TURKTIME túrki elderin jańa belesterge kóteredi – Darhan Qydyráli
Bıyl Qazaqstan men túrki álemi arasyndaǵy baılanystyń, yntymaqtastyqtyń jańa deńgeıge kóterilgen jyly boldy. Mundaı pikirdi Senat depýtaty Darhan Qydyráli bildirdi, dep habarlaıdy Kazinform.
«Qazaqstan túrki álemindegi kóptegen uıymnyń qurylýyna bastamashy bolǵany belgili. Sondyqtan da Qazaq eli túrki áleminiń qara shańyraǵy retinde baǵalanady. Osy turǵydan alǵanda, 2023 jyl Qazaqstan men túrki álemi arasyndaǵy baılanystyń, yntymaqtastyqtyń jańa deńgeıge kóterilgen jyly boldy desek, artyq aıtqandyq emes. Birinshiden, túrki memleketterimen ekijaqty yntymaqtastyq artty. Qazaqstanǵa baýyrlas elderdiń, onyń ishinde Ázerbaıjan, Túrkııa, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Majarstan prezıdentteri keldi. Birqatar qundy qujattarǵa qol qoıyldy, uly tulǵalardyń mereıtoılaryn birlesip atap óttik», — dedi Darhan Qydyráli.
Sonymen qatar senator Qazaqstannyń bastamasymen qurylǵan Ortalyq Azııa memleketteriniń konsýltatıvtik keńesi jańa deńgeıge kóterilgenine aıryqsha nazar aýdartyp ótti.
«Geosaıası ahýal turaqsyz kezeńde Ortalyq Azııanyń mańyzy arta túskeni jasyryn emes. Bul rette elimizdiń bastamasymen qurylǵan 5+1 formaty álemde yqpaldy qurylymǵa aınalyp keledi. Máselen, Japonııanyń, Qytaıdyń, Reseıdiń, Frantsııanyń, Germanııanyń, AQSh-tyń basshylary 5+1 formatynda Ortalyq Azııa elderi basshylarymen kezdesti. Munyń ózi osy 5+1 formatynyń óte tıimdi ekenin kórsetti. Qazirgi ýaqytta Ortalyq Azııanyń 5 memleketine Ázerbaıjan qosyldy. Óıtkeni, Ortalyq Azııa memleketteriniń tranzıttik áleýetin arttyrýda Ázerbaıjan arqyly Eýropaǵa jol ashatyn Transkaspıı dáliziniń mańyzy zor. Sondyqtan joǵaryda atalǵan memleketterdiń basshylary Ortalyq Azııa elderiniń turaqtylyǵyna, tranzıttik áleýetin arttyrýǵa aıryqsha yqylas tanytyp otyr», — dedi ol.
Darhan Qýandyquly Ortalyq Azııa memleketteri basshylarynyń konsýltatıvtik keńesi aıasynda óńirdegi yntymaqtastyq jańa deńgeıge kóterilip, eń bastysy — Túrki memleketteri uıymy aıasyndaǵy yqpaldastyq artty dep sanaıdy.
«Bıyl Astanada Túrki memleketteri uıymynyń mereıtoılyq 10-sammıti uıymdastyryldy. Qazaqstannyń tóraǵalyǵymen ótken halyqaralyq is-shara barysynda Prezıdentimiz salt-dástúr (Traditions), birizdendirý (Unification), reformalar (Reforms), ǵylym (Knowledge), senim (Trust), ınvestıtsııa (Investments), medıatsııa (Mediation) jáne energııa (Energy) atty segiz máselege basymdyq beretin „Túrki dáýiri“, ıaǵnı „TURKTIME“ bastalǵanyn atap ótti. Dál osy jáıt Qazaqstannyń Túrki memleketteri uıymy sammıtine qandaı daıyndyqpen kelgenin kórsetedi. Shyn máninde, osy sammıt arqyly túrki dáýiri bastaldy dep aıtýǵa bolady. Al ondaǵy basym baǵyttar Qazaqstannyń tóraǵalyǵymen júzege asyryla bastady. Máselen, kelesi jyly Astanada túrki áleminiń kóshpendiler oıyny ótedi. Sol sııaqty túrki álemi jastary arasyndaǵy yqpaldastyq artty. Máselen, Senat tóraǵasy Máýlen Saǵathanulynyń bastamasymen taıaýda Qyrǵyzