Ulǵa «enshi», qyzǵa «jasaý» berý urpaqtarǵa jaýapkershilik sezim uıalatady
ASTANA. KAZINFORM – Mádenıet jáne ulttyq salt-dástúr kúnine oraıkazinform agenittigi nazarlaryńyzǵa ultymyzdyń tal besikten jer besikke deıingi ǵumyryndaǵy mańyzdy salt-dástúrlerin usynady.
Enshi berý
Qazaq saltynda ərbir ata-ana úılengen ulyna «enshi», qyzyna «jasaý» berip, irgesin bólip otyrady da, kenje ulyna enshi bermeı, qara shańyraqqa murager etedi.
Qazaq halqy «enshi» dep – uly úılenip, bólek otaý bolǵan kezde «mynaý seniń enshiń» dep ata dəýletinen bólip beretin mal-dúnıeni aıtady. Ədette, ulǵa bergen «enshi» men qyzǵa bergen «jasaý» qaraılas bolady. ıAǵnı, ata-ana ulyn bólgende basyna úı turǵyzyp berýden tys, əl-aýqatyna qaraı «enshiń» dep ensalyp mal beredi. Balaly-shaǵaly bolsa, «qolǵanatyń bolady» dep, uldyń ini-qaryndastarynyń birin qosyp beredi.
«Enshi» alǵan ulmen «jasaý» alǵan qyzdyń enshi men jasaýlaryn alǵan kúnnen bastap ata-anasynyń mal-dúnıesine qol suǵý quqyǵy bolmaıdy. Enshi almaı, qara shańyraqty basqan ul (meıli ol kenjesi, meıli ortanshy, meıli úlkeni bolsyn) qalǵan ata dəýletine ıe bolady da, ata-anany baǵyp-qaǵý jaýapkershiligin sol arqalaıdy. Ulǵa «enshi», qyzǵa «jasaý» berý urpaqtarǵa jaýapkershilik sezim uıalatady. Úıli-barandy bolǵan jas jubaılarǵa derbes tirshilik jolyn izdeýge, adal eńbek, aşy ter tógip, óz kúshterimen baqyt-baılyq jolyn tabýǵa, erte bastan sharýanyń qyr-syryna qanyǵyp, ózgelerge ıek súıep alýdaı jaman ədetten aryltady.
Úıi, kúıi bólinip, quqyq-múddeshegi aıyrylǵan kúnnen (enshi alǵansha) bastap, ata-anamen baýyr-týystarynyń mal-múlkine qol salýdyń jolsyzdyq bolatyndyǵyn shynaıy uǵyndyryp, ata-anasy kóz jumyp ketken jaǵdaıda ata dəýletine talasyp, týystar arasynda daýlasyp-jaýlasýdyń aldyn alady. Qysqasy, urpaqtardy baqyt, baılyqty elden emes, tókken terden kútýge daǵdylandyrady. Baýyr-týystar arasynda bereke-birlikti nyǵaıtyp tatý-tətti ótýlerine, týystyq súıispenshilikti sýytpaýlary na múmkindik jasaıdy.
Materıal Aıyp Núsipoqasulynyń «Tal besikten jer besikke deıin» atty kinabyna negizdelip daıyndaldy.
