Uzaq jasaýdyń syry únemi qımyl-qozǵalysta – 100 jastaǵy maıdanger
ORAL. KAZINFORM – Oral qalasynda turatyn Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń ardageri Borıs Sholýbaı bıylǵy 13 aqpanda óziniń 100 jasqa tolǵanyn atap ótti. Borıs Sergeevıch ǵasyr jasaýdyń syry únemi qımyl-qozǵalysta dep biledi.
Ýkraınanyń Vınnıtsa oblysynda ómir esigin ashqan Borıs Sholýbaıdyń jastyq jaǵy jalynǵa sharpyldy. 1941 jyly bastalǵan soǵys Ýkraına jerin de jaıpap ótkeni belgili.
Óziniń aıtýynsha, ol kezde mektepte alańsyz oqyp júrgen edi. Biraq qanquıly soǵys bárin adyra qaldyrdy. Dnepr boıynda qorǵanys bekinisterin jasaýǵa qatysty. Keıin jasy 18-ge tolǵan soń Bashqurtstanda jaıaý ásker ýchılışesinde birneshe aı boıy bilim-biligin keńeıtip ári jattyǵyp, maıdanǵa attandy. 2-Ýkraına maıdany ataqty qolbasshy Vasılıı Chýıkov basqarǵan 8-gvardııa armııasy 50-atqyshtar dıvızııasy quramynda talaı shaıqasqa qatysty.
«Nemis fashısteri Berlınnen Stalıngradqa deıin jetse, biz olardy keıin qýdyq. Úlkendi-kishili júzdegen qalany azat ettik. Zaporojede birinshi ret aıaǵymnan jaralandym. Keıin Majarstan jerinde snarıad jaryqshaǵy ıyǵymdy julyp áketti, shodyraıǵan orny áli bar, ustap kórýge bolady. Es-túsimnen aıyrylyp qalyppyn. Sol kezde meni óldige sanap, anama «qara qaǵaz» jiberipti. Esimdi gospıtalda jıdym», deıdi Borıs Sholýbaı.
Onyń sózine qaraǵanda, soǵys kezinde talaı qaýip-qatermen betpe-bet kelgen. Birde shaǵyn ózennen ótip, derevnıada keıin shegine almaı, birneshe jaýynger qalyp qoıǵan. Sonda tórt kún boıy bir úıdiń shatyrynda jasyrynyp jatqan. Abyroı bolǵanda, uralarǵa granata tastap, tas-talqan etken jaý shatyrǵa shyǵa qoımaǵan. Keıin keńes jaýyngerleriniń shabýyly bastalǵan kezde óz bólimine qaıta qosylǵan.
«Jaıaý júgirip kele jatyp, qasyńdaǵy adamnyń qulaǵanyn kóresiń. Qarasań, snarıadtan ne oqtan qaza tapqan. Kózden jas, júrekten sher tógiledi. Biraq jylaıtyn ýaqyt joq, qaıǵyratyn kez emes. Qaıtadan shabýylǵa qosylyp, jónelesiń. Ondaı soǵysty urpaǵymyz kórmesin», deıdi Borıs Sergeevıch.
1945 jyldyń aqpanynda aǵa leıtenant shenimen ekinshi top múgedegi retinde úıine oralǵan maıdanger kóp jata almaı, elmen birge qıraǵan sharýashylyqty qalpyna keltirýge kirisedi. Komı Respýblıkasy ishki ister organdarynda segiz jyl boıy qyzmet etken Borıs Sholýbaı fýtboldy da jaqsy oınady. Sheberler komandasynda óner kórsetip, dene tárbıesi páni muǵalimi bolyp ta eńbek etti. 1951 jyly Evdokııa Arsentevnaǵa úılenip, odan Sergeı, Oleg jáne Vıktorııa esimdi ul-qyz súıdi. Qazir solardan nemere, shóbere, jıen kórip otyr.
1955 jyly Borıs Sholýbaı ómiriniń jańa paraǵy bastaldy deýge bolady. Osy jyly Qazaqstanǵa tyń ıgerýge attanǵan ol Bórli aýdanynda traktorǵa otyrdy, keıin brıgadır de boldy. Mańdaı terin sypyra eńbek etip, sharýashylyqtyń aıaǵynan tik turýyna óz úlesin qosty. Al 1975 jyly Sáńkibaı razezinde temir jolda elektr monter retinde jumysqa kirisip, zeınetke shyqqansha sonda jemisti qyzmet etti. Munda da óz ýchaskesinde erekshe kózge túse bildi. Sol jyldary poıyzdar ár 15-20 mınýt saıyn ótip turatyn. Birde ol relstiń ornynan shyǵyp ketkenin baıqap, dıspetcherge der kezinde habar berip úlgeredi. Sóıtip Almaty-Máskeý jolaýshylar poıyzynyń relsten taıqyp ketýine jol bergen joq. Endi birde boı tasalap júrgen qylmyskermen sóılesip, mılıtsııa jetkenshe aldandyryp turdy.
Maıdangerdi ózi buryn qyzmet etken Oral sıgnalızatsııa jáne baılanys dıstantsııasy, qaladaǵy basqa da mekeme-uıymdar esh umytqan emes, meıramdarda únemi quttyqtap turady.
Ýkraınaǵa baryp, qazir Voronejde turatyn uly Sergeımen birge ǵumyr keship kórgen Borıs Sholýbaı 2014 jyly Oralǵa qaıta oraldy. 2020 jyly jan jary ómirden ozyp, kúni búgin qyzy Vıktorııa men kúıeý balasy Mıhaıl Elızarovpen birge turady.
M.Elızarovtyń aıtýynsha, Borıs Sergeevıch áli de tyń, tamaǵyn ózi ishedi, ájethanaǵa ózi barady. Tek jasy kelgen soń, syrtqa shyqpaıdy. Óz zamandastarymen shahmat oınaǵandy jaqsy kóredi. Kelgen qonaqty qarsy alyp, barynsha sóılesedi. Óleń jazatyn óneri de bar.
«Uzaq jasaýdyń syry únemi qımyl-qozǵalysta dep bilemin. Qazir de tańda jattyǵý jasaımyn. Úı ishinde júrip-turamyn. Jeńis kúnine oraı Qazaqstan halqyna, eń bastysy, densaýlyq tileımin. Densaýlyq bolsa, bári de bolady. Keıingi jastarǵa meniń jasymdy bersin!», deıdi ǵasyr jasaǵan Borıs Sholýbaı.