Ulttyq bank ınflıatsııa boıynsha boljamdy ózgertti: halyqtyń nesıesi azaımaı jatyr

ASTANA. KAZINFORM — Ulttyq banktiń Aqsha-kredıt saıasaty komıteti bazalyq mólsherlemeni 18% deńgeıinde saqtaý týraly sheshim qabyldady. Komıtet otyrysy aıasynda ınflıatsııa men ekonomıkalyq ósý boıynsha boljamdarymyz jańartyldy. Sonymen qatar, aǵymdaǵy makroekonomıkalyq protsester men táýekelder balansynyń keshendi baǵalaýy júrgizildi. 

Ulttyq bank tóraǵasy Tımýr Súleımenovtiń sózine qaraǵanda, ekonomıkada ınflıatsııalyq qysym saqtalyp otyr. Ol suranystyń keńeıýine jáne onyń qarqyny otandyq usynys múmkindikterinen joǵary saqtalýyna baılanysty. Qazanda ınflıatsııa turǵyn úı kommýnaldyq qyzmet tarıfterin ákimshilik tómendetý esebinen birshama baıaýlady. Alaıda bazalyq ınflıatsııa aıtarlyqtaı tómendemedi.

Osy oraıda ol azyq-túlik pen azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlardyń ınflıatsııasy ósýin jalǵastyrǵanyn aıtty.

Syrtqy ekonomıkalyq konıýnktýra saýda teketiresi men geosaıası shıelenister aıasynda belgisizdik jaǵdaıynda qalyp otyr. Azyq-túliktiń álemdegi baǵasy da óte joǵary. Al onyń keıbir túri — sıyr eti men ósimdik maıynyń álemdik baǵasy toqtaýsyz ósip jatyr. Mundaı jaǵdaıda táýekeldiń jıyntyq balansy proınflıatsııalyq jaqqa yǵysqan kúıde qaldy. Inflıatsııalyq jaǵdaıdy turaqtandyrý jáne ınflıatsııany tómendetý úshin uzaq ýaqyt aqsha-kredıt sharttarynyń ustamdy qadamy talap etiledi.

Inflıatsııa qarqyny

— Qazan aıynda jyldyq ınflıatsııa qyrkúıektegi 12,9 paıyzdan 12,6 paıyzǵa deıin tómendedi. Oǵan turǵyn úı kommýnaldyq qyzmet tarıfterin ákimshilik tómendetýden servıstik ınflıatsııanyń qyrkúıektegi 15,3 paıyzdan 12,9 paıyzǵa deıin baıaýlaýy kóbirek yqpal etti. Naryqtaǵy qyzmetterdegi baǵa birtindep baıaýlady. Azyq-túlik ınflıatsııasy, kerisinshe, 13,5 paıyzǵa deıin ósti, qyrkúıekte 12,7% bolǵan edi. Oǵan keıbir azyq-túlik taýarlaryna álemdik baǵanyń ósýi, ımport pen janar-jaǵarmaı, kómir men turǵyn úı kommýnaldyq sharýashylyq qyzmet baǵasynyń ósýinen óndiris ónimderiniń qymbattaýy sebep boldy. Azyq-túliktiń, sonyń ishinde ettiń syrtqy naryqta tıimdi satylýyna baılanysty eksporttyń artýy el ishinde baǵaǵa qysym jasap otyr, — dep túsindirdi UB basshysy.

Budan bólek, azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlar ınflıatsııasy 11 paıyzǵa deıin (qyrkúıekte — 10,8%) ósti. Oǵan janar-jaǵarmaı, dári-dármek baǵasynyń ósýi men ekonomıkadaǵy turaqty suranys yqpal etip otyr.

Jalpy, qazanda aılyq ınflıatsııa aıtarlyqtaıbaıaýlap, 0,5% boldy. Qyrkúıekte ol 1,1% bolǵan edi. Bazalyq ınflıatsııanyń da qarqyny qyrkúıektegi 1,1 paıyzdan 1 paıyzǵa deıin baıaý tómendedi. Soǵan qaramastan ınflıatsııalyq qysym áli de joǵary. Jyldyq esepte bazalyq ınflıatsııa 12,2% boldy. Bul óz kezeginde bazalyq ınflıatsııa úshin óte joǵary deńgeı.

