«Úrker» kimge buıyrady: Qazaqstandaǵy 10 úzdik ınternet-BAQ
Baıqaýda otandyq BAQ ókilderi «Úzdik fotosýret», «Úzdik reportaj», «Úzdik saraptamalyq materıal», «Úzdik jýrnalıstik zertteý», «Úzdik suhbat» syndy 14 atalym boıynsha synǵa túsedi. Al, «Úzdik ınternet-BAQ» atalymynda kimder úzdik atanady? Marapattaý qarsańynda QazAqparat agenttigi qazaqstandyq jańalyq taratatyn 10 tanymal ınternet-resýrsqa sholý usynady.
1. QazAqparat halyqaralyq aqparat agenttigi - tarıhy 1920 jyldan bastaý alatyn Qazaqstandaǵy tuńǵysh aqparat agenttigi. Tuńǵysh ret QazAqparat otandyq aqparat agenttikteri arasynda halyqaralyq dárejege ıe bolǵan jáne tuńǵysh ret qıyrdaǵy qazaqtarǵa latyn, tóte álipbıinde habar taratqan. Qytaı tilinde habar taratqan Ortalyq Azııadaǵy tuńǵysh agenttik te osy.
Agenttik 98 jylǵa jýyq ýaqyt boıy saıasat, ekonomıka, bilim berý, densaýlyq saqtaý, sport, mádenıet jáne qoǵamnyń ózge de tynys-tirshiligi týraly jedel ári senimdi aqparat taratyp keledi. QazAqparat arqyly Prezıdent Ákimshiligi, Parlament, Úkimet, óńirlik bılik organdary, ulttyq qarjylyq jáne óndiristik qurylymdardyń qyzmeti jóninde resmı habar taratylady.
QazAqparat qazaq, orys, aǵylshyn jáne qytaı tilderinde habar taratady. Kırıllıtsany oqı almaıtyn shetelde turatyn qandastarymyz úshin qazaqsha jańalyqtar latyn grafıkasy men arabsha tóte jazýǵa aýdarylady. Mátinnen bólek, agenttiktiń foto jáne vıdeoqyzmetteri jumys isteıdi. QazAqparatta ózge otandyq aqparattyq agenttikterde joq tilshiler jelisi bar. Eldiń barlyq aımaqtarynda tilshiler pýnkteri ornalasqan. Reseı, Qytaı Belgııa, Ázerbaıjan, Ózbekstan jáne álemniń t.b. elderinde menshikti tilshileri bar. Bul elimizde jáne álemde bolyp jatqan jańalyqtardy on-line rejımde jedel ári shynaıy taratýǵa múmkindik beredi. www.inform.kz portalyn paıdalanýshylardyń geografııasy 229 eldi qamtıdy.
2. Tengrinews.kz - «Ózekti aqparat- óz ýaqytynda» qaǵıdasymen jumys isteıtin Qazaqstandaǵy iri jańalyqtar portaly. 2010 jyly negizi qalanǵan bul portal 2017 jyly «Úzdik ınternet-BAQ» atalymynda Úrker syılyǵyn jeńip alǵan bolatyn. Portaldyń bas keńsesi Almaty qalasynda ornalasqan. Alǵashynda orys tilinde ǵana aqparat taratqan portal sońǵy jyldary qazaq tili bólimin de ashty. Qazirgi ýaqytta Tengrinews.kz Zero.kz saıtynda alǵashqy orynda tur. Táýligine bul portalǵa 400 myńnan astam oqyrman kiredi.
3. "Interfaks-Qazaqstan" aqparat agenttigi - 1989 jyly qurylǵan KSRO-daǵy alǵashqy táýelsiz jańalyqtar portaly - «Interfakstiń» qazaqstandyq bólimshesi. Agenttik 1996 jyldyń qazan aıynan bastap, Qazaqstannyń saıası jəne ekonomıkalyq aqparat naryǵynda jumys isteı bastady. Agenttik oqyrmandarǵa elektrondy formattaǵy suhbattar men jańalyqtardy qazaq, orys, aǵylshyn tilderinde usynady. Sonymen qatar, BAQ-ty monıtorıngten ótkizý, TMD men shet elderdiń zańdy tulǵalary týraly məlimet berý, baspasóz máslıhatyn uıymdastyrý syndy qyzmet túrlerin usynady.
4. Zakon. kz - zańnama jáne quqyq salasynda aqparat beretin saıt 1999 jyly qurylǵan. Munda Qazaqstan zańdary men qaıta bekitilgen normatıvtik aktileriniń tolyq mátini beriledi, zań jobalary men quqyqtyq máseleler talqylanady. Arnaıy forýmda sarapshylar quqyq máseleleri boıynsha oqyrmandar saýalyna keńes beredi, anyqtamalyq qyzmet kórsetedi. Odan bólek, Zakon. kz álemdik, sport, saıasat, mádenıet boıynsha keń aýqymda jańalyqtar men suhbattar, reportajdar jarııalaıdy. Saıtty kúndelikti 200 myńnan astam adam oqıdy jáne Zero.kz reıtınginde bul saıt alǵashqy úshtikten túspeıdi.
5. Informburo.kz - qurylǵanyna úsh jyl bolǵan mýltımedııalyq aqparattyq-saraptamalyq portal tanymal resýrstardyń úzdik bestigine enip úlgerdi. Portal kúndelikti jańalyqtarmen qatar, kólemdi saraptamalyq materıaldarymen «Nege?» jáne «Ne úshin?» degen suraqtarǵa jaýap izdeýge tyrysady. Portalda ınfografıkaǵa, vıdeo jáne fotojumystarǵa da erekshe kóńil bólingen. Portal ataýyn 31 arnadaǵy «Informbıýro» baǵdarlamasymen baılanystyratyndar bar. Shynynda da, «Informbıýro» baǵdarlamasy men Informburo.kz aqparattyq-saraptamalyq portaly jáne "InformBıÝRO Megapolıs" aptalyq gazeti - seriktester bolyp sanalady.
6. BAQ.KZ - «Qazkontent» aktsıonerlik qoǵamyna tıesili qazaqtildi aqparattyq portal. 2010 jyly Tilderdi qoldaný men damytýdyń 2011-2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn júzege asyrý maqsatynda qurylǵan. Portaldyń basty maqsaty - barlyq qazaq tildi buqaralyq aqparat quraldaryna bir ǵana siltememen qol jetkizýge múmkindik beretin ortaq alań qurý bolatyn.
Portaldaǵy 30 aıdarda kún saıyn álemde jáne Qazaqstanda bolyp jatqan jańalyqtar toptamasy oqyrmanǵa usynylady. BAQ.KZ-te elimizdiń qazaq tilindegi 104 gazeti men 34 jýrnalynyń saıttary jáne 175 elektrondy BAQ toptastyrylǵan. Portal qoldanýshylary 11 radıo men 17 telearnany onlaın júıesinde paıdalana alady. Sonymen qatar, Portalda sheteldegi qazaq dıasporalarynyń tynys-tirshiligin qamtıtyn «Jahan qazaqtary», elimizdegi tarıhı tulǵalarǵa qatysty dúnıelerdi usynatyn «Altyn qor» bólimi jáne muraǵattardaǵy qundy derekterdi jaryqqa shyǵaratyn «Asyl qazyna» bólimderi jumys istep, oqyrmandarǵa sırek kezdesetin biregeı aqparattar taratady.
7. Sputnik Kazakhstan - «Rossııa segodnıa» halyqaralyq aqparat agenttigi negizinde qalanǵan «Sputnik» jańalyqtar portalynyń Qazaqstandaǵy bólimshesi. «Sputnik» agenttiginiń ózge resýrstardan basty aıyrmashylyǵy - sheteldik aýdıtorııaǵa baǵyttalǵan. Sputnik redaktsııalary AQSh, Túrkııa, Mysyr, Qytaı, Ulybrıtanııa syndy álemniń birqatar elinde ornalasqan jáne kún saıyn 30-dan astam tilde jańalyq taratady. Astanadaǵy Sputnik ókildigi saıasat, ekonomıka, qoǵam, saraptama, suhbat aıdarlarymen qazaq jáne orys tilderinde aqparat taratady.
8. Today.kz - táýlik boıy aqparat taratatyn qazaqstandyq portaldardyń biri. Bul ujym Qazaqstan men álemdegi oqıǵalar týraly eksklıýzıvti materıaldarymen, aqparatty qyzyqty etip berýimen tanylǵan. Jańalyqtardan bólek, portalda «Ózekti taqyryp», «Sıýjetter», «Suhbat», «Áleýmettik jeli», «Fotoreportaj» syndy aıdarlar belsendi túrde tolyǵyp otyrady. Zero.kz reıtıngi boıynsha Today.kz úzdik 20 ınternet-resýrs qataryna engen.
9. Bnews.kz - «Qazkontent» AQ qaramaǵyndaǵy aqparat agenttigi. 2009 jyldyń shilde aıynda iske qosylǵan BNews.kz kúndelikti aqparatty tekstilik, vıdeo, foto, grafıkalyq formatta online rejımde usynyp otyrady. Qazaqstan men álemniń saıası, ekonomıkalyq, qoǵamdyq, mádenı, sporttyq jańalyqtaryn taratady.
Aqparattyq agenttik qazaq, orys, aǵylshyn tilderinde jumys isteıdi. Sonymen qatar qazaq tildi aqparat latyn qarpine aýdarylady. Agenttik jyldamdyq, naqtylyq jáne shynaıylyq ustanymdarynda jumys isteıdi.
10. QazTAG halyqaralyq aqparattyq agenttigi Qazaqstandaǵy aqparattyq qyzmetter naryǵynda 2008 jyldan beri jumys isteıdi. Aqparattardyń ózektiligi, senimdiligi jáne dáldigi - QazTAG komandasynyń basymdyqtary bolyp sanalady. Qazaqstannyń áleýmettik-saıası, áleýmettik-ekonomıkalyq, mádenı jáne sporttyq ómirindegi oqıǵalar týraly aqparat orys, qazaq, aǵylshyn tilderinde onlaın rejımde taratylady. Sondaı-aq, QazTAG aqparattyq ónimderi qatarynda suhbat, kózqarastar, pikirler de bar.
QazTAG-nyń bas keńsesi Almaty qalasynda ornalasqan, Astanada jáne Qazaqstannyń árbir óńirinde QazTAG tilshiler jelisi jumys isteıdi. QazTAG-tyń sheteldik QyrTAG (Qyrǵyzstan), ÓzTAG (Ózbekstan), TájikTA (Tájikstan), IrTAG (Iran), AýTAG (Aýǵanstan) jáne Silkroad News aqparattyq agenttigi syndy seriktesteri bar.
***
Eske sala ketsek, «Úrker» ulttyq syılyǵy 2017 jyldan beri uıymdastyrylyp keledi. "Úrker" - baspa, radıo jáne ınternet jýrnalıstıka boıynsha Qazaqstandaǵy tuńǵysh júlde. Baıqaýǵa qatysý týraly ótinishter 7 mamyr men 10 maýsym aralyǵynda urker@el.kz elektrondyq poshtasy arqyly qabyldandy.
Usynylǵan eń úzdik jumystardy arnaıy sarapshylar iriktep, jeńimpazdardy tilshilerdiń tól merekesi qarsańynda marapattaıdy.
Baıqaý jeńimpazdary estelik músinshe men 1 000 000 teńge aqshalaı syılyqqa ıe bolady.
