Úzdik qymyz baıqaýynyń jeńimpazdary 45 mln teńge júlde alady
ASTANA. KAZINFORM — Astanada ulttyq dástúrdi dáripteıtin erekshe shara — qymyzmuryndyq festıvali ótti. Festıvalge kelýshiler ulttyq taǵamdardan dám tatyp, salt-dástúrmen jaqyn tanysýǵa múmkindik alsa, uıymdastyrýshylar jazda ótetin aýqymdy qymyz festıvaline daıyndyǵyn bir pysyqtap aldy. Onda Qazaqstannyń úzdik qymyz óndirýishlerine 45 mıllıon teńge júlde berilmek.
Kún raıynyń qubylǵanyna qaramastan qymyz festıvaline kelgenderdiń qarasy qalyń boldy. Elimizdiń 10 aımaǵynan jetken qymyz óndirýshiler bas qosyp, árbiri óziniń ónimin jarnamalap álekke tústi. Jalpy Qymyzmuryndyq — tirshiligi tabıǵatpen etene baılanysqan halqymyzdyń Naýryz ben sabantoı sekildi mańyzdy merekesiniń biri ári yntymaq pen eńbektiń kórinisi.
Qymyzmuryndyq halyq jaılaýǵa shyǵyp, bıe qulyndap, aq kóbeıgende toılana bastaıdy. «Kópke buıyrsyn» degen tilekpen aqsaqaldar, aǵaıyn-týys, kórshi-qolań arnaıy shaqyrylyp, alǵashqy dám usynylady. Halyq ta bul merekede «Saýar kóp bolsyn!», «Aq mol bolsyn!», «Aqtan aıyrmasyn» dep tilek aıtqan.
− Qymyzmuryndyq — kóshpeli jurttyń merekesi ǵoı, sony zamanaýı turǵyda toılaǵymyz keledi. Onyń ar jaǵynda halyqty qymyz ishýge shaqyramyz. Qymyzdy dastarhanymyzǵa qaıtarǵymyz keledi. Jastar qazir qymyz ishpeıdi, ishim aýyrady deıdi. Biraq negizi eń paıdaly sýsyn, Qudaıdyń bizge bergen sýsyny osy qymyzymyz. Osyny biz ishýimiz kerek. Ultymyzdyń densaýlyǵy myqty bolýy kerek, − dedi festıval avtory Jumajan Qaltaev.
Bul sýsynnyń qunan qymyz, dónen qymyz, túnemel qymyz, bal qymyz sekildi túrleri bar. Olardy daıyndaý tásili ártúrli. Qymyzdyń quramynda paıdaly element kóp, shóldi qandyryp, tipti oǵan bıdaı, meıiz, qazy, maı salyp ishken. Tobylǵymen ystalǵan kúbide pisken. Endi osy mádenı baılyqty álemge tanytý úshin shilde aıynda Astanada úlken festıval ótedi.
− 19-20 shildede Astanda Baıqymyz festıvali ótedi. Oǵan Qazaqstannyń barlyq óńirindegi fermerlerdi shaqyramyz. Qazaq ashanasy et, baýyrsaq, qýyrdaqpen shektelmeıdi. Basqa da alýan túrli taǵamdardy kórsetemiz, keptirý, qaqtaý, ystaý joldaryn úıretemiz. Eń úzdik qymyz óndirýshilerge jalpy qory 45 mıllıon teńge júlde beremiz. Osylaısha ulttyq sýsyn óndiretin kásipkerlerdi qoldaǵymyz keledi. Qazir biz etno jáne gastrotýrızmdi damytyp jatyrmyz. Qymyz ishý úshin Frantsııadan, Italııadan, Aýstralııadan týrıster kelgenin qalaımyz. Óıtkeni qymyz — halqymyzdyń qýatty sýsyny. Biz qymyzdy jańa deńgeıge kótergimiz keledi. «Qymyz ishse, ish aýyrtady» degen stereotıpterdi joıǵymyz keledi. Sapaly qymyz eshqashan asqazandy aýyrtpaıdy, kerisinshe densaýlyqqa paıdaly bolady, − dedi tanymal etnograf, BaiQymyz festıvaliniń uıymdastyrýshysy Áıgerim Musaǵajınova.
Jobanyń basty maqsaty — otandyq qymyz óndirýshilerine qoldaý kórsetý, qazaqtyń dástúrli sýsynyn qazirgi adamdardyń dastarhanyna qaıta oraltý jáne onyń paıdaly qasıetteri týraly keń aýdıtorııaǵa jetkizý.
— Qymyzda 37 túrli dárýmen bar, onymen týberkýlezden emdelip, gemoglobındi qalypqa keltirýge bolady. Bul — bizdiń qymyzdyń basty ereksheligi. Eń aldymen bıe saýylǵan soń, mindetti túrde kóbigin iship kórý kerek, sebebi bar dárýmen sol kóbikte bolady. Adamdar qymyz uzaq tursa, sapasy buzylady dep oılaıdy. Bul qate pikir. Qymyz neǵurlym uzaq tursa, soǵurlym qunarly bolady, — dep áńgimeledi Jańaarqanyń qymyz óndirýshisi Anar Qurmanova.
Festıvalde qymyz ǵana emes, ulttyq sport túrleri boıynsha jarystar, etnoónimder men qolóner buıymdarynyń kórmesi, merekelik kontsert pen gastronomııalyq festıval ótti. Sonymen birge, ulttyq taǵamdardyń zamanaýı ómirge qalaı beıimdelip jatqanyn kórip, qymyzdan jasalǵan balmuzdaq sııaqty jańa, erekshe jáne qyzyqty taǵamdardy tatyp kórdi.
Buǵan deıin Qazaqstannyń Parıj ortalyǵynda ótken halyqaralyq gastronomııalyq festıvalge qatysqanyn habarlaǵan edik.