Ústinde shapan, qolynda dombyra: Óskemendik volonter ózge ulttarǵa qazaq tilin tegin úıretip júr
ÓSKEMEN. KAZINFORM — Óskemendik aqyn Aıan Qalymbek ózge ult ókilderine qazaq tili men dombyrany tegin úıretip júr. O.Bókeı atyndaǵy qalalyq kitaphananyń «Kel sóıleseıik» klýbyna kelýshiler onyń sabaǵyn asyǵa kútedi. Únemi ústinen ulttyq kıimdi, qolynan ulttyq aspapty tastamaıtyn Aıan bizge suhbat berdi.
— Ózge ult ókilderine volonter retinde qazaq tilin úıretip júrgenińizge qansha ýaqyt boldy?
— Ótken jyldyń jeltoqsan aıynda áleýmettik jeliden qaladaǵy Oralhan Bókeı atyndaǵy kitaphananyń «Kel sóıleseıik» klýbyna eriktiler izdep jatqany jaıly oqyp qaldym. Kitaphananyń 14 fılıalynda bolatyn sabaqtarǵa volonterler qajet eken. Oılanbastan jazyldym. «Bir-birimizben qazaqsha sóıleseıik, memlekettik tildi nasıhattaıyq» dep qur sózben aıta bermeı naqty ispen dáleldegim keldi. Jumystan bos ýaqytta senbi kúni aptasyna bir ret baratyn bolyp kelistim. Tek ózim emes, nıettes, pikirles adamdar jınalǵan «Eastiler» uıymynyń músheleri bardyq. Sodan beri til úıretip kelemiz. Ózimniń negizgi mamandyǵym — qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi. Sondyqtan maǵan qıyn bolǵan joq. Sabaqqa kóbinese zeınetkerler keledi eken. Olardyń biraz jasqa kelgenine qaramastan qazaq tilin meńgerýge degen talpynysy kóńil súısintedi. Sózderdi jattatqyzyp, kúndelikti turmystyq dıalogtarǵa baýlımyz. Eń áýeli «Nan qansha teńge turady?», «Aıaldama qaı jerde?» degen sııaqty qajetti sózderge úırettik. Ataý men ilik septikti, jiktik, táýeldik jalǵaýdy túsindirdik. Ýaqyt ótken saıyn kelýshilerdiń qyzyǵýshylyǵy artýda desem artyq aıtqandyq bolmas. Qazir aralarynda tipti qazaqsha maqaldatatyndar da bar.
— Osy klýbta dombyra da úıretip júr ekensiz.
— Iá. Ol bylaı boldy. Birde dombyra shertetinimdi bilgen kitaphana qyzmetkerleri «Sabaqqa dombyrańdy ala kelseń» dep surady. Sóıtsem, til úırenip júrgen apalardyń mektepke baratyn nemereleri dombyraǵa qatty qyzyǵady eken. Úırengileri keletindigin aıtypty. Qýana kelistim. Saǵat 11.00-de bastalatyn sabaqqa bir saǵat erterek kelip, oqýshylardy ulttyq aspabymyzǵa baýlı bastadym. Dombyra sabaǵynan soń apalary men nemerelerine qazaq tilin úıretemiz.
— Ózińiz qaıda júrseńiz de ústińizden ulttyq kıimdi tastamaısyz. Bunyń sebebi nede? Ózgelerge ulttyq kıimdi nasıhattaý ma, álde sizge ulttyq kıimmen júrgen shabyt syılaı ma?
— 2016 jyly aýylǵa barǵanymda apamnyń sandyǵynan qudalyqqa kıilgen san túrli tústi shapandardy baıqadym. Qyzyǵyp, kıip kórip edim sheshkim kelmeı ketti. Sonda nege únemi kıip júrmeske degen oı keldi. Ol kezde qazirgideı ulttyq kıim brendteri shyqpaǵan. Kanıkýl bitken soń kúzde qalaǵa qaıtqanda shapandardy ala keldim. Jeńi uzyn, eski shapandy kıip kóshede alshań basyp júremin. Bári suqtanyp qaraıdy. Birtúrli sezimde boldym. Uıalǵandaımyn, bir jaǵynan namystanǵandaımyn. Bir aıdan soń etim úırenip ketti. Jel soǵyp, shapannyń etegi jelbiregen saıyn ózime kúsh, shabyt alatyndaı sezinetinmin.
Sodan soń jeti kúnge 7 shapan alyp, olardy atelege aparyp jeńi men etegin qysqarttym. Stýdent bolǵan soń únemi jaıaý, avtobýspen júremiz ǵoı. Kóshede bári maǵan tańyrqap qarap jatty, aralarynda vıdeoǵa túsirip áleýmettik jelige salǵandar da boldy. Oqýdy aıaqtap jumys istegen soń shapannyń sapalysyn ala bastadym, arnaıylap ta tiktirdim. Al qazir ulttyq kıim trendke aınaldy desek te bolady. Neshe túrlisi jaryqqa shyǵyp, ony kıetinder kóbeıip keledi. Ózimniń sony oblysta birinshi, al Qazaqstanda alǵashqylardyń biri bolyp bastaǵanyma qýanamyn. 100 adamnyń 10-yna bolsyn áser etsem men úshin zor mártebe.
— Qazaq tilinde ótetin «Etno quiz» ıntellektýaldyq saıysyn uıymdastyryp kelesiz. Halyqtyń qyzyǵýshylyǵy qandaı?
— El boıynsha qazaqsha quiz ótkizýdi alǵash 2020 jyly jýrnalıst Daryn Nursapar qolǵa alǵan. Soǵan únemi baryp, qatysyp júretinbiz. Ondaǵy suraqtarda shekteý joq. Japonııanyń samýraılary, nemis halqynyń dástúri degen sııaqty álemniń kez kelgen buryshynan suraqtar qoıyla beredi. Sóıtip júrgende nege tek óz ultymyz týraly suraqtar qoıylatyn etno quiz uıymdastyrmasqa degen oı sap ete qaldy. Ózimiz ashqan «Eastiler» uıymyndaǵy qyz-jigittermen aqyldasyp, sol oıdy iske asyrdyq. Bıylǵy qańtar aıynan bastap ótkizip kelemiz. Aıyna bir ret bolady. Suranys óte joǵary. Turaqty komandalarymyz kóp. Búgingi jastar toı-tomalaqtan góri bilimge bet buryp kele jatqan sekildi. Daryn aǵa buǵan qýanbasa renjigen joq. Sebebi osyndaı saıystardyń kóbeıgeni qazaqsha aýdıtorııany arttyryp, tildiń nasıhattalýyna sózsiz áser etedi.