Halyq taýardy kóbirek satyp alýǵa tyrysyp jatyr

— Ekonomıkanyń ósý qarqyny jyldam desek bolady. Bıyl qańtar-qazanda jalpy ishki ónim ósimi 6,4% boldy. Ekonomıkalyq belsendilikke shıkizatqa jatpaıtyn salalarǵa ınvestıtsııa quıý, munaı óndirý kóleminiń ulǵaıýy jáne aýyl sharýashylyǵyndaǵy ónimniń joǵary kórsetkishi áser etti. Ekonomıkadaǵy sektorlardyń ishinde kólik pen qoımada saqtaý, qurylys, taý-ken óndirisi, óńdeý ónerkásibi jáne saýda salalary joǵary ósim kórsetti. Halyqtyń naqty tabysy tómendegenine qaramastan, ishki suranys turaqty bolyp qaldy. Bólshek taýar aınalymy keńeıip, qazanda naqty mánde 8,7%-ke jetti. Bul kórsetkish 2026 jyldan bastap qosylǵan qun salyǵynyń ósýine baılanysty qalyptasýy múmkin. Adamdar salyq reformasy kúshine engenge deıin taýardy kóbirek satyp alýǵa tyrysyp jatqan syńaıly. Saýdadaǵy negizgi qozǵaýshy kúsh — azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlardy satyp alý. Sonymen qatar, bıyl tamyz-qyrkúıekte qyzmetterge de suranys ósti, — dedi Tımýr Súleımenov.

Halyq suranysyn arttyrǵan negizgi tetik — tutyný kredıti. Tutyný nesıesine qoıylatyn talaptardy qatańdatqan soń, kredıtteýdiń balama quraldary — mıkroqarjy uıymdary men lombard qyzmetine suranys artyp keledi.

Atap aıtqanda, ınvestıtsııalyq belsendilik te bıyl joǵary deńgeıde: qańtar-qazanda ósim 13,1 paıyzǵa jetti. Investıtsııa qurylymynda bıýdjet qarajatynyń úlesi áli de joǵary — shamamen 23%. Bıylǵy 10 aıda bıýdjet qarajaty esebinen salynǵan ınvestıtsııa kólemi aıtarlyqtaı artty. Ol 2024 jylǵy qańtar-qazanmen salystyrǵanda, naqty mánde 32,1 paıyzǵa ósti.

Syrtqy ınflıatsııalyq qysym sezilip tur

Syrtqy faktorlar retinde álemdik azyq-túlik baǵasynyń ósýi jáne jahandyq ekonomıkadaǵy perspektıvalardyń belgisizdigin atap ótýge bolady. Azyq-túlik jáne aýylsharýashylyq uıymynyń bas dırektory (FAO) derekterine qaraǵanda, qazan aıynda azyq-túlik baǵasynyń ındeksi astyq, sút ónimi, et jáne qant baǵasy ındeksimen qosa tómendeı bastady. Al ósimdik maıy baǵasynyń ındeksi 2022 jylǵy shildeden bastap rekordtyq ósimge jetti. Ettiń birshama arzandaýyna qaramastan, onyń baǵasy áli de joǵary desek bolady. Al sıyr etiniń baǵasy boıynsha ósim jalǵasyp keledi.

— Qazirgi jaǵdaılardy eskersek, bazalyq stsenarııde Brent markaly munaıdyń baǵasy barreline 60 dollar deńgeıinde saqtaldy, — dedi Tımýr Súleımenov.

                                                                                                      Inflıatsııa boıynsha boljam qaıta qaraldy

UB aqparatynsha, 2025 jylǵa ınflıatsııa boljamy ósý jaǵyna qaraı naqtylanyp, 12-13% sheginde bolýy múmkin.

2026 jylǵa boljam 9,5-12,5 paıyzǵa deıin keńeıtildi. Bul óz kezegindejoǵary ınflıatsııalyq boljamǵa qatysty qaıta qaraldy. Atap aıtqanda, 2027 jylǵa ınflıatsııa boljamy burynǵy deńgeıdi saqtaldy. Onyń 5,5-7,5 paıyzǵa deıin baıaýlaýy eskerilgen.

