshek saýda derekteri rastap otyr. Joǵary suranys bıýdjet shyǵystarynyń artýynan jáne naqty jalaqynyń ósýinen bolyp otyr, ıaǵnı baǵalarǵa qysym artty.
Ekonomıkanyń shıkizatqa jatpaıtyn sektorlaryndaǵy ınvestıtsııalyq belsendilik saqtalýda. Al kólik, aqparat pen baılanys salalarynda jáne jekelegen qyzmetter sektorynda ınvestıtsııalyq belsendilik aıtarlyqtaı ósti.
Ulttyq bank tóraǵasy málimdemesinde syrtqy faktorlarǵa erekshe toqtalyp, onyń áseri kelesi jyly da saqtalýy múmkin dep otyr. Negizgi sebep – álemde azyq-túlik baǵasynyń ósýi jáne Qazaqstannyń negizgi saýda seriktesi Reseıdegi joǵary ınflıatsııa.
Azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymynyń (FAO) ındeksi boıynsha etten basqa azyq-túlik baǵasynyń aıtarlyqtaı qymbattaýy jalǵasyp keledi. Sol sııaqty dándi daqyldyń baǵasy eki aı qatarynan ósti, bul úrdis aldaǵy ýaqytta saqtalady degen qaýip te bar.
AQSh pen Eýroodaqta ınflıatsııa belgilengen nysanaly baǵdarǵa jaqyndap keledi. Bul ortalyq bankterdiń aqsha-kredıt sharttaryn birtindep jeńildetýine yqpal etýde.
«Munaı naryǵyndaǵy jaǵdaı birshama nasharlady. Qytaı tarapynan suranys tómendep keledi. AQSh-tyń jańa prezıdentiniń qandaı saıasat ustanatyny ázirge belgisiz. Degenmen, Soltústik jáne Ońtústik Amerıkada munaı óndirisiniń ósýinen usynys artady degen boljam bar. Osy faktorlardy eskerip, biz bazalyq stsenarıı aıasynda Brent markaly munaı baǵasyn tómendetip, boljamdy kezeńniń sońyna deıin 70 dollar deńgeıinde belgiledik», - dep túsindirdi Ulttyq banktiń tóraǵasy.
Inflıatsııa tómendeı me?
Qarapaıym turǵyndardy qyzyqtyratyn kelesi másele - ınflıatsııa. Ol – halyqtyń qaltasyna, jalpy ekonomıkanyń ornyqtylyǵyna áser etetin negizgi faktor. Turaqsyz jáne joǵary ınflıatsııa azamattardyń jınaqtary men eńbek tabysynyń qunsyzdanýyna, sheteldik aktıvterge kóshýge ákeledi. Sonymen qosa bızneske de áseri bar, ıaǵnı uzaq merzimge josparlaýdy qıyndatyp, ınvestıtsııalaýǵa yntalanýdyń tómendeýine ákeledi, saldarynan ekonomıkanyń ósý qarqyny báseńdeıdi. Inflıatsııany qaıta qaraý ishki jáne syrtqy faktorlar tarapynan keletin qysymǵa baılanysty.
Osy oraıda Ulttyq banktiń aldaǵy jyldarǵa boljamyn usynsaq, bıyl ınflıatsııa boljamy 8-9%-ke deıin naqtylandy. 2025 jyly 6,5-8,5% dálizi aralyǵynda kútiledi. 2026 jyly ınflıatsııa ustanymyn 5,5-7,5%-ke deıin báseńdeý boljamyn jasap otyrmyz, al 5%-tik maqsatqa jetý 2027 jyldyń qorytyndysy boıynsha kútiledi.
Valıýta naryǵyndaǵy qazirgi jaǵdaı
Búginde AQSh dollaryna shaqqandaǵy teńge baǵamy 500-den asty. Tól teńgeniń álsireýine syrtqy faktorlarmen qatar ishki faktorlar da áser etti.
Keshe bırjadaǵy saýda-sattyq kezinde baǵam 519,7 teńgege jetip, saýda-sattyq jabylǵandaǵy kórsetkish 512 teńge boldy. Qazir dollar KASE-de 507 teńge deńgeıinde saýdalanyp jatyr.
«Jaǵdaıdy turaqtandyrý, baǵamnyń kúrt ósýin tegisteý jáne naryqty valıýtamen qamtamasyz etý úshin Ulttyq bank sońǵy kúnderi valıýtalyq ınterventsııalar júrgizdi. Qabyldanǵan shara valıýta baǵamynyń turaqsyz aýytqýyna jol bermeýge múmkindik berdi jáne naryqtaǵy jaǵdaıdy turaqtandyrýǵa yqpal etti», - dedi Tımýr Súleımenov.
Osy oraıda Ulttyq bank jaǵdaıdy baqylaýdy jalǵastyrady.
«Baǵamdy qalpyna keltirip, valıýta naryǵynyń qalypty jumysyn qamtý úshin Ulttyq bank odan ári ınterventsııalar júrgizýdi jalǵastyrýǵa daıyn», - dep qorytyndylady tóraǵa.