Uıqy bezi obyrynyń alǵashqy belgileri qandaı
Uıqy bezi qaterli isiginiń naqty neden paıda bolatyndyǵy ázirge belgisiz. Biraq obyrǵa ákeletin birneshe faktor bar. Kazinform tilshisine Soltústik Qazaqstan oblysy kópbeıindi aýrýhana onkologııalyq ortalyǵynyń onkohırýrg dárigeri Anvar Shamshıdınov osy aýrý jaıynda jáne derttiń belgileri týraly aıtyp berdi.
- Uıqy bezi obyrymen kimder aýyrady?
- Statıstıkaǵa súıensek, uıqy bezi obyrymen 100 myń adamnyń ishinde toǵyzy aýyrady. Syrqattanatyndardyń orta jasy – 68-69. Dert er adamdar arasynda jıi kezdesedi. Halyqaralyq statıstıkaǵa toqtalsaq, adam qartaıǵan saıyn uıqy bezi obyry bolý qaýpi arta túsedi. Jańa dıagnozdardyń 97,5%-y 45 jastan asqan adamdarǵa qoıylady. Sonyń 89%-y – 55 jastan, 66,5%-y – 65 jastan asqandar.
Sondaı-aq uzaq ýaqyttan beri temeki shegetinder, spırttik ishimdik tutynatyndar, semizdikke shaldyqqandar, jaqyn týysynyń uıqy bezinde problema bolǵandar, ekinshi tıpti dıabeti barlar, sozylmaly pankreatıtpen aýyratyndar da obyrdyń osy túrine beıim keledi.
- Uıqy bezi obyryn asqyndyryp almaý úshin qandaı belgilerge mán bergen jón?
- Ádette uıqy bezi obyrynyń alǵashqy belgileri bilinbeıdi nemese basqa aýrýlardykine uqsas bolyp, shatastyrýǵa bolady. Eger ish nemese arqa aýyrsa, salmaq tez tússe, kóz nemese teri sarǵysh tartsa, qyshysa, tamaqqa zaýqyń soqpasa, júrek aınyp, nájistiń túsi ózgerse, pankreatıt nemese dıabet paıda bolsa – mindetti túrde tez arada dárigerge kórinip, tekserilgen jón.
Neıroendokrındik obyrǵa sırek dıagnostıka jasalady. Ol barlyq rak aýrýlarynyń 7%-y ǵana bolady. Dert paıda bolǵanda uıqy bezi ádetten tys gormon bóledi. Qanda bul gormondardyń kóbeıýinen adamnyń salmaǵy azaıady, qusqysy kelip, álsizdik sezinedi, terisi bórtedi.
Uıqy bezi obyrynyń eń alǵashqy belgileri – ishtiń úrlenýi – astsıt. Іshte artyq suıyqtyq jınalyp, isedi, úrlenedi. Іshtiń joǵary jaǵy nemese arqa aýyrady. Bul isiktiń úlkeıip sol jerdegi nerv talshyqtaryna nemese jaqyn mańdaǵy basqa organdarǵa qysym túsýden paıda bolady.
Tábettiń bolmaýy, asqazannyń qorytpaýy, qusqysy kelý – bular uıqy bezi obyryna tán belgiler. Іsik asqazandy nemese ash ishektiń basyn qysqan kezde paıda bolady. Mundaıda ishken as asqazanda qalyp, adamdy qustyrady. Asqorytý uıqy beziniń ferment júretin joly bitelgende de buzylady.
Teri men kózdiń sarǵysh tartýy – ót komponenti bılırýbınniń qan quramynda artýy. Uıqy beziniń basyndaǵy isik ót jolyn jaýyp, óttiń ash ishekke túsýine múmkindik bermeýinen bolady. Saldarynan bılırýbın mólsheri artady. Sary aýrý paıda bolǵanda adamnyń denesi de qyshýy múmkin. Zári qaraıyp, nájisi aǵarady.
Uıqy bezi obyrynyń taǵy bir belgisi – dıareıa nemese ish qatý. Іshekte uıqy bezi fermentteriniń jetkilikti deńgeıde bolmaýy dıareıaǵa ákeledi, ıaǵnı tamaq durys qorytylmaı, birden asqorytý joly arqyly ótedi. Al aýrýdy basý úshin aýyrtpaıtyn dári ishetinderdiń ishi qatýy múmkin. Bul preparattar astyń ishek arqyly ótýin baıaýlatady. As qorytý júıesi baıaý jumys istegende nájis qataıyp, dáret alý qıyndaıdy.
Tez salmaq joǵaltý nemese obyr kaheksııasy. Mundaıda aǵzadaǵy kalorıı ádettegiden tez bitip, bulshyqetti buzady, tábetti azaıtady. Aýyrǵan adam tábetiniń belgili bir taǵamdarǵa ǵana tartatynyn baıqaıdy.
Obyr adam qanyn ózgertedi, trombtar paıda bolýy múmkin. Uıyǵan qan baıqalmaı, keıde belgileri de kórinbeıdi. Biraq ol isikpen, zaqymdanǵan organnyń aýrýymen baılanysty keledi.
- Uıqy bezi obyryn anyqtaý úshin qandaı tekseristerden ótken jón?
- Obyrdy bastapqy satysynda anyqtaý qıyn, sondyqtan bul dıagnostıkany qıyndatady. Ádettegi zertteýlermen birge ýltradybystyq skanerleýden ótken durys. Bul tásil aýyrtpaıdy, joǵaryjıilikti dybystyq tolqyndar qoldanylady. Biraq keıde rakty kórsetpeýi múmkin.
Kompıýterlik tomografııa rentgen túsirilimderi arqyly ishki qurylystyń beınesin beredi. Dáriger ol arqyly qandaı da bir aýytqýshylyqty baıqaı alady, isiktiń ólshemin kóredi.
Magnıtti-rezonansty tomografııa da organnyń beınesin beredi, biraq munda kúshti magnıtti jáne radıotolqyndar qoldanylady. Dáriger bul túsirilim arqyly metastaza bar-joǵyn kóredi.
Pozıtrondy-emıssıondy tomografııa obyrdyń qaı jerde ornalasqanyn jáne onyń denege taralǵan-taralmaǵanyn kórsetedi.
Endoskopty-retrogradty holangıopankreatografııa teri sarǵysh tartqan jaǵdaıda plastık tútikshe nemese stent ót jolyna jiberiledi.
Laparoskopııa – hırýrgııalyq tásil. Qursaq qýysyna kishkentaı tilik jasalyp, sol arqyly laparoskop – jińishke ıilgish mıkroskop ishke engiziledi. Bul ádis arqyly hırýrg obyrdy kesip alyp tastamas buryn, onyń jan-jaǵyna taralmaǵanyn kóredi.
Al bıopsııa jasaý arqyly tin alynyp, onyń qaterli isik nemes joqtyǵy anyqtalady.
- Qalaı emdeledi?
- Basqa obyrlar sekildi. Úsh negizgi emi bar: operatsııa, hımıoterapııa jáne sáýleli terapııa.
- Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy uıqy bezi obyryna qatysty jaǵdaıǵa toqtalsańyz.
- Qazirgi ýaqytta osy dıagnozben 58 adam dıspanserlik esepke alynǵan. Byltyr 60 adamda alǵash ret anyqtalsa, bıyl 49 adam tirkeýge qoıyldy. Uıqy bezi obyrymen aýyratyndardyń 36-sy – áıel. Bıyl 19 syrqat osy dertten qaıtys boldy.
- Rahmet.