Eske salsaq, osyǵan deıingi boljamda 2025 jyly ınflıatsııa — 11-12,5%, 2026 jyly — 9,5-11,5% shamasynda bolǵan edi. 

Inflıatsııa boljamyndaǵy qaýipkeishki suranystyń kúsheıýi, syrtqy ınflıatsııanyń qarqyn alýy, janar-jaǵarmaı men qosymsha qun salyǵy tarıfteriniń rettelýinen týyndaıtyn qaıtalama áserler jatady.

Belgisizdik faktorlarynyń biri — ekonomıkaǵa «Báıterek» UBH AQ» arqyly qarjylyq qoldaý kórsetilýi. Kvazıfıskaldyq qarajat aǵynynyń kólemi ınflıatsııalyq qysymdy kúsheıtip, fıskaldyq shoǵyrlandyrýdyń áserin ishinara teńestirýi múmkin.

 — Endi jalpy ishki ónimniń ósý boljamyna toqtalyp óteıin. 2025 jylǵa arnalǵan boljam aldyńǵy boljamdy naqtylaı otyryp, 6-6,5 paıyzǵa deıin jaqsardy. Bul munaı óndirisindegi qarqynnyń, tutynýshylar suranysynyń jáne ınvestıtsııalyq belsendiliktiń joǵary bolýyna baılanysty. 2026 jylǵa boljam 2025 jyldyń joǵary bazasyn, salyq-bıýdjet reformasy men bıýdjettik shoǵyrlandyrý aıasynda tutynýshylar suranysynyń qalypty mólsherin eskergende 3,5-4,5 paıyz boldy. 2027 jyly ekonomıkadaǵy ósim 4-5% aralyǵynda bolady dep qarastyryldy. Bul aldyńǵy boljamnan birshama joǵary. Ekonomıka ınvestıtsııalyq belsendiliktiń keńeıýine jáne munaı sektorynyń oń dınamıkasyna baılanysty ósedi, — dedi Ulttyq bank tóraǵasy.

Bazalyq mólsherleme 2026 jyldyń ortasyna deıin tómendemeıdi

Jalpy, ekonomıkada proınflıatsııalyq qysym saqtalyp otyrǵanyn atap óýge bolady. Osy oraıda Ulttyq bank ınflıatsııamen kúreste barlyq qajet sharalardy qabyldaýǵa daıyn.

— Buǵan deıin qabyldanǵan bazalyq mólsherlemeni kóterý týraly sheshim men Úkimettiń kommýnaldyq qyzmetter tarıfterin qaıta qaraý sharalary bazalyq mólsherlemeni qazirgi deńgeıde ustap turýǵa múmkindik berdi. Degenmen ınflıatsııa táýekelderi joǵary bolyp qala beredi. Inflıatsııanyń tómendeýine senimdilik tek uzaq merzimdi turaqty baıaýlaýy kezinde ǵana múmkin bolady, — dedi Tımýr Súleımenov. 

Onyń aıtýynsha, Ulttyq bank ınflıatsııanyń baıaýlaý qarqynyn, ishki suranysqa reaktsııany jáne baǵanyń ósýin tómendetý boıynsha Úkimetpen birlesken sharalardyń tıimdiligin baǵalaýdy jalǵastyrady.

— Degenmen Ulttyq bank qazirgi ýaqytta 2026 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynyń sońyna deıin mólsherlemeni tómendetý múmkindigin kórip otyrǵan joq. Bul rette ınflıatsııanyń jaǵdaıy, bazalyq ınflıatsııa dınamıkasy jáne tarıftik ári salyq reformalarynyń keıinge qaldyrylǵan áseri eskerilip otyryp. Inflıatsııanyń baıaýlaýyna turaqty úrdistiń senimdi belgileri bolmaǵan jaǵdaıda, aqsha-kredıt sharttaryn qatańdatý múmkindigin joqqa shyǵarýǵa bolmaıdy, — dedi UB basshysy

Budan buryn habarlanǵandaı, 28 qarashada Ulttyq bank bazalyq mólsherlemeni 18 paıyz deńgeıinde saqtady. 

Eske salsaq, bıyl 10 qazanda bazalyq mólsherlemeni +/- 1 p. t. dálizimen jyldyq 18% deńgeıinde belgileý týraly sheshim qabyldanǵan edi.