Úkimet jylytý maýsymyndaǵy órt qaýipsizdigi sharalaryn pysyqtaıdy
ASTANA. KAZINFORM – Búgin saǵat 9:00-de Úkimet otyrysy ótedi. Onda Mınıstrler kabıneti músheleri aqparattyq jáne telekommýnıkatsııalyq ınfraqurylymdy damytý jáne jylytý maýsymyndaǵy órt qaýipsizdigi sharalaryn talqyǵa salady.
Otyrys qorytyndysy boıynsha ótetin baspasóz konferentsııasyna:
- Jasandy ıntellekt jáne tsıfrlyq damý vıtse-mınıstri Dosjan Musalıev;
- «Qazaqtelekom» AQ bas ákimshilik dırektory Erjan Meıramov;
- «Ksell» AQ basqarma tóraǵasy, bas atqarýshy dırektor Asqar Jambakın;
- Beeline Kazakhstan holdınginiń prezıdenti Evgenıı Nastradın;
- «Mobaıl Telekom-Servıs» basqarma tóraǵasy Aleksandr Babıchev BAQ ókilderi tarapynan týyndaıtyn saýaldarǵa jaýap beredi.
Aıta keteıik, ótken aptadaǵy Úkimet otyrysynda 2025 jylǵy qańtar-qyrkúıek aılaryndaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq damý qorytyndylary men respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylý barysy talqyǵa salyndy. Sol kezde Ulttyq ekonomıka birinshi vıtse-mınıstri Azamat Ámrın osy jyldyń qańtar-tamyzynda syrtqy saýda aınalymy 90,1 mlrd dollardy quraǵanyn aıtty.
— Taýarlar eksporty 50,2 mlrd dollar, onyń ishinde óńdelgen taýarlardyń eksporty 18,1 mlrd dollar boldy. Taýarlar ımporty - 40,1 mlrd dollar. Álemdik taýar naryqtaryndaǵy tómen baǵalarǵa qaramastan 10 mlrd dollardan asa oń saýda balansy saqtalady, - dedi vıtse-mınıstr.
Osy oraıda Azamat Ámrın turaqty ekonomıkalyq ósimdi ustap turý maqsatynda ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organdar mynadaı sharalarǵa basa nazar aýdarýy qajettigin aıtty:
- ınfraqurylym salýǵa jáne mashına jasaýdy qoldaýǵa bólingen bıýdjet qarajatynyń ıgerilýine baqylaýdy kúsheıtý;
- ınvestıtsııalyq jobalardy qarjylandyrý úshin bıýdjetten «Báıterek» holdıngine qarajat bólýdi jalǵastyrý;
- osy jyldyń sońyna deıin óńdeý ónerkásibinde josparlanǵan ınvestıtsııalyq jobalardyń aıaqtalýyn jáne iske qosylýyn qamtamasyz etý;
- kútilip otyrǵan egindi tolyq kólemde jınaýǵa jaǵdaı jasaý.
Al Qarjy mınıstr Mádı Tákıevtiń dereginshe, memlekettik bıýdjettiń kirister kólemi 17,3 trln teńgeni qurap, jospar 102 paıyz oryndaldy.
— Ótken jylmen salystyrǵanda ósim qarqyny 116 paıyzǵa jetip, 2,4 trln teńgeni qurady. Onyń ishinde respýblıkalyq bıýdjettiń túsim kólemi 10,5 trln teńgeni qurap, jospar 97,3 paıyz oryndaldy. Ósim qarqyny ótken jylmen salystyrǵanda shamamen 1,4 trln teńgege nemese 116 paıyz jetti, - dedi ol.
Ulttyq bank tóraǵasynyń birinshi orynbasary Erulan Jamaýbaev jyl basynan beri teńge baǵamy negizgi ishki faktorlar aıasynda 1 AQSh dollary úshin 549,07 teńgege deıin 4,6 paıyzǵa álsiregenin, ulttyq valıýtanyń aıyrbas baǵamyn qoldaý Ulttyq qordan bıýdjetke beriletin transfertterden shetel valıýtasyn satý esebinen júzege asyrylyp otyrǵanyn aıtty.
- Onyń kólemi osy jyl basynan qyrkúıek aıyna deıin 6,6 mlrd AQSh dollary boldy. Sonymen qatar 4,3 mlrd AQSh dollaryna altyn satyp alýdy teńestirý operatsııalary júzege asyryldy. Qabyldanǵan sharalar nátıjesinde valıýta naryǵy qazir teńgerimdi kúıde saqtalyp otyr. Ulttyq bank teńgerimsizdiktiń jınaqtalýyn boldyrmaıtyn ıkemdi baǵam qalyptastyrý rejımin ustana beredi, - dedi Erulan Jamaýbaev.
Ónerkásip jáne qurylys mınıstri Ersaıyn Naǵaspaevtyń dereginshe, mashına jasaý salasy kólik quraldary, aýyl sharýashylyq tehnıkasy, jáne túrli jabdyqtar óndirisiniń ósýinen 14 paıyzǵa ulǵaıǵan.
- Bul – ishki suranystyń ulǵaıýy, iri ınvestıtsııalyq jobalardyń júzege asyrylýy men memlekettik qoldaýdyń nátıjesi. Sonymen qatar bıyl Almaty qalasynda kópbrendti jeńil avtomobıl shyǵaratyn zaýyt, Astana qalasynda jolaýshylar vagondaryn óndiretin «Shtadler Qazaqstan» kásiporny, Atyraý qalasynda júk vagondaryn shyǵaratyn zaýyt paıdalanýǵa berildi. Sondaı-aq Qostanaı qalasynda KIA jeńil avtomobılderin óndiretin zaýytty iske qosý josparlanǵan, - dedi mınıstr.
Energetıka mınıstri Erlan Aqkenjenovtiń dereginshe, qańtar-qyrkúıek aılarynda 11,6 mln tonna munaı ónimderi óndirildi nemese ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 110,1% kórsetti.
– Munaı-gaz hımııasy ónimderin óndirý kólemi 477,2 myń tonna nemese ótken jyldyń sáıkes kezeńine qaraǵanda 115,8% qurady. Bıylǵy jospar – 589,7 myń tonna. Esepti kezeńde 89,9 mlrd kVtsaǵat elektr energııasy óndirildi. Osy jyldyń jospary – 117,9 mlrd kVtsaǵat, – dedi ol.
Saýda jáne ıntegratsııa mınıstri Arman Shaqqalıev saýdanyń josparly kórsetkishterine qol jetkizý boıynsha júrgizilip jatqan jumystar týraly baıandady.
Onyń aıtýynsha, 9 aıda saýda salasynyń naqty kólem ındeksi 108,8% boldy. Nomınaldy túrde saýda kólemi 52,8 trln teńge bolyp, ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 14,5% ósim kórsetti.
– Mundaı ósim eldiń barlyq óńirde baıqalady. Ásirese saýda ósimine eń kóp úles qosqan óńirler — Almaty, Astana, Shymkent qalalary men Atyraý jáne Qaraǵandy oblystary. Atalǵan bes óńirdiń úlesine jalpy saýda kóleminiń 71,3% nemese 37,6 trln teńge tıesili, – dedi A.Shaqqalıev.
Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Azat Sultanov bıyl 9 aıda aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń jalpy kólemi 4,4 paıyzǵa óskenin aıtty. Mundaı ósim egin sharýashylyǵyndaǵy óndiris kóleminiń 5,2%-ǵa, mal sharýashylyǵynda 3,4%-ǵa ulǵaıýy esebinen bolyp otyr.
– Bıyl sharýalarǵa memleket tarapynan buryn-sońdy bolmaǵan qoldaý kórsetilip, agrotehnologııalarmen tolyq kólemde qamtamasyz etýge múmkindik jasaldy. Bul ótken jylmen salystyrǵanda saladaǵy óndiristiń ósýin qamtamasyz etti, – dedi vıtse-mınıstr.
Otyrysty qorytyndylaǵan Premer-mınıstr Oljas Bektenov ákimderge barlyq saladaǵy jaǵdaıdy tikeleı baqylaýǵa alýdy tapsyrdy.
- Inflıatsııa deńgeıin tómendetý úshin tutyný baǵalaryn turaqtandyrý jumysyn kúsheıtý kerek. Inflıatsııaǵa syrttan keletin azyq-túlik baǵalary qysym kórsetip otyr. Sondyqtan ishki naryqty otandyq ónimmen barynsha qamtamasyz etip, azyq-túlik taýarlarynyń turaqtandyrý qorlaryn jedel qalyptastyrǵan jón. Memleket basshysy atap ótkendeı, tutynýshylyq nesıe berý isin turaqtandyrý boıynsha batyl sharalar qabyldaý qajet, - dedi Úkimet basshysy.
Ol salalyq mınıstrlikter men ulttyq kompanııalardyń basshylaryna uzaq merzimdi sharttar men ofteık-kelisimder arqyly otandyq taýar óndirýshilerdiń júktemesin arttyrý jáne olardy tapsyrystarmen qamtamasyz etý máselelerin tikeleı baqylaýǵa alýdy tapsyrdy.
- Otandyq shıkizatty óńdeý barysynda birinshi kezekte jergilikti qaıta óńdeý kásiporyndaryna basymdyq berilýi qajet. Jaýapty memlekettik organdarǵa óńdeý sektoryna ınvestıtsııa tartý jumysyn kúsheıtý úshin qolaıly jaǵdaı jasaýdy tapsyramyn, - dedi Úkimet basshysy.
Premer-mınıstr 9 aıdyń qorytyndysy boıynsha ınvestıtsııa tartý jospary 93,3 paıyzǵa oryndalǵanyn aıtty.
- 20 óńirdiń ishinde tek 11 óńir ǵana nysanaly kórsetkishke qol jetkizdi. Investıtsııalardy qoldaýdyń qolda bar tetikterine qaramastan 9 óńir josparly kórsetkishterdi oryndaı almady. Bul jaǵdaı ákimder tóraǵalyq etetin Óńirlik ınvestıtsııalyq shtabtardyń jumysynda olqylyqtardyń baryn kórsetedi. Ár jobaǵa basynan aıaǵyna deıin jeke qoldaý kórsetý jáne olardyń ýaqtyly iske asyrylýyn qamtamasyz etý – asa mańyzdy mindet. Syrtqy ister mınıstrligine, salalyq mınıstrlikter men ákimdikterge ınvestıtsııalyq jobalardy tartý jáne qoldaý jumysyn kúsheıtýdi tapsyramyn, - dedi Oljas Bektenov.
Úkimet basshysy Qazaqstannyń tranzıttik múmkindikterin odan ári arttyrý úshin aıtarlyqtaı áleýet bar ekenin atap ótti.
- Kólik mınıstrligi salalyq ulttyq kompanııalarmen birge negizgi ınfraqurylymdyq jobalardyń ýaqtyly jáne sapaly iske asyrylýyn qamtamasyz etýi qajet. Bul elimizdiń kólik júıesin damytýda strategııalyq mańyzǵa ıe. Atap aıtqanda, avtojol jelilerinde jáne «Almaty aınalma temirjol» jobasynda qurylys jumystaryn ýaqtyly aıaqtaý kerek. Sondaı-aq «Dostyq-Moıynty» ýchaskesinde eksporttyq jáne tranzıttik tasymaldardy ulǵaıtý máselesine basa mán berý kerek. Buǵan qosa, sheteldik ruqsat blankilerin elektrondyq formatqa kóshirý boıynsha jumystardy jalǵastyrý qajet. Bul sharalar tasymaldaý kólemin ulǵaıtýǵa jáne kólik jelisiniń sapasyn arttyrýǵa múmkindik beredi, - dedi ol.
Munan bólek otandyq óndirýshiler úshin tańbalaýdy jeńildetý máselesin pysyqtaý kerektigin atap ótti.
- Budan basqa, otandyq onlaın alańdardy qoldaı otyryp, qadaǵalaý júıesimen ıntegratsııalaýdy qosa alǵanda, elektrondyq saýdany damytýǵa baǵyttalǵan yntalandyrý jónindegi sharalardy ázirleý qajet. Qoryta aıtqanda, ekonomıkanyń turaqty ósýi úshin barlyq memlekettik organ men ákimdikter jáne bıznes qaýymdastyq janyn salyp jumys istep, bar kúsh-jigerin jumyldyrýǵa tıis. Bul mindetti sheshýge qajetti quraldar bizde jetkilikti. Premer-mınıstrdiń orynbasarlaryna óz baǵyttary boıynsha áleýmettik-ekonomıkalyq damýdyń bekitilgen ındıkatorlarynyń oryndalýyna baqylaýdy kúsheıtýdi tapsyramyn, – dedi Oljas Bektenov.