Úkimet halyqty dári-dármekpen qamtamasyz etý jaıyn talqylaıdy
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Premer-mınıstr Oljas Bektenovtiń tóraǵalyǵymen Úkimet otyrysy ótip, onda Mınıstrler kabınetiniń músheleri asa mańyzdy 2 máseleni talqyǵa salady.
Sonymen otyrystyń kún tártibine myna máseleler shyǵarylyp otyr:
- geologııa jáne jer qoınaýyn paıdalaný salasyn damytý jáne tsıfrlandyrý sharalary;
- halyqty dári-dármekpen qamtamasyz etý.
Otyrys qorytyndysy boıynsha baspasóz konferentsııasy uıymdastyrylyp, onda Densaýlyq saqtaý vıtse-mınıstri Tımýr Muratov pen «SK-Farmatsııa» JShS basqarma tóraǵasy Nurlybek Asylbekov BAQ ókilderi tarapynan týyndaıtyn saýaldarǵa jaýap beredi.
Esterińizge sala ketsek, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy Qazaqstan halqyna Joldaýynda elimizde aýqymdy aero-geofızıka zertteýleri ábden eskirgene nazar aýdartyp, geologııalyq barlaý jumystaryn kúsheıtýdi tapsyrǵan edi.
- Tsıfrlyq quraldardy paıdalana otyryp, jer qoınaýynyń zamanaýı kartasyn jasaıtyn ýaqyt keldi. Mundaı qadam ken oryndarynyń áleýetin jańa sapalyq turǵydan baǵalaýǵa múmkindik beredi. Bul jumysqa da halyqaralyq sarapshylardy tartýǵa bolady. Árıne, ǵylymı negizi bolmasa, barlaý jumysyn oıdaǵydaı júrgizý múmkin emes. Kelesi jyldyń ortasyna deıin ozyq halyqaralyq standarttarǵa saı sertıfıkaty bar zerthana ashý kerek. Ony Ulttyq geologııalyq qyzmettiń bazasynda qurǵan jón. Jer qoınaýyna qatysty málimettiń bárin, eń aldymen, jasandy ıntellektini engizý arqyly júıelep, tsıfrlandyrý qajet. Geologııalyq barlaý jáne jer qoınaýyn ıgerý salasyndaǵy reformalardyń zań júzindegi jáne is júzindegi rásimderin jyl sońyna deıin aıaqtaý kerek, - degen edi Prezıdent.
Osy jyldyń qazan aıynda ótken Úkimet otyrysynda Densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarova 2026 jyly dári-dármektiń qoljetimdiligin arttyratyn joba iske qosylatynyn aıtty.
— Kelesi jyldyń basynan bastap jeke dárihana uıymdary arqyly ambýlatorııalyq dári-dármekpen qamtamasyz etýdi ortalyqsyzdandyrý jobasyn iske qosýdy josparlap otyrmyz. Joba halyq úshin dárilik zattardyń qoljetimdiligin arttyryp, olarǵa qajetti preparattardy tańdaý múmkindigin beredi, — degen edi mınıstr.
Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń málimetinshe, dári-dármek baǵasyn qalyptastyrýdaǵy ashyqtyqty arttyrý maqsatynda shekti baǵalardy esepteý mehanızmi qaıta qaraldy.
Artyq shyǵyndar alynyp tastalyp, balama dáriler baǵasy túpnusqa dárilerdiń qunynyń 30%-yna deıin tómendetilgen. Tek shyǵyny joǵary TOP-20 pozıtsııa boıynsha ǵana kútiletin únem shamamen 12 mlrd teńgeni quraıdy. Jalpy alǵanda Tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi (TMKKK) jáne MÁMS sheńberinde shekti baǵalardyń tómendeýi shamamen – 19%, al kóterme jáne bólshek saýda segmentterinde – 30%.
Dári-dármekti tirkeý merzimi 100 jumys kúnine deıin jedeldetildi. Al retteýshilik bedeli joǵary elder úshin (AQSh, EO, Ulybrıtanııa, Japonııa) bul merzim «Bir tereze» qaǵıdaty boıynsha 15 kúnge deıin azaıtyldy.
