Úkimet 9 aıdaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq damý qorytyndylaryn pysyqtaıdy

ASTANA. KAZINFORM – Búgin Úkimet otyrysynda 2025 jylǵy qańtar-qyrkúıek aılaryndaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq damý qorytyndylary men respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylý barysy talqyǵa salynady. 

Otyrys qorytyndysy boıynsha ótetin baspasóz konferentsııasyna:

Ulttyq ekonomıka birinshi vıtse-mınıstri Azamat Ámrın;

Qarjy vıtse-mınıstri Erjan Birjanov BAQ ókilderiniń saýaldaryna jaýap beredi.

2025 jylǵy qańtar-tamyzda 2024 jylǵy qańtar-tamyzǵa qaraǵanda naqty kólem ındeksiniń eń úlken ósimi kólik jáne qoımalaý (121,5%), qurylys (118,1%), saýda (108,9%) jáne ónerkásip (107,6%) salalarynda baıqalady. Naqty kólem ındeksiniń eń az ósimi aýyl sharýashylyǵy (103,4%) jáne baılanys (103,8%) salalarynda qalyptasty.

2025 jylǵy qańtar-tamyzda 2024 jylǵy qańtar-tamyzǵa qaraǵanda kóptegen óńirlerde qysqa merzimdi ekonomıkalyq ındıkatordyń oń ósim qarqyny baıqalady. Eń úlken ósim qarqyny Astana qalasynda (118,6%), Túrkistan oblysynda (115,8%), Shymkent qalasynda (115%) jáne Soltústik Qazaqstan oblysynda (114%) baıqalady. Teris ósim Shyǵys Qazaqstan (97,3%) jáne Ulytaý (99%) oblystarynda qalyptasty.

Aıta keteıik, ótken aptadaǵy Úkimet otyrysynda mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý júıesin jańǵyrtý jáne kóleńkeli ekonomıkany tómendetý sharalary talqyǵa tústi.

Birinshi másele boıynsha negizgi baıandama jasaǵan Densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarovanyń aıtýynsha, MÁMS iske qosylǵannan keıin salalyq qarjylandyrýdyń ortasha jyldyq qarqyny 2 eseden artyq ósip, 21,2 paıyzdy qurady. Bul ınvestıtsııalardyń, onyń ishinde jeke ınvestıtsııalardyń kelýin yntalandyrdy. 2027 jylǵa qaraı MÁMS qarajaty sala shyǵystarynyń negizgi qarjylandyrý kózine aınalady. Salany qarjylandyrýdy ulǵaıtý halyq úshin medıtsınalyq qyzmetterdiń qoljetimdiligin arttyrdy jáne medıtsına qyzmetkerleriniń eńbek jaǵdaıyn jaqsartýǵa tikeleı áser etti.

Máselen, sońǵy 7 jylda 1 adamǵa arnalǵan medıtsınalyq shyǵystar 98 myń teńgeden 258 myń teńgege deıin, ıaǵnı 2,6 esege ulǵaıdy. Bul rette medıtsına personalynyń ortasha jalaqysy shamamen 2,5 ese, onyń ishinde dárigerlerdiń jalaqysy 2,8 ese — 159 myńnan 442 myń teńgege deıin ulǵaıdy. Bastapqy deńgeıde kórsetiletin qyzmetter jáne konsýltatsııalyq-dıagnostıkalyq qyzmetter sany 2,7 ese artty.

- Áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý júıesiniń «tabysty adamnyń osal topqa járdemi» negizgi qaǵıdatyn júzege asyrý júıeniń basty jetistikteriniń biri boldy. Bul áleýmettik ádildiktiń tıisti deńgeıin jáne medıtsınalyq kómektiń jalpyǵa birdeı qol jetkizýin qamtamasyz etýge múmkindik berdi, — dedi mınıstr.

Mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrýdyń nátıjeleri mynadaı:

- kútiletin ómir súrý uzaqtyǵy 75,4 jasqa jetip, osy kórsetkish boıynsha Qazaqstan Ortalyq Azııa elderi arasynda kósh bastady;

- ana ólim-jitimi tiri týǵan 100 myń balaǵa shaqqanda 14,8-den 10,10-ǵa deıin;

- náreste ólim-jitimi tiri týǵan 1 myń nárestege shaqqanda 7,93-ten 6,80-ge deıin qysqardy.

