Úı men kólik arzandaıdy: Orazada musylman elderinde bolatyn ózgerister
ALMATY. KAZINFORM — Halqynyń deni ıslam dinin ustanatyn elderde Ramazan aıy kezinde qandaı ózgerister bolatynyn Kazinform tilshisi anyqtap kórdi.
Ramazan aıy — musylmandar úshin nápsiden tyıylyp, rýh pen jan kúsheıetin ýaqyt. Bir aı boıy musylmandar nıet etip, kún shyqqannan batqanǵa deıin oraza ustaıdy. Іship-jeýden tyıylyp, teris is-áreketten alystaýǵa tyrysady.
Bıyl qasıetti Ramazan ortaq pátýaǵa sáıkes 1 naýryz kúni bastalady. Naýryz aıynyń 26-nan 27-ne qaraǵan tún — Qadir túni, al 30 naýryz — Oraza aıt merekesi.
Degenmen, osy ýaqytta ıgi is istep, óziniń azamattyq pozıtsııasyn kórsetýdiń ornyna adamdardyń qajettiligin paıdalanyp, paıda taýyp qalýdy oılaıtyn kásipkerlerdiń de qarasy kóbeıedi.
Dúken men bazarlarda suranys kóbeıgen keı taýarlardyń baǵasy sharyqtaıdy. Al meıramhanalar arnaıy ázirlegen aýyzashar máziriniń qunyn kóterip jiberedi.
Tipti bul jaǵdaıǵa baılanysty elimizdiń Bas múftıi málimdeme jasap jatady. Mysaly, byltyr Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń tóraǵasy, Bas múftı Naýryzbaı qajy Taǵanuly Ramazan aıynda kásipkerlerdi jeńildik jasaýǵa shaqyrǵan bolatyn.
— Kásipkerlerdi áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik baǵasyna múmkindiginshe jeńildik jasaýǵa úndeımin. Qoǵamdyq tamaqtaný oryndarynda aýyzashar mázirin halyqqa yńǵaıly baǵamen usyný da saýapty istiń biri, — dedi Naýryzbaı qajy Taǵanuly.
Osy oraıda, halqynyń deni ıslam dinin ustanatyn memleketterde turyp jatqan otandastarymyzǵa habarlasyp, onda Ramazan aıy kezinde baǵa qalaı qubylatynyn surap kórdik.
Túrkııa
Antalııa qalasyndaǵy Akdenız ýnıversıtetiniń magıstranty Erkenaz Seıtqalıevanyń Túrkııada turyp jatqanyna 3 jyl bolǵan.
Aıtýynsha, baýyrlas memlekette Ramazan aıy kezinde azyq-túliktiń, meıramhana taǵamdarynyń baǵasy kúrt óspeıdi. Qaıta kásipkerler qoldan kelgenshe jeńildik jasaýǵa tyrysady.
— Halyqtyń basym bóligi oraza ustaıdy. Munda adamdar oraza ustaǵandarǵa qamqorlyq tanytyp, barynsha kómektesýge tyrysady. Bárinde emes, biraq kafe men meıramhanalardyń kópshiligi «ıftar menıý» jasap qoıady. Ol boıynsha mázirdegi ystyq tamaqtyń baǵasymen aqy tóleısiń, janyna sorpa, salat, sháı tegin beriledi. Al shaǵyn kafelerde 10-20% jeńildikter bolyp turady. Táýlik boıy isteıtin túrik dámhanalarynda aýyz bekitýge arnalǵan «sahýr menıý» bolady. Barlyq jerde sý men qurma tegin beriledi, — deıdi Erkenaz Seıtqalıeva.
Sonymen qatar jerlesimiz Túrkııa turǵyndary qasıetti aı kezinde jaqsylyq jasap, kópshilik adam jınalatyn oryndarda tegin as taratyp turatynyn atap ótti.
