Ulttyq til korpýsy qurylyp, daryndy oqýshylarǵa grant bólinedi – Senat zańdy maquldady
ASTANA. KAZINFORM — Búgin Senattyń jalpy otyrysynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine mádenıet, bilim berý jáne tálimgerlik máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańy maquldandy.
Zańnyń maqsaty — balanyń quqyqtaryn qorǵaý, memlekettik tildi qoldaný aıasyn keńeıtý, bilim berý salasyndaǵy ulttyq zańnamany odan ári jetildirý.
— Zańmen «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy balanyń quqyqtary týraly» Zańyna jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan tálimgerlik ınstıtýtyn retteý úshin «tálimgerlik jónindegi uıym» uǵymy engiziledi, sondaı-aq bul uıymnyń quqyqtary men mindetteri aıqyndalady. Tálimger bolýǵa úmitker adamdardy arnaıy uıymda tálimgerlik boıynsha oqytýdan mindetti túrde ótkizý belgilenedi jáne olarǵa quqyqtyq, psıhologııalyq kómek kórsetýdi kózdeıdi. Sonymen birge, «Mádenıet týraly» Zańyna qazaq tiliniń sózdik qoryna qoljetimdilikti qamtamasyz etetin memlekettik aqparattyq júıe retinde Qazaq tiliniń ulttyq sózdik qoryn qurýdy, qazaq tiliniń barlyq stılderi men janrlarynyń mátinderin qamtıtyn aqparattyq-anyqtamalyq júıe retinde Qazaq tiliniń ulttyq korpýsyn qurýdy, qazaq tilindegi mátinderdi óńdeý, generatsııalaý jáne taldaý úshin jasandy neırondyq jelige negizdelgen qazaq tiliniń sózdik qoryna qoljetimdilikti qamtamasyz etetin aýqymdy til modelin qalyptastyrýdy kózdeıtin túzetýler engiziledi, — dedi senator Altynbek Nýhuly.
Onyń aıtýynsha, bul túzetýler qazaq tilin mádenı qundylyq retinde ári qaraı damytýǵa múmkindik beredi, memlekettik til retinde mártebesin nyǵaıtady.
— «Bilim týraly» Zańynda bilim berý salasyndaǵy ýákiletti organnyń óz quzyreti sheginde strategııalyq retteý, iske asyrý jáne baqylaý-qadaǵalaý fýnktsııalaryn júzege asyrý jónindegi quzyreti belgilenedi. Daryndy oqýshylardy memlekettik qoldaý jáne olardyń ǵylymı qyzmetin yntalandyrý maqsatynda halyqaralyq ǵylymı jobalar konkýrstarynyń sońǵy úsh jyldaǵy jeńimpazdary men júldegerleri úshin konkýrstan tys memlekettik bilim berý granttaryn berý jónindegi norma kózdeledi. Jalpy, zańnyń qabyldanýy elimizdiń memlekettik tildi damytý jónindegi saıasatyn iske asyrýyn, sondaı-aq bala quqyqtaryn qorǵaý jáne bilim berý salalaryndaǵy zańnamanyń sapasyn jaqsartýǵa yqpal etedi, — dedi senator.
Óz kezeginde depýtat Ásem Rahmetova zań aıasynda Ulttyq sózdik qory men Ulttyq til korpýsy qurylyp, leksıkalyq qor júıelenetinin atap ótti. Jasandy ıntellekt negizinde qazaq tiliniń úlken tildik modeli (LLM) ázirlenip, munymen aınalysatyn arnaıy uıym belgilenedi. Búgingideı ozyq tsıfrlyq tehnologııalar damyǵan ýaqytta atalǵan jańashyldyq erekshe mańyzǵa ıe.
— Endi burynǵydaı Termınkomnyń tizimin terip, sózdikter aqtaryp otyrmaısyz, ulttyq sózdik qor qazaq tiliniń bas anyqtamalyǵy sııaqty bolady. Bul qazaq tiliniń baı leksıkalyq quramyn júıeleýge, saqtaýǵa, zertteýge múmkindik beredi jáne tsıfrlyq ortada qoldanylý aıasyn erekshe arttyrady. Sonymen qatar, zań aıasynda Halyqaralyq ǵylymı jobalar men olımpıadalardyń jeńimpazdaryna joǵary oqý oryndaryna granttar berý jáne «Bolashaq» baǵdarlamasy aıasynda bakalavrıatqa túsý múmkindigi engiziledi. Bul sharalar jastardyń bilimge umtylysyn arttyrýǵa, bolashaǵynan erekshe úmit kúttiretin, ózgeshe oılap, erteńine senimmen ósip kele jatqan daryndy jastarymyzdy qoldaýǵa baǵyttalǵan. Zańmen, tálimgerlik ınstıtýtyn jetildirýge baǵyttalǵan normalar qaralyp, tálimgerlerdi oqytý, qyzmetin qoldaý jáne balalardyń quqyqtaryn qorǵaý standarttaryn retteý kózdeledi, — dep túsindirdi Á. Rahmetova.
Buǵan deıin daryndy jastarǵa «Bolashaq» arqyly bakalavr deńgeıinde bilim alýǵa ruqsat beriletinin jazǵan edik.