Otandyq farmatsevtıka óndirisi belsendi damyp keledi. 2029 jylǵa qaraı qazaqstandyq dári-dármek úlesi 50%-ǵa jetýi tıis. Búginde 210 óndirýshi tirkelgen, olardyń 43-i dárilik preparattar shyǵarady. Byltyr óndiris kólemi – 21,8%-ǵa, ınvestıtsııa – eki esege, al eksport – 32,9%-ǵa artty.
Otandyq kásiporyndarmen 90 uzaqmerzimdi kelisimshart jáne álemdik farmatsevtıkalyq kompanııalar – Pfizer, Hoffmann-La Roche jáne AstraZeneca-men úsh kelisimshart jasaldy. Jalpy quny 400 mlrd teńgege jýyq toǵyz ınvestıtsııalyq joba qarastyrylyp jatyr. Farmatsevtıka naryǵynyń jyldyq ósimi 10-13% deńgeıinde dep baǵalanady.
Aıta keteıik, ótken aptadaǵy Úkimet otyrysynda 2025 jylǵy egin jınaý naýqanynyń qorytyndysy shyǵarylyp, sporttyq ınfraqurylymdy damytý jáne buqaralyq sportty qoldaý máseleleri pysyqtalǵan bolatyn.
Birinshi másele boıynsha baıandama jasaǵan Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Aıdarbek Saparovtyń dereginshe, 16 mln gektar alqaptan gektaryna 17 tsentner ortasha ónimdilikpen 27 mln tonna astyq qambaǵa quıyldy.
Bıdaı 12,2 mln gektardan jınalyp, 20,3 mln tonnasy bastyryldy – bul ótken jylmen salystyrǵanda jarty mıllıon tonnaǵa kóp. Egis alqaptaryn ártaraptandyrý nátıjesinde bıdaıdyń egis kólemi shamamen 900 myń gektarǵa qysqarǵanymen, óndiris kólemi azaımaı, kerisinshe artty. Dıqandar 4 mln tonnaǵa jýyq arpa jınady. Al burshaq daqyldarynyń túsimi alǵash ret 1 mln tonnaǵa jetip otyr.
- Maıly daqyldar boıynsha búgingi kúnniń ózinde rekordtyq 4,3 mln tonna jınaldy jáne egin jınaý jumystary jalǵasyp jatyr. Sonymen qatar 2,9 mln tonna kartop, 3,8 mln tonna kókónis, 2,6 mln tonna baqsha daqyldary jınaldy. Maqta jınaý jumystary aıaqtaldy. Tamshylatyp sýarýdy qoldaný arqasynda keıbir sharýashylyqtar gektarynan 50 tsentnerge deıin ónim aldy. Jalpy alǵanda, ortasha ónimdilik 30 ts/ga deńgeıinde qalyptasyp, 428 myń tonna shıtti maqta jınaldy – bul ótken jylmen salystyrǵanda 42% kóp. Osyǵan baılanysty ákimdikterge maqta ósirýdiń dástúrli tásilderinen ozyq jáne tıimdi tehnologııalarǵa kóshý boıynsha jumysty kúsheıtý qajet, - dedi Aıdarbek Saparov.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstan astyǵy Belgııa (10,6 myń t), Portýgalııa (14,2 myń t), Polsha (4,9 myń t), Norvegııa (13,6 myń t), Ulybrıtanııa (3 myń t), Vetnam (17,7 myń t), Birikken Arab Ámirlikteri (1,6 myń t) jáne Soltústik Afrıka (Marokko (162 myń t), Aljır (181 myń t), Mysyr (11,6 myń tn)) elderine jetkizildi. Iran (738,3 myń tn), Ázerbaıjan (542,5 myń tn), Armenııa (1 myń tn) jáne Grýzııa (76,3 myń tn) baǵyttaryna eksport qaıta jandandy.
Bıyl erte jeńildetilgen kredıt berý baǵdarlamasy aıasynda qarjylandyrý kólemi alǵash ret 1 trln teńgege jetti.