— Baıqaýymsha, munda aýyzasharǵa shaqyrý, aýyzashar jasaý degen joq. Biraq ózge adamdar oraza ustaǵandarǵa tamaq tapsyrys beretin ne taratatyn kezder jıi bolady. Mysaly, byltyr erli-zaıypty eki kisi kelip ýnıversıtettiń kireberisinde palaý taratqan. Eń qyzyǵy biz sııaqty alaqan jaıyp duǵa jasaǵandaryn kórmedik. Biz úlgermeı jolda sýmen ashatyn bolsaq ta, duǵa oqyp baryp ashamyz ǵoı. Túrikter sondaı kezde bizge tesilip qarap qalady. Olar ýaqyty kirgende ashyp, jaba beredi. Duǵalaryn tań namazy men sham namazynda aıtady, — deıdi otandasymyz.
Birikken Arab Ámirlikteri
Birikken Arab Ámirlikteriniń astanasy Abý-Dabı qalasynda otbasymen birge turyp jatqan qazaqstandyqtardyń biri — Meıirbek Jaǵyppar. Ol munda 2016 jyly kóship kelgen.
Munaı-gaz salasynda 10 jyldan astam eńbek etip kele jatqan maman Ramazan aıy kezinde arab elinde kóptegen jeńildikter bolatynyn atap ótti.
Aıtýynsha, bul ýaqytta úı, kólik, elektronıka jáne ózge de taýarlardyń baǵasy arzandaıdy. Sondyqtan jergilikti halyq qasıetti aıdy asyǵa kútedi.
— Negizgi din ıslam bolǵandyqtan, halyqtyń 90 paıyzy oraza ustaıdy deýge bolady. Oraza men aıt kezinde kóptegen jeńildikter bolady. Halyq ony bilgendikten Ramazan aıyn kútip júredi. Al meıramhanalar men kafelerde baǵa ádette turaqty bolyp qalady. Keıbir oryndar arnaıy aýyzashar mázirin usynady, olardyń baǵasy mekemege baılanysty ártúrli bolýy múmkin. Sondyqtan naqty meıramhana nemese kafeniń usynystaryn aldyn ala teksergen jón, — dedi ol.
Sondaı-aq Meıirbek Jaǵyppardyń aıtýynsha, adam kóp jınalatyn qoǵamdyq oryndarda, ásirese meshitterdiń aldynda tegin sý men qurma taratý dástúri bar.
Bul jergilikti qaýymdastyqtar men qaıyrymdylyq uıymdary tarapynan musylmandarǵa aýyz ashýǵa kómektesý maqsatynda uıymdastyrylady.
Malaızııa
Azııanyń ońtústik-shyǵysynda ornalasqan Malaızııanyń memlekettik dini — ıslam. Sondyqtan Ramazan aıy kezinde munda da belgili bir ózgerister bolatyny anyq.
Ony bul memlekette 17 jyldan astam ýaqyt turyp kele jatqan Baıan Nıshan da rastap otyr. Ol — Malaızııadaǵy qazaq dıasporasynyń prezıdenti.
Jerlesimizdiń aıtýynsha, bul ýaqytta Malaızııada azyq-túlikke, kıim-keshek pen qajetti jabdyqtarǵa, avtokólik pen jyljymaıtyn múlikke aıtarlyqtaı jeńildikter jasalady.
Al jergilikti áýe kompanııalar ishki reısterdiń baǵasyn túsiredi.
— Malaızııada turatyn jergilikti jáne sheteldik musylmandardyń bári oraza ustaıdy. Aıta keterligi, musylman emes malaızııalyqtar da olardy qoldap, qasıetti Ramazan aıynda oraza ustap jatady. Al meıramhanalar ıftar men sýhýr mázirin usynady. Sondaı-aq Ramazan aıy bastalmaı turyp meıramhanalarda «early bird» — erte brondaý aktsııalary bolady. Aldyn ala jazylǵandar úshin Ramazan aıynyń ózine qaraǵanda baǵalar tómen shyǵady. Jalpy aýyzashar baǵasy basqa aılardaǵy ádettegi shved ústelinen aıtarlyqtaı erekshelenbeıdi, — dedi Baıan Nıshan.
Eske salaıyq, bıyl pitir sadaqa elimiz boıynsha eki keli unnyń ortasha baǵasy negizinde 655 teńge bolyp bekitildi.