Osy oraıda Premer-mınıstr Oljas Bektenov Densaýlyq saqtaý mınıstrligine Eńbek mınıstrligimen jáne óńir ákimdikterimen birge medıtsınalyq saqtandyrýdyń jańa tetigin engizý boıynsha úılesimdi jumys júrgizýdi, medıtsınalyq kómektiń qoljetimdiligi men sapasyna, tegin dári-dármekpen qamtamasyz etý máselesine qatysty alańdaýshylyq bildirgen azamattarǵa da qulaq asýdy tapsyrdy. 

Sonymen qatar Úkimet basshysy birqatar mınıstrlik pen óńir ákimdikterine mynadaı naqty tapsyrmalar berdi: 

- Densaýlyq saqtaý mınıstrligi Áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý qorymen birlesip, osy jyldyń sońyna deıin qordyń bıznes-protsesterin avtomattandyrý men ońtaılandyrý jumystaryn aıaqtaýy tıis. Sondaı-aq azamattar men medıtsınalyq uıymdar úshin yńǵaıly servısterdi engize otyryp, tsıfrlyq platformany tolyqtaı qaıta qaraǵany jón;

- Densaýlyq saqtaý mınıstrligi Mádenıet jáne aqparat mınıstrligimen birlesip, bıyl 1 jeltoqsanǵa deıin medıtsınalyq saqtandyrýdyń jańa normalaryn aqparattyq-túsindirý boıynsha jumys josparyn ázirlep, iske asyrýy tıis. Buqaralyq aqparat quraldaryn, tsıfrlyq alańdardy, áleýmettik jelilerdi, óńirlik is-sharalardy barynsha paıdalaný qajet.

- óńir ákimdikteri men Densaýlyq saqtaý mınıstrligi medıtsınalyq kómek sapasyn arttyrý boıynsha pármendi sharalar qabyldap, saqtandyrý júıesine jarna tóleýge qatysty mindettemelerdiń oryndalýyn qamtamasyz etý, jergilikti deńgeıde engizilip jatqan ózgeristerdi iske asyrýǵa ákimdikterdi barynsha jumyldyrý kerek.

Ekinshi másele boıynsha sóz alǵan Qarjy mınıstri Mádı Takıevtiń aıtýynsha, 2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha kóleńkeli ekonomıkanyń deńgeıi 2023 jyldan beri 0,9 paıyzdyq tarmaqqa tómendep, 16,7 paıyzdy qurady. Ásirese ishki saýda, bilim berý, aýyl sharýashylyǵy sııaqty salalarda aıtarlyqtaı jaqsarý baıqalady. Dese de mundaǵy máseleler áli de bolsa ózektiligin joǵaltqan joq, osy rette Qarjy mınıstrligi olardy sheshý boıynsha júıeli jumystar júrgizýde. 2025 jyldyń 9 aıynda 1 mln lıtrden astam alkogol, somasy shamamen 4 mlrd teńge bolatyn 6,6 mln temeki qoraby jáne 55,6 myń tonna bolatyn munaı ónimderi tárkilendi. Tekserister nátıjesinde esepten tys qalǵan 7 mlrd teńgeden astam aktsız qaıtadan esepteldi. Jalpy salmaǵy 152 keli bolatyn esirtki zattaryn ákelýdiń 55 faktisiniń joly kesildi.

Kóleńkeli ekonomıkany tómendetý jónindegi sharalardy qaraý qorytyndysy boıynsha Oljas Bektenov jaýapty vedomstvolarǵa mynadaı birqatar tapsyrma berdi:

- Ulttyq ekonomıka jáne Qarjy mınıstrlikteri naqty usynystardy engize otyryp, kóleńkeli ekonomıkaǵa qarsy is-qımyl jónindegi sharalardyń tıimdiligi týraly jyl saıynǵy keńeıtilgen taldamalyq baıandamany ázirleýdi qamtamasyz etýi qajet;

- zańdy tulǵalardy tirkeý men qaıta tirkeýdi qadaǵalap otyrý úshin Ádilet, Qarjy, Jasandy ıntellekt mınıstrlikterine Qarjylyq monıtorıng agenttigimen birlesip, osy jyldyń 25 qarashasyna deıin táýekelderdi basqarýdyń avtomattandyrylǵan júıesin engizý jumystaryn aıaqtaý kerek;

- taldaý dáldigi men ákimshilendirý sapasyn arttyrý úshin memlekettik organdar men qarjy uıymdary arasyndaǵy aqparattyq ózara is-qımyldy kúsheıtý qajet. Osyǵan baılanysty Qarjy, Jasandy ıntellekt mınıstrlikteri jáne basqa da memlekettik organdar derekterdi Smart Data Finance júıesimen ıntegratsııalaýdy qamtamasyz etýi tıis.