Ulybrıtanııada naýqastarǵa 20 jyl boıy AITV jáne S gepatıtin juqtyrǵandardyń qany quıylǵan
ASTANA. KAZINFORM - Úkimet basshysy Rıshı Sýnak medıtsına tarıhynda buryn-sońdy bolmaǵan soraqy jaǵdaıǵa “Masqara bolǵan kún” degen baǵa berdi. Óıtkeni 20 jyl boıy myńdaǵan brıtanııalyqqa ımmýn tapshylyǵy vırýsy men S gepatıtin juqtyrǵandardyń qany quıylyp kelgen. Aralarynda emi joq dertke dýshar bolyp, qaıtys bolǵandar kóp, dep habarlaıdy Kazinform-nyń osy eldegi tilshisi Ǵalymjan Qaramanuly.
70-shi jyldardyń basynda Ulybrıtanııada gemofılııany emdeıtin jańa qan preparaty qoldanyla bastady. Ol naýqastarǵa aýrýhanada jatyp qan quıǵyzýdyń ornyna erkin júrip emdelýge múmkindik berdi. Preparat AQSh-tan tasymaldandy. Al oǵan qajet plazma donorlary jazasyn óteýshiler, jezóksheler jáne esirtki tutynýshylar bolǵan. Bul Adam ımmýn tapshylyǵy vırýsyn jáne S gepatıtin juqtyrý qaýpin edáýir arttyrdy.
“Ókinishke qaraı, qolynda bıligi bar dárigerler, qan quıý qyzmetindegiler jáne bir-birin aýystyrǵan úkimetter naýqastardyń qaýipsizdigin birinshi orynǵa qoımaı ınfektsııanyń taralýyna jol berdi. Olar vırýstardyń qan arqyly juǵatynyn bile tura salǵyrttyq tanytty”, - deıdi Infektsııa juqtyrý jaǵdaılaryn tergeý jónindegi komıssııanyń tóraǵasy Braıan Lengstaff.
Aýqymdy tergeý isi 2017-shi jyly Tereza Meı bılikke kelgen kezde bastaldy. Uzaq zertteýlerden keıin komıssııa 2,5 myńnan kóp betten turatyn esep jarııalady. Nátıjesinde 30 myńnan astam adamnyń qan arqyly ınfektsııa juqtyrǵany belgili boldy. Qorqynyshtysy, 3 myńǵa jýyq naýqas jan tapsyrǵan. Al keıbiriniń aýrýyn anyqtaý, tipti, múmkin bolmaǵan. Soraqysy munyń bárin Ulttyq densaýlyq saqtaý qyzmeti qarjylandyryp otyrǵan. Qurban bolǵandardyń otbasylary men tiri qalǵandar jyldar boıy ádilettilik izdep, sharq urǵan.
“Men búgin ınfektsııa juqtyryp, qaıtys bolǵan baýyrym Rasseldi eske alý úshin keldim. Osy kúndi 30 jyl boıy kútip, endi jeńildep jatyrmyn. Búgin osynda jınalǵan qart adamdardyń azaby artta qalady dep úmittenemin”, - deıdi marqumnyń týysy Danıella Edgerton.
Eger sheneýnikter yqtımaldy táýekelderdi boldyrmaý úshin áreket etkende apattyń aldyn alýǵa bolar edi deıdi bıliktegiler. Premer-mınıstr Rıshı Sýnak mundaı jaǵdaı eshqashan qaıtalanbaýy kerek dep málimdedi. Ol zardap shekken otbasylardan keshirim surap, ótemaqy tóleýmen shektelý azdyq etetinin atap ótti. Búkil júıeni túbegeıli qaıta qaraý qajet, dedi ol.
“Bul Ulybrıtanııa memleketi masqara bolǵan kún. Búgingi tergeý nátıjesi ondaǵan jyldar boıy moraldyq turǵyda kúıregenimizdi kórsetedi. Ulttyq densaýlyq saqtaý qyzmetinen bastap, memlekettik qyzmetke deıin, bir-birin aýystyrǵan úkimetterdegi mınıstrlerden bastap, barlyq deńgeılerde biz senim artqan mamandar men mekemeler úshin keshirilmes jaǵdaı”, - dedi Ulybrıtnııanyń premer-mınıstri Rıshı Sýnak.
Qan arqyly ınfektsııa juqtyrǵan árbir adam eki mıllıon fýnt sterlıngten astam ótemaqy ala alady. Aqshalaı kómek naýqastardyń otbasylary men jaqyndaryna da beriledi. Tólemder balalary men ata-analaryna da tıesili. Ótemaqynyń jalpy kólemi shamamen 10 mıllıard sterlıng fýntyn quraýy múmkin. Jábirlenýshiler aqshanyń mańyzdy emes ekenin aıtady.
“Ótemaqy meni qanaǵattandyrmaıdy. Kinálilerdiń qylmystyq qýdalaýǵa ushyraǵanyn qalaımyn. Sonda ǵana tynyshtalamyn. Dárigerler jaýapkershilikke tartylýy kerek”, - deıdi naýqastardyń biri Stıý Maklın.
Gemofılııany emdeýge arnalǵan qan preparattarynan basqa da memleketter zardap shekti. Degenmen Fınlıandııa sııaqty keıbir elder ony kesh paıdalana bastady. AQSh-ta qan plazmasyn jetkizýmen aınalysqan kompanııalar jábirlenýshilerge sottan tys mıllıondaǵan dollar tóledi. Frantsııa men Japonııa sııaqty elderde saıasatkerler men farmatsevtıkalyq kompanııalar nemquraılylyq tanytqany úshin sottaldy.
