Úsh jyldyq bıýdjet áleýmettik salaǵa baǵdarlanǵan kúıinde qalady – Senat

ASTANA. KAZINFORM – Búgin Senattyń jalpy otyrysynda «2026 – 2028 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet týraly» Zańy talqylandy. Senat qujattyń jekelegen baptaryn jańa redaktsııada usynyp, ony Májiliske qaıtardy.

2026 jyly qorǵanys shyǵystary JІÓ-niń 1 paıyzyn quraıdy

- Bıýdjet jobasy Parlamentte keńinen talqylaýdan ótti. Parlament Senatymen birlesken jumys nátıjesinde kelesi basym baǵyttarǵa shyǵystar qaıta bólindi: jergilikti jerlerde ınfraqurylymdyq mindetterdi sheshý úshin óńirlerdi damytýǵa 28,5 mlrd teńge qarastyryldy, al memleketimizdiń kólik logıstıkasyn damytýǵa 57,7 mlrd teńge kózdeldi. Bul jobalardy iske asyrý ınfraqurylymnyń sapasyn jaqsartý arqyly halyqtyń turmys deńgeıin arttyrýǵa, sondaı-aq elimizdiń tranzıttik áleýetin kúsheıtip, taýar aınalymyn jedeldetýge múmkindik beredi. Jalpy alǵanda, bıylǵy bıýdjetti qalyptastyrý ótken jyldardan aıtarlyqtaı erekshelenedi, sebebi bul jańa Bıýdjet - kodeksiniń negizinde ázirlengen alǵashqy bıýdjet, - dedi QR Qarjy vıtse-mınıstri Abzal Beısenbekuly.

Respýblıkalyq bıýdjet áleýmettik salaǵa baǵdarlanǵan kúıinde qalyp otyr. Osy saladaǵy shyǵystardyń tıimdiligin arttyrý maqsatynda birqatar qurylymdyq reformalar júrgizildi:

- adamı faktordy barynsha azaıtý maqsatynda tólemderdi taǵaıyndaý tsıfrlyq tetikterge kóshirildi;

- medıtsınalyq kómektiń jekelegen túrleri tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi paketinen mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý paketine almastyryldy. Bul bıýdjetke júktemeni ońtaılandyryp, medıtsınalyq qyzmettermen qamtylýdy keńeıtedi.

- mádenıet nysandarynyń kiristerin arttyrý jolymen olardy ózin-ózi óteýge ishinara aýystyrý josparlandy.

- Osylaısha, 2026 jyly áleýmettik salaǵa 10,8 trln teńge baǵyttalatyn bolady, onyń ishinde 6,8 trln teńge – áleýmettik tólemder jáne 4 trln teńge – adamı kapıtalǵa arnalǵan ınvestıtsııa. Ekonomıkanyń naqty sektoryn damytý da mańyzdylyǵy jaǵynan kem túspeıtin basym baǵyt. 2026 jyly naqty sektordy damytýǵa 3,6 trln teńge bólindi. Sondaı-aq, búginde ulttyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý - eldiń qorǵanys qabileti men kúsh-qýat áleýetin nyǵaıtýda óte mańyzdy. 2026 jyly kúsh blogyn qarjylandyrýǵa 3,1 trln teńge bólý josparlanyp otyr, bul osy jylmen salystyrǵanda 379 mlrd teńgege artyq. Bul turǵyda 2026 jylǵy qorǵanys shyǵystary jalpy ishki ónimniń 1 paıyzyn quraıdy, - dedi vıtse-mınıstr.

Senat engizgen ózgerister

Senat komıtetteri men depýtattarynyń eskertýleri men usynystaryn eskere otyryp, Zańdy talqylaý barysynda Májilis qabyldaǵan Zańǵa mynadaı negizgi baǵyttar boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý qajettiligi týyndady:

- jylýmen jabdyqtaý júıesin damytýǵa jalpy somasy 37,9 mlrd teńge, onyń ishinde 2026 jylǵa – 9,8 mlrd teńge;

- jylý, elektr energetıkasyn damytýǵa jalpy somasy 7,7 mlrd teńge, onyń ishinde 2026 jylǵa – 4,7 mlrd teńge;

- sý resýrstaryna jalpy somasy 8,9 mlrd teńge, onyń ishinde

2026 jylǵa – 2,3 mlrd teńge;

- gaz tasymaldaý júıesin damytýǵa jalpy somasy 5,5 mlrd teńge;

- jaǵalaýdy kúsheıtý jumystaryna 2026 jyly 2,2 mlrd teńge;

- ónerkásip salalaryn damytýǵa járdemdesýge 2026 jyly

1,5 mlrd teńge.

Budan basqa, memlekettik organdar arasynda qarajat qaıta bólindi, sondaı-aq depýtattardyń basqa da usynystary eskerildi. Atap aıtqanda, 2026 jyly shyǵystardy ulǵaıtý boıynsha usynystar 50 mlrd teńge somasynda qoldaý tapty.

- Atalǵan zańdy talqylaý barysynda Senattyń turaqty komıtetteri men depýtattardan oǵan ózgerister men tolyqtyrýlar engizý jóninde 77 usynys kelip tústi, onyń 76-sy qoldaý tapty jáne salystyrmaly kestege engizildi. Úsh jyldyq kezeńge jalpy 91 mlrd teńge somasyna usynystar qoldaý tapty, sonyń ishinde 2026 jylǵa – 50 mlrd teńge. Shyǵystardyń ulǵaıýy Úkimet rezervin qaıta bólý jáne boryshqa qyzmet kórsetý esebinen júzege asyrylady. Joǵaryda aıtylǵandardyń negizinde Senattyń «2026–2028 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet týraly» Zańǵa engiziletin ózgerister men tolyqtyrýlardy Májiliske jiberýdi usynady, - dedi senator Sultanbek Mákejanov.

Budan buryn habarlanǵandaı, bıýdjettiń shyǵys bóligi 2026 jyly 27,7 trln teńge nemese jalpy ishki ónimniń 15,1 paıyzy kóleminde, 2027 jyly— 28,8 trln teńge nemese JІÓ-niń 14 paıyzy kóleminde, 2028 jyly— 29,8 trln teńge nemese JІÓ-niń 13 paıyzy kóleminde belgilengen. 

2026 jylǵa túsimder 23,1 trln teńge deńgeıinde boljanyp otyr. Onyń ishinde, transfertterdi eseptemegende, kiris - 19,2 trln teńge. 2026 jyly bıýdjet tapshylyǵy jalpy ishki ónimge shaqqanda 2,5% deńgeıinde, al 2028 jylǵa qaraı ol 0,9%-ǵa deıin tómendeıdi dep boljanyp otyr.

Senattyń Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń málimetine qaraǵanda, Respýblıkalyq bıýdjet kiristeriniń boljamy (transfertter túsimin esepke almaǵanda):

- 2026 jylǵa – 19 239,0 mlrd teńge somasynda nemese osy jylǵy baǵalaýǵa qaraǵanda 3 605,0 mlrd teńgege asyp túsip, 123,1% quraıdy;

- 2027 jylǵa – 2026 jylǵy boljamǵa qaraǵanda 10,4% ósimmen

21 246,1 mlrd teńge somasynda;

- 2028 jylǵa – 2027 jylǵy boljamǵa qaraǵanda 9,4% ósimmen

23 244,2 mlrd. teńge somasynda aıqyndalǵan.

Atap aıtqanda, 2026 jylǵy respýblıkalyq bıýdjet kiristerinde eń úlken úles salmaǵyn (98,2 %) salyq túsimderi alady.