Vegetatsııalyq kezeńniń qorytyndysy boıynsha 1,8 mln tonna mıneraldyq tyńaıtqysh engizildi, bul ǵylymı negizdelgen qajettiliktiń 56%-yna teń. Elıtalyq tuqymdardyń úlesi 9,5%-dan 11,5%-ǵa deıin ósti. 1 qazannan bastap 2026 jylǵy kóktemgi dala jumystaryna ótinim qabyldaý bastaldy. Qarashanyń ekinshi onkúndiginen bastap sharýalarǵa revolverlik kredıt berý ashylady. Bul bir kepildikpen jyl saıyn nesıe alýǵa múmkindik beredi.
Osy oraıda Premer-mınıstr Oljas Bektenov Úkimet otyrysynda kelesi jylǵy egis naýqanyna daıyndyqty kúsheıtýdi tapsyrdy.
- Kelesi egin egý naýqanyna daıyndyqty qazirden bastaý kerek. Oblys ákimdikteri 2026-shy jyly keminde 2,3 mıllıon tonna mıneraldy tyńaıtqysh sebýdi qamtamasyz etýleri qajet. Ónerkásip mınıstrligi eginshilerge qajetti tyńaıtqysh kólemin otandyq ónim óndirýshilermen aldyn ala pysyqtap alǵany jón. Ákimdikter tyńaıtqyshtardy jetkizý úshin ýaqtyly shartqa otyryp, qoımalarda olardyń jetkilikti qoryn qamtamasyz etsin, - dedi ol.
Sondaı-aq Úkimet basshysy mynadaı naqty tapsyrmalar berdi:
Birinshiden, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi óńir ákimdikterimen birlesip, forvardtyq kelisimsharttar aıasynda dıqandardyń azyq-túlik korporatsııasyna bıdaıdy ýaqtyly jetkizý boıynsha mindettemeleriniń oryndalýyn qamtamasyz etýi tıis. Jasaqtalǵan qor keıin elimizdiń ishki suranysyn óteýge jumsalady.
Ekinshiden, kelesi egin egý naýqanyna daıyndyqty qazirden bastaý kerek. Oblys ákimdikteri 2026 jyly keminde 2,3 mıllıon tonna mıneraldy tyńaıtqysh sebýdi qamtamasyz etýleri qajet. Ónerkásip mınıstrligi eginshilerge qajetti tyńaıtqysh kólemin otandyq ónim óndirýshilermen aldyn ala pysyqtap alǵany jón. Ákimdikter tyńaıtqyshtardy jetkizý úshin ýaqtyly shartqa otyryp, qoımalarda olardyń jetkilikti qoryn qamtamasyz etýi kerek.
Úshinshiden, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi «Báıterek» holdıngimen birge 2026 jylǵy kóktemgi egis jáne egin jınaý jumystaryn erte qarjylandyrýdy bastap ketti. Osyǵan baılanysty aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdi barynsha qamtý úshin arjylandyrýdyń qolda bar quraldaryn tıimdi jáne ashyq paıdalanýdy qamtamasyz etý qajet.
Al ekinshi másele boıynsha sóz sóılegen Sport jáne týrızm mınıstri Erbol Myrzabosynovtyń aıtýynsha, elimiz boıynsha 14 jańa stadıon salý qajet.
Olardyń 10-y boıynsha jobalaý-smetalyq qujattar daıyndalyp jatyr. Jumys istep turǵan 7 stadıondy qaıta jańartý kerek. Bul rette Qaraǵandy jáne Oral qalalarynda jóndeý jumystary júrip jatyr. Atyraý jáne Aqtaý qalalarynda jobalaý qujattary daıyndalyp, memlekettik saraptamadan oń qorytyndy alyndy. Óskemendegi stadıon jobasy saraptamadan ótýde. Almaty jáne Jezqazǵan qalalarynda 2 stadıon boıynsha jobalaý qujattaryn ázirleý qajet.
- Elde 7 432 fýtbol alańy bar, onyń 1 420-sy jóndeýdi qajet etedi. Qosymsha qajettilik – 1 694 alań. Osyǵan baılanysty mınıstrlik balalar fýtbol alańdaryn salý josparyn bekitti. Jergilikti bıýdjet pen jeke ınvestıtsııalar esebinen 685 joba iske asýda, - dedi mınıstr.
Al Qazaqstan Fýtbol federatsııasynyń bas hatshysy Davıd Lorııa jekeshelendiriletin fýtbol klýbtaryn atady.
