Ulttyq bank teńge baǵamyna túsinikteme berdi
«Aqpan aıynda geosaıası arenadaǵy jaǵdaıdyń ýshyǵýy naryqtyń basty qozǵaýshy kúshi bolǵany sózsiz. Reseıge qatysty buryn-sońdy qoldanylmaǵan sanktsııalar, atap aıtqanda, keıbir qarjy uıymdary SWIFT-ten ajyratylyp, ortalyq banktiń aktıvteri toqtaǵan tusta rýbl rekordtyq deńgeıde quldyrady. Negizgi mólsherlemeni 20%-ǵa deıin kóterý jáne eksporttaýshylardyń valıýtalyq túsimniń 80%-na deıin mindetti satýyn engizý jónindegi RF Ortalyq bankiniń shuǵyl sharalaryna qaramastan, Reseı valıýtasy joǵary qubylmalyq aımaǵynda qalyp, tarıhı eń tómengi kórsetkishterdi kórseýde», - dedi QR Ulttyq banki tóraǵasynyń orynbasary Álııa Moldabekova.
Degenmen, bırjalyq baǵam dástúrli túrde senimdi baǵdar bolyp sanalady, óıtkeni qazirgi jaǵdaıda offshorlyq saýda-sattyq, kóbinese, ınvestorlar arasynda týyndaǵan dúrbeleńdi kórsetedi.
«Sondaı-aq naýryz aıynyń basynda iri halyqaralyq reıtıngtik agenttikter Reseı Federatsııasynyń shetel valıýtasyndaǵy uzaq merzimdi kredıttik reıtıngin «alypsatarlyq sanattyń» tómengi shekarasyna deıin tómendetti. Fitch reıtıngtik agenttigi defolttyq jaı-kúıden bir satyǵa ǵana joǵary «S» deńgeıine deıin 6 satyǵa tómen túsirdi. Sarapshylardyń pikirinshe, sanktsııalar Reseı Federatsııasynyń qoljetimdi valıýtalyq rezervterin qysqartty, al kapıtaldy baqylaý sharalary eldiń sheteldik kredıtorlary aldyndaǵy mindettemeleriniń oryndalýyn shekteýi múmkin. Geosaıası jaǵdaı shıeleniskesin ınvestorlar túrli táýekelderden alshaqtap, sonyń saldarynan óz qalpynda ósip kele jatqan altynnan basqa da shıkizat taýarlary qymbatshylyqqa uryndy. Máselen, AQSh ákimshiligi Reseı munaıyn ımporttaýǵa tyıym salýdy qarastyryp jatqany týraly habarlardyń negizinde qara altynnyń baǵasy on jyl ishinde alǵash ret barreline 132 dollar deńgeıinen asty. Eýropada tabıǵı gazdyń baǵasy bir sharshy/m úshin 4000 dollarǵa deıin kóterildi, al baǵaly metaldar naryǵynda altyn ýntsııasy 2070 dollarǵa jetti. Ónerkásiptik metaldar segmentinde mys, bolat pen nıkel baǵasy da geosaıası jaǵdaıdyń benefıtsıary boldy», - dedi UB ókili.
Shıkizat aktıvteriniń ósýi qysqa merzimdi perspektıvada ınflıatsııanyń jedeldeýine yqpal etedi, bul AQSh FRJ-nyń monetarlyq saıasatty kúsheıtýi qarsańynda damyǵan elderde aktsııa naryǵyna qysym kórsetedi. Aqpannyń qorytyndysy boıynsha, MSCI World ındeksi 2,7%-ǵa tómendedi, 9 naýryzda 5,8%-ǵa shegerildi.
Teńge baǵamyna áser etetin faktorlar
Aqpan aıynyń basynda syrtqy ári ishki faktorlar da ulttyq valıýta úshin birshama qolaıly boldy. Munaı baǵasynyń ósýi aıasynda geosaıası jaǵdaıdyń shıelenisýine deıin, sondaı-aq eksporttaýshylardyń bıýdjetke toqsandyq salyq tólemderi kezeńi qarsańynda 10 aqpandaǵy jaǵdaı boıynsha teńge bir AQSh dollary úshin 426,10 teńgege deıin nyǵaıdy.
