Ýaqyt beldeýin aýystyrý — eksperıment emes — Arman Shaqqalıev
ASTANA. KAZINFORM — Keńes dáýirinde Qazaqstanda tabıǵı ýaqyt beldeýi josparly ekonomıka múddesi úshin 8 ret ózgertilgen. Sonyń saldarynan el turǵyndary tabıǵı tsıklge sáıkes kelmeıtin ýaqyt beldeýlerinde ómir súrip keldi. Bul týraly Saýda jáne ıntegratsııa mınıstri Arman Shaqqalıev Úkimet otyrysynda aıtty.
Bıyl 19 qańtarda «Ýaqytty esepteý tártibi týraly» Úkimet qaýlysyna ózgeris engizý arqyly, el aýmaǵynda 5-shi saǵat beldeýin qoldaný týraly sheshim qabyldady. Bul sheshim — Qostanaı jáne Qyzylorda oblystary azamattarynyń birneshe jyl boıy osy máseleni kótergen kóptegen ótinishterin eskere otyryp qabyldanǵan.
Mınıstrdiń aıtýynsha, sheshim qabyldaý kezinde ýaqytty esepteý tártibi boıynsha arnaıy qurylǵan Vedomstvoaralyq jumys tobynyń esebinde kórsetilgen ǵylymı negizdelgen dálelder paıdalanyldy. Bul jumys tobyna Parlament depýtattary, memlekettik jáne jergilikti organdardyń ókilderi, ǵalymdar, sarapshylar, ınstıtýttar men qoǵamdyq birlestikterden turatyn 60 adam kirdi.
Halyqaralyq tabıǵı ýaqytty qoldaýshylar alıansy (IANT) Qazaqstan Úkimetiniń ortalyq jáne shyǵys óńirler úshin geografııalyq boılyqqa sáıkes keletin jáne ońtaıly sheshim bolyp tabylatyn UTC+5 ýaqyt beldeýin engizý týraly sheshimine oń qorytyndy bergen.
«Qazaqstandaǵy ýaqytty esepteý júıesiniń qalyptasý tarıhy burynǵy UTC+6 beldeýi alǵash ret 1930-1931 jyldary dekrettik ýaqytty („beldeý ýaqytyna bir saǵat qosý“) qoldaný arqyly engizilgenin kórsetedi. Bul rette eldiń kóp bóligi is júzinde 5-shi ýaqyt beldeýinde ornalasqan edi. Jalpy Keńes dáýirinde Qazaqstanda tabıǵı ýaqyt beldeýi josparly ekonomıka múddesi úshin 8 ret buıryqpen ózgertilgen. Sonyń saldarynan el turǵyndary tabıǵı tsıklge sáıkes kelmeıtin ýaqyt beldeýlerinde ómir súrip keldi. Sondyqtan UTC+5 — bizdiń elimiz úshin jańa ýaqyt beldeýi nemese eksperıment emes, kerisinshe, tarıhı negizdelgen ýaqytqa oralý», — dep túsindirdi mınıstr.
A. Shaqqalıev bul ýaqyt beldeýi 67,5-ten 82,5 gradýsqa deıingi boılyqtardy qamtıtynyn, oǵan Astana, Almaty, Petropavl, Óskemen, Shymkent, Semeı jáne Pavlodar qalalary kiretinin aıtty. Bul aımaqtarda el halqynyń 76%-dan astamy, ıaǵnı 15 mıllıon 240 myń adam turady.
«Álemniń 195 eliniń 117-si tabıǵı jaryq tsıkline sáıkes keletin standartty ýaqyt beldeýine barynsha jaqyn geografııalyq ýaqytty tańdaǵan. Bul adamnyń tsırkadtyq rıtmderin tabıǵı kún jaryǵymen úılestirý úshin mańyzdy. Qazir arnaıy bilimi men quzyretteri joq jekelegen adamdar áleýmettik jelilerde teris pikir ornatýǵa tyrysyp, ózderiniń kúndelikti qajettilikterine qolaısyz dep dáıektep júr. Alaıda olar ekonomıka men azamattardyń densaýlyǵyna uzaqmerzimdi teris saldary bolatynyn, oıdan shyǵarylǵan gıpotezalar men boljamdar qalyptastyryp jatqanyn túsinbeıdi», — deıdi mınıstr.
Petıtsııany qaraý jónindegi jumys toby turmystyq argýmentterdiń bárin qosymsha zerttep, densaýlyq pen ekonomıkaǵa teris áser etetin sebep-saldarlyq baılanystardy tappady.
«Petıtsııany qarastyrýdyń nátıjesinde, standartty saǵat beldeýine maksımaldy beıimdelý jaǵdaılaryn jasaýǵa baǵyttalǵan ýákiletti tıisti memlekettik organdarǵa aıqyn usynystar men tapsyrmalar berildi. Osylaısha, saǵat beldeýin ózgertý týraly qabyldanǵan sheshim ǵylymı negizdelgen jáne ekonomıkalyq turǵydan oryndy bolyp tabylady», — dedi Arman Shaqqalıev.
Aıta keteıik, Premer-Mınıstr Oljas Bektenov Saýda jáne Aqparat mınıstrlikterine jan-jaqty aqparattyq túsindirý jumystaryn júrgizýdi tapsyrdy.