- Memleket basshysynyń Ulttyq quryltaıtyń 4-otyrysynda bergen tapsyrmasyn oryndaý maqsatynda Qazaqstannyń Fýtbol federatsııasy kásibı fýtbol klýbtaryn jekeshelendirý jáne kommertsııalandyrý baǵytynda jumys istep jatyr. 2025 jyly 30 qazanda «Qaısar» fýtbol klýby resmı túrde jeke menshikke ótti jáne «TAU Group LTD» kompanııasynyń basshysy Islamǵalı Qozbaqovtyń basqarýyna berildi. Qalalyq ákimdik fýtbol akademııasyn salý úshin jer telimin bóldi. Investıtsııanyń jalpy kólemi 12 mlrd teńge, - dedi ol.
Onyń aıtýynsha, «Qyzyljar SK» fýtbol klýbyn jeke menshikke berý protsesi osy jyldyń 15 qarashasynda aıaqtalady. Investor jyl saıyn klýbty, ınfraqurylymdy damytýǵa, jas oıynshylardy daıyndaýǵa keminde 1 mlrd teńge bólýge mindetteme alyp otyr.
Osy rette Oljas Bektenov 8 óńir ákimine fýtbol klýbtaryn jekeshelendirý jumysyn kúsheıtýdi tapsyrdy.
- Fýtbol klýbtaryn jekeshelendirý týraly Prezıdent úndeýine kásipkerler ún qosyp jatyr. Biz kásipqoı sport úshin sapaly rezerv qurýymyz kerek. Sport mektep-ınternattarynyń damýyna da kóńil bólý qajet. Birqatar óńirde, mysaly, Ulytaý, Abaı, Almaty jáne Qostanaı oblystarynda áli kúnge deıin mundaı mekemeler joq. Atyraý oblysynda sport mektep-ınternatyn salý jobasy memlekettik-jekemenshik áriptestik aıasynda salynyp jatyr. Atalǵan oń tájirıbeni paıdalanýǵa bolady, - dedi Oljas Bektenov.
Qazaqstan Sý sporty túrleri federatsııasynyń bas hatshysy Dmıtrıı Balandın 2026 jyly Almaty men Astana qalasynyń orta bilim baǵdarlamasyna júzý sporty engiziletinin atap ótti.
- Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń dereginshe, 2024 jyly álemde 235 myńnan astam adam sýǵa batyp ketti, onyń 82 myńy 1-den 14 jasqa deıingi balalar. Bul tsıfr halyqty qarapaıym júzý daǵdylary men sýda qaýipsizdik tártibin oqytýdyń qanshalyqty mańyzdy ekenin kórsetedi. Osyǵan baılanysty Oqý-aǵartý mınıstrligimen birge baǵdarlama engizý jumysy istelinip jatyr. Onyń aıasynda júzý sabaǵy dene tárbıesi júıesine engizilip, mektep baǵdarlamasynyń bir bóligine aınalady, - dedi D.Balandın.
Otyrystyń kún tárbinine shyǵarylǵan másele talqylanyp bolǵannan keıin Premer-mınıstr birqatar naqty tapsyrma berdi.
- Birinshi, óńir ákimdikteri men Týrızm jáne sport mınıstrligine bıylǵy 20 jeltoqsanǵa deıin Sport ınfraqurylymy men buqaralyq sportty damytýdyń 2026–2028 jyldarǵa arnalǵan jol kartalaryn ázirlep, bekitýdi tapsyramyn. Ekinshi, Aqtóbe, Qaraǵandy, Túrkistan, Jambyl, Mańǵystaý, Atyraý oblystary men Shymkent jáne Astana qalalarynyń ákimderi fýtbol klýbtaryn jekeshelendirýge ınvestorlar tartý jumysyn kúsheıtsin. Úshinshi, óńir ákimdikteri buqaralyq sportty damytý maqsatynda «Qoljetimdi sport» jobasyn iske asyryp, jattyqtyrýshy-nusqaýshylar sanyn, ásirese aýyldyq jerlerde arttyrý máselesin qamtamasyz etsin, - dedi Úkimet basshysy.