«Geosaıası jaǵdaıdyń ýshyǵýy, jahandyq táýekel-sentımenttiń nasharlaýy jáne damýshy naryqtar valıýtalarynyń álsireýi aıasynda 21 aqpannan bastap valıýta naryǵynda turaqsyzdyqty boldyrmaý úshin Ulttyq bank 175,6 mln AQSh dollaryna ınterventsııalar júrgizdi. Ulttyq banktiń qatysýy resmı resýrstarda da, buqaralyq aqparat quraldary arqyly da keńinen jarııa etildi. Jahandyq qarjy naryqtarynda qubylmalylyqtyń kúsheıýi aıasynda 28 aqpanda bırjadaǵy saýda-sattyq 2020 jylǵy naýryzdan bastap alǵash ret Frankfýrt aýktsıony túrinde ótti. Aýktsıon kezinde 98,1 mln AQSh dollaryna ınterventsııalar júzege asyryldy, olardyń úlesi saýda-sattyqtyń jalpy kóleminen 61,5% boldy. Máselen, aqpanda valıýtalyq ınterventsııalardyń jalpy kólemi 273,7 mln AQSh dollaryn qurady», - dedi Á. Moldabekova.
Onyń aıtýynsha, syrtqy ekonomıkalyq jaǵdaılardyń ózgerýine jaýap retinde valıýta naryǵyna qysymdy tómendetý jáne ınflıatsııalyq ósimdi ustap turý úshin Ulttyq bank pen Úkimet birlesken is-sharalaryn júzege asyrdy. Ulttyq bank kezekten tys sheshimimen bazalyq mólsherlemeni 13,5%-ǵa deıin 3,25 p.t. kóterdi. Jeke tulǵalardyń teńgedegi depozıtteri boıynsha bıýdjet qarajaty esebinen ótemaqy esepteýdi kózdeıtin teńgelik salymdardy qorǵaý baǵdarlamasy jarııalandy.
«Ulttyq qordan bıýdjetke 510 mln dollar mólsherinde transfertter bólý úshin valıýtany satý, sondaı-aq kvazımemlekettik sektor sýbektileriniń valıýtalyq túsimniń bir bóligin mindetti túrde satý sharasy valıýtalyq naryqqa qoldaý kórsetti, onyń aıasynda aqpan aıynda 190,7 mln dollar satyldy. Ulttyq bank burynǵydaı syrtqy naryqtardaǵy ahýalǵa turaqty monıtorıng júrgizip, Reseıge qarsy jańa sanktsııalardyń Qazaqstannyń qarjy júıesine áser etý dárejesin baǵalaıdy. Qajet bolǵan jaǵdaıda, Ulttyq bank ulttyq valıýtaǵa qatysty jaǵdaıdy turaqtandyrýǵa, onyń ishinde valıýtalyq ınterventsııalar júrgizýge baǵyttalǵan sharalardy júzege asyrýǵa daıyn», - dep túsindirdi ol.
Rýbl baǵamynyń áseri
«Aldymen, Reseı Federatsııasymen tyǵyz saýda qatynastaryna qaramastan, teńge baǵamyn belgileý birqatar faktorlarǵa baılanysty qalyptasatynyn atap ótken jón. Ulttyq bank teńgeniń Reseı rýbline uqsas serpinin negizsiz jáne túbegeıli bekitilmegen dep sanaıdy, óıtkeni bizdiń valıýtamyz úshin syrtqy jáne ishki jaǵdaılar qazirgi Reseı valıýtasyna baılanysty bolyp jatqan jaǵdaılardan múlde basqasha. ıAǵnı, Reseı Qazaqstannyń eń iri saýda áriptesi bolǵanyna qaramastan, teńge baǵamynyń serpini rýbl serpinine ilespeıdi jáne onyń qarqynyna tikeleı qatysty emes. Biz Reseı Federatsııasynyń valıýta naryǵyndaǵy qubylmalylyqtyń bizdegi valıýta naryǵyna qaraǵanda birneshe ese joǵary ekenin kórip otyrmyz jáne ol tikeleı teńgege qatysty rýbl qunynyń tómendeýinen kórinedi», - dedi Á. Moldabekova.
«Bir rýbl úshin 5-6 teńge aralyǵynda burynnan qalyptasqan teńge/rýbldiń tarıhı baǵamy jańa shynaıylyqty kórsetpeıdi jáne eleýli ózgeristerge ushyraýy múmkin. Osyǵan baılanysty teńgeniń rýblge qatysty qandaı da bir tarıhı baǵamyn ustanýdy negizsiz dep sanaımyn», - dep oıyn bildirdi UB ókili.