Úkimet transshekaralyq habtardy damytý máselelerin qaraıdy
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Úkimet otyrysy ótedi. Onda Mınıstrler kabınetiniń músheleri 2 máseleni jan-jaqty talqyǵa salady.
Naqtyraq aıtqanda, otyrystyń kún tártibine transshekaralyq habtardy damytý máseleleri men Qazaqstan Respýblıkasynda qaldyqtardyń barlyq túrin basqarýdyń 2026-2030 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy shyǵarylyp otyr.
Al otyrys qorytyndysy boıynsha ótetin baspasóz konferentsııasynda Saýda jáne ıntegratsııa vıtse-mınıstri Janel Kýshýkova men Kólik vıtse-mınıstri Maqsat Qalıaqparov BAQ ókilder tarapynan týyndaıtyn saýaldarǵa jaýap beredi.
Elimizde Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrliginiń úılestirýimen 5 transshekaralyq hab iske asyrylyp jatyr:
- Jambyl oblysyndaǵy «Alataý» ındýstrııalyq-saýda-logıstıkalyq kesheni (Qyrǵyzstanmen shekarada);
- Túrkistan oblysyndaǵy «Ortalyq Azııa» halyqaralyq ónerkásiptik kooperatsııa ortalyǵy (Ózbekstanmen shekarada);
- Batys Qazaqstan oblysyndaǵy «Eýrazııa» transshekaralyq saýda ortalyǵy (Reseımen shekarada);
- Mańǵystaý oblysyndaǵy «Kaspıı toraby» haby;
- Jetisý oblysyndaǵy «Qorǵas toraby» haby (QHR-men shekarada).
Qaldyqtardyń barlyq túrlerin basqarý tujyrymdamasy biryńǵaı qaldyqtarmen jumys isteý júıesin qurýdy jáne tsıfrlyq monıtorıngini engizýdi kózdeıdi.
Aıta keteıik, elimizde 3 myńǵa jýyq polıgon bar. Onyń 80 paıyzy ekologııalyq talaptarǵa saı emes. Kópshiligi 1970-1990 jyldary qorǵanys júıelerinsiz salynǵan. Bólek jınaý damymaǵan. Al zamanaýı polıgondar salýǵa bıýdjet qarajaty jetkiliksiz. Qazaqstan qaldyqtardy qaıta óńdeý boıynsha álemde 179 eldiń ishinde 175-orynda tur. Kórsetkish — nebári 3,8 paıyz. Salystyrmaly túrde kórshiles Ózbekstan qaıta óńdeýdi 31,6%-ǵa jetkizip, zaýyttar salyp, halyqaralyq kompanııalardy shıkizatpen qamtyp otyr. Al Qyrǵyzstan polıetılenge ishinara tyıym engizdi.
Esterińizge sala ketsek, ótken aptadaǵy Úkimet otyrysynda 2026-2028 jyldarǵa arnalǵan Úkimettiń, Ulttyq banktiń jáne Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń makroekonomıkalyq turaqtandyrý jáne halyqtyń ál-aýqatyn arttyrý jónindegi birlesken is-qımyl baǵdarlamasy qabyldandy.
Kún tártibine shyǵarylǵan másele talqylanbas buryn Premer-mınıstr Oljas Bektenov Túrkistan oblysy Jetisaı aýdany Alǵabas aýylynda órtten qaza tapqan 12 adamnyń týystaryna kóńil aıtty.
— Túrkistan oblysynyń Alǵabas aýylyndaǵy qaıǵyly jaǵdaı bolǵanyn bilesizder. Úkimettiń atynan qaza tapqandardyń týǵan-týystary men jaqyndaryna qaıǵyryp kóńil aıtam. Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha órttiń sebepterin anyqtaý úshin úkimettik komıssııa qurylyp, jumys istep jatyr, — dedi Premer-mınıstr.
Premer-mınıstrdiń orynbasary Qanat Bozymbaevtyń aıtýynsha, oqıǵa ornynda tergeý sharalary júrgizilip, órttiń shyǵý sebebi anyqtalyp jatyr. Aldyn ala qylmystyq quram joq. «Órt qaýipsizdigi talaptaryn buzý» baby boıynsha sotqa deıingi tergeý bastaldy.
- Sizdiń tapsyrmańyz boıynsha keshe men Úkimettik komıssııanyń otyrysyn ótkizdim, jerleý rásimin uıymdastyrý jáne qaza tapqandar men zardap shekkenderdiń otbasylaryna kómek kórsetý, órttiń týyndaý sebepterin anyqtaý, sondaı-aq osyndaı jaǵdaılardyń aldyn alý sharalaryn júrgizý boıynsha birqatar tapsyrma berdim, - dedi Qanat Bozymbaev.
Osy oraıda Premer-mınıstr Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligine órtterdi boldyrmaýdy, adamdardyń ómirin saqtaý máseleleri boıynsha ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdardyń jumysyn tıisti deńgeıde úılestirýdi qamtamasyz etýdi tapsyrdy.
- Óńir ákimdikterimen jáne Іshki ister mınıstrligimen birlesip, turǵyn úı sektoryn, ásirese jataqhanalar men hostelderdi, halyqtyń áleýmettik osal toptarynyń úılerin aralap, reıdter júrgizý qajet. Mádenıet mınıstrligi men ákimdikter barlyq mass-medıa men áleýmettik jelilerde túsindirý jumystaryn jandandyrsyn. Óńir ákimdikteri gaz jabdyqtaryn qaýipsiz paıdalanýǵa baǵyttalǵan aldyn alý sharalaryn júrgizý boıynsha gaz-tehnıkalyq ınspektsııanyń jumysyn kúsheıtsin. Oryn alǵan jaǵdaıdan durys qorytyndy shyǵaryp, aldaǵy ýaqytta ondaı oqıǵalarǵa jol bermeý úshin naqty usynystar ázirleý kerek, - dedi Oljas Bektenov.
Munan bólek, Densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarova eldegi epıdemıologııalyq ahýaldy baıandady. Onyń málimetinshe, vırýstyń taralýy jeltoqsannyń ortasyna deıin jalǵasýy múmkin.
Bul rette Oljas Bektenov eldegi epıdemıologııalyq baqylaýdy turaqtandyrý baǵytyndaǵy sharalar qabyldaýdy tapsyrdy.
— Barlyq dárihanalarda vırýsqa qarsy preparattar jetkilikti bolýy tıis. Sondaı-aq, vırýstyq aýrýlardyń aldyn alý boıynsha túsindirý jumystaryn kúsheıtý qajet. Aqmaral Sháripbaıqyzy, jaǵdaıdy turaqty jeke baqylaýǵa alyńyz, — dedi Oljas Bektenov.
Al kún tártibine shyǵarylǵan negizgi másele boıynsha baıandama jasaǵan Premer-mınıstrdiń orynbasary — Ulttyq ekonomıka mınıstri Serik Jumanǵarınyń sózine qaraǵanda, Úkimet uzaq merzimdi óndiristik qabilettilikti joǵarylatýǵa basymdyq beredi. Aldaǵy 3 jylda óńdeý ónerkásibi men agroónerkásiptik keshende jyl saıyn 100-den astam ınvestıtsııalyq jobany iske qosady.
Memlekettik-jekeshelik áriptestik jobalaryn iske asyrýǵa mıkroqarjy uıymdary tartylady. Inflıatsııany tejeý úshin Úkimet tarapynan mynadaı negizgi baǵyttar boıynsha sharalar kúsheıtiletin bolady:
- naryqty ónimmen molyqtyrý;
- saqtaý jáne tutynýshyǵa deıin jetkizý ınfraqurylymyn damytý;
- baǵa belgileýdi retteý jáne monopolııaǵa qarsy retteý.
Halyqtyń tabysyn qoldaý úshin jumyspen qamtýǵa járdemdesý baǵdarlamalaryn iske asyrý jalǵastyrylady.
Ekonomıkalyq belsendiligi tómen óńirlerge erekshe nazar aýdarylady.
- Áleýmettik qoldaýdyń ataýlylyq baǵytyn arttyrý jóninde sharalar qabyldanady. Áleýmettik tólemderdiń ashyqtyǵy men ataýlylyq baǵytyn arttyrý úshin tsıfrlyq tehnologııalar qoldanýdy keńeıtý josparlanýda. 2027-2028 jyldary eń tómengi jalaqyny kóterý máselesi qaralady. 2026-2028 jyldary halyqtyń naqty tabysynyń ósýi jylyna orta eseppen 2-3 paıyzdan tómen emes bolady, — dedi Serik Jumanǵarın.
Al Ulttyq bank tóraǵasy Tımýr Súleımenov eldegi valıýta baǵamy suranys pen usynys negizinde qalyptasa beretinin aıtty.
- Valıýtalyq saıasatqa keletin bolsaq, ishki naryqtaǵy valıýta baǵamy fýndamentaldyq faktorlardyń, valıýtaǵa suranys pen usynys araqatynasynyń áserinen erkin baǵam belgileý jaǵdaıynda qalyptasa beredi. Sonymen birge, Ulttyq bank ulttyq valıýtany turaqsyzdandyratyn, spekýlıatıvtik aýytqýlardy jáne qarjylyq turaqtylyq táýekelderin boldyrmaý úshin qatań ári jedel túrde naqty áreket jasaýǵa, ıaǵnı valıýtalyq ınterventsııalardy júrgizýge daıyn, - dedi ol.
Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń tóraǵasy Mádına Ábilqasymova 2026 jyldan bastap korporatıvtik tabys salyǵynyń saralanǵan stavkalary engiziletinin atap ótti.
- 2026 jyldan bastap korporatıvtik tabys salyǵynyń saralanǵan stavkalary engiziledi: korporatıvtik kredıtteý boıynsha 20 paıyz, tutynýshylyq kredıtter jáne basqa da qyzmet túrleri boıynsha 25 paıyz. Bankterdiń kapıtalyn jáne ótimdiligin bosatý úshin shaǵyn jáne orta bıznes qaryzdary boıynsha jáne sındıkattalǵan qaryzdar boıynsha táýekel-saralaý 50 paıyzǵa deıin, ótimdilik normatıvteri 0,9-ǵa deıin tómendetildi. Bul 2,6 trln teńge kóleminde ótimdilikti bosatty, — dedi agenttik basshysy.
Otyrysty qorytyndylaǵan Premer-mınıstr Oljas Bektenov munaı ónimderiniń shekaradaǵy aınalymyn kúsheıtilgen rejımmen baqylaýdy tapsyrdy.
— Janar-jaǵarmaı materıaldarynyń baǵasyn kóterýge engizilgen moratorııdi eskeretin bolsaq, kórshiles eldermen aradaǵy baǵa dısparıteti kúsheıip keledi. Qarapaıym tilmen aıtqanda, bizdiń benzın men dızel kórshilerge qaraǵanda áldeqaıda arzan. Sondyqtan Energetıka, Saýda, Qarjy, Іshki ister mınıstrlikteri men Qarjylyq monıtorıng agenttigi jáne Ulttyq Qaýipsizdik komıtetiniń Shekara qyzmeti otyn balansyna jáne munaı ónimderiniń basqa elderge zańsyz ótip ketýine jol bermeý máselesine qatań baqylaýdy qamtamasyz etýi qajet, — dedi ol.
Sondaı-aq Úkimet basshysy azyq-túlik taýarlary baǵasynyń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý maqsatynda Aýyl sharýashylyǵy, Saýda jáne Ónerkásip mınıstrlikteri ishki naryqty otandyq ónimdermen qamtamasyz etý deńgeıin arttyrýy tıistigin atap ótti.
Ekonomıkany ártaraptandyrý aıasynda shıkizattyq emes eksportty belsendi damytýǵa jáne ótkizý naryqtaryn keńeıtýge kúsh salý kerektigine nazar aýdartty.
Otyrys sońynda Úkimet músheleri atalǵan baǵdarlamany qabyldady.
— Baǵdarlama elimizdiń aldaǵy úsh jylǵa arnalǵan áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń negizgi mindetterin sheshýge baǵyttalǵan. Halyqtyń turmys deńgeıi men ál-aýqatyn arttyrý ekonomıkanyń sapaly ári ornyqty ósýi jáne ınflıatsııany tómendetý esebinen qamtamasyz etiledi, — dedi Premer-mınıstr.