ULY OTAN SOǴYSYNYŃ BATYRLARY: Málik Ǵabdýllın

None
None
ASTANA. QazAqparat - Keńes Odaǵynyń Batyry Málik Ǵabdýllın 1915 jyly 15 qarashada Kókshetaý oblysynyń Zerendi aýdanynda dúnıege kelgen. Qazaq jazýshysy, ádebıet zertteýshi, qoǵam qaıratkeri, fılologııa ǵylymdarynyń doktory (1959), professor (1959), KSRO Pedagogıka ǴA-nyń akademıgi (1959), Qazaq KSR-iniń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri.

M.Ǵabdýllın 1935 jyly Qazaqtyń Abaı atyndaǵy memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgen. 1936 j. ásker qataryna baryp, áskerı boryshyn ótep qaıtqannan keıin osy ınstıtýttyń aspırantýrasynda oqydy. M.Ǵabdýllınniń ǵylymı-tvorchestvolyq jumysy 1938 jyly KSRO ǴA-nyń Qazaqstandaǵy fılıalynda kishi ǵylymı qyzmetkerlikten bastaldy. 1941- 1946 jyldary Keńes áskeriniń general I.Panfılov bastaǵan dańqty 8-gvardııa dıvızııasy sapynda bolyp, Uly Otan soǵysyna qatysty. Ǵabdýllınniń Uly Otan soǵysyndaǵy erlik dańqy búkil odaqqa áıgili. Onyń bul erligi alǵash ret belgili jazýshy B. Polevoıdyń "Pravdada" jarııalanǵan "Epostyń týýy" atty ocherkinde baıandaldy. Kóptegen qazaq aqyndary Ǵabdýllınge arnap, óleń-jyrlar shyǵardy. Sońǵy jyldary belgili bolǵan derekterge qaraǵanda Málik Ǵabdýllın qazaqtyń qaharman qyzy Mánshúk Mámetovanyń esimi ulyqtalyp, oǵan Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn berilýine kóp eńbek sińirgen.

Soǵys aıaqtalyp, armııadan qaıtqannan keıin Ǵabdýllın respýblıkanyń ǵylymı-pedagogıkalyq mekemelerinde qyzmet atqardy. Qazaq KSR ǴA-nyń Til jáne ádebıet ınstıtýtynyń dırektory (1946-51), Qazaqtyń Abaı atyndaǵy memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń rektory (1951-63) boldy. 1963-1973 jyldary Qazaq KSR ǴA-nyń M.O.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýty folklor bóliminiń meńgerýshisi boldy. M.Ǵabdýllın ǵylymı-zertteý salasynda kóp eńbek etti. "Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti" (1958, 1964) atty kúrdeli monografııalyq eńbeginde Ǵabdýllın aýyz ádebıetin zertteýdiń ǵylymı-metodologııalyq negizderin aıqyndap, qazaq aýyz ádebıetindegi batyrlar jyry , lıro-epostyq dastandar, aıtys óleńderi, maqal-mátelder , jumbaqtar , ertegiler týraly jan-jaqty tereń ǵylymı taldaýlar jasady, olardyń ǵylymdyq, tálim-tárbıelik mánin ashyp kórsetti. Bul eńbek joǵary oqý oryndaryna arnalǵan oqýlyq retinde birneshe ret qaıta basylyp shyqty. Ol 8-synypqa arnalǵan "Qazaq ádebıeti" oqýlyǵyn (1952-1957) jazdy. M.Ǵabdýllınniń kórkem shyǵarmadaǵy tyrnaq aldy týyndylary dıvızııalyq, maıdandyq gazetterde jaryq kórdi. Shyǵarmalary jeke jınaq bolyp, soǵystan keıin jarııalandy. "Meniń maıdandas dostarym" (1947), "Altyn juldyz" (1948), "Maıdan ocherkteri" (1949), "Surapyl jyldar" (1971) atty kitaptaryna engen áńgime, ocherkterinde M.Ǵabdýllın maıdan ómirin sýrettep, jaýynger tulǵasyn, keńes ókimetiniń adamdarynyń Uly Otan soǵysy kezindegi qaharmandyq beınesin sýrettedi. Pedagog-jazýshy retinde ol jas urpaqtyń tárbıesine de erekshe kóńil bóldi. "Ata-analarǵa tárbıe týraly keńes" (1966) degen kitabynda M.Ǵabdýllın besik jyrynan bastap, batyrlar jyryna deıingi halyq poezııasynyń tárbıelik mánin ashyp, ony is júzinde paıdalanýdyń tásilderin kórsetedi. Sonymen birge balalardy patrıotızmge , shynshyldyqqa tárbıeleý, olardyń bolashaqqa senimin arttyrý, jas balany durys sóıleýge úıretý jóninde ata-analarǵa pedagogtyq keńes beredi.

M.Ǵabdýllın ӀӀ-ӀV saılanǵan KSRO Joǵarǵy Keńesiniń depýtaty. KSRO Joǵarǵy Keńesiniń parlamenttik tobynyń quramynda Fınlıandııada (1953), Belgııada (1957), ıÝgoslavııada (1957) boldy. Ǵabdýllın eńbekshiler depýtattarynyń Almaty oblystyq, qalalyq Keńesteriniń depýtattyǵyna, Qazaqstan KP Almaty oblystyq, qalalyq, Frýnze aýdandyq komıtetteriniń músheligine birneshe ret saılandy. Lenın ordeni, Qyzyl Tý , Eńbek Qyzyl Tý, Qyzyl Júldyz , Uly Otan soǵysy ordenderimen marapattalǵan. "Qazaq halqynyń batyrlar jyry" kitaby avtorlarynyń biri.

Málik Ǵabdýllın 1973 jyly 2 qańtarda Almatyda 57 jasynda dúnıeden ótti.

Сейчас читают
telegram