Vetnamda qoıandaı ǵana boıy bar buǵy tabyldy
Kúmis arqaly buǵy – or qoıandaı ǵana boıy bar álemdegi eń kishkentaı ashatuıaqty.
Ótken ǵasyrdyń sońynda Vetnamda ashatuıaqtylardyń biregeı ókili — buǵy tuqymdasyna jatatyn Tragulus versicolor ómir súrgen. Bul topqa kiretin janýarlar boıynyń alasa bolýymen tanymal: olardyń maksımaldy ósýi 40 sm-den aspaıdy, salmaǵy-15 kg. Boıynyń bıiktigi boıynsha olar men-kýn mysyq tuqymdastarymen salystyrylady. Biraq kúmis arqaly buǵynyń boıy 25 sm-ge deıin ǵana ósedi.
Buǵylar tuqymdasy evolıýtsııalyq emes ejelgi janýarlar tobyna jatady. Olarǵa damyǵan ashatuıaqtylarmen básekelesý qıynǵa soǵady. Planetamyzda buǵylar óte az qalǵan. Tipti, 1990 jyldan beri vetnamdyq endemık áli kezdespegen.
Sońǵy ýaqytqa deıin kúmis arqaly buǵylar joıylyp ketti dep boljanǵan bolatyn. Olar Tabıǵatty qorǵaýdyń jahandyq qorynyń (GWC) joǵalyp bara jatqan «25 eń qajetti» túrleriniń tizimine engizildi. Bul olarǵa nazar aýdarýǵa jáne olardy izdeýdi qarjylandyrýǵa múmkindik berdi.
Vetnamdyq turǵyndarǵa sırek kezdesetin ashatuıaqtylardyń mańyzdylyǵy týraly aıtylǵan bolatyn. Nátıjesinde 2017 jyly Nıachangnan ońtústik-shyǵysqa qaraı ornalasqan bir eldi mekennen osy janýarlar týraly aqparat kelip tústi. Oqıǵa ornyna ǵalymdar attanǵannan keıin 5 aıdyń nátıjelerin tekserip, olar djýnglıge fototuzaqty ornatty. Nátıje oılaǵannan da asyp tústi: kamera tintýir buǵyny túsirip aldy. Qatelespegenderine kóz jetkizý úshin bıologtar ondaǵan beınekameralardy qosyp, birinshi boljamdy tolyǵymen rastady
Jalpy alǵanda, mamandar 2000-ǵa jýyq kadr aldy. Onda birneshe adam bar, biraq ǵalymdar popýlıatsııanyń naqty kólemin baǵalaı almady. Túrli jaǵdaıda alynǵan derekter jer betinen joǵalyp ketken túrlerdi qorǵaý boıynsha kúsh-jigerdi úılestirýge múmkindik beredi.
Vetnamda janýarlar kóptegen qaýip-qaterlerge tap bolady. Olardyń qatarynda klımattyń ózgerýinen jáne tirshilik etý ortasynyń joǵalýy, sondaı-aq ańshylar tuzaǵy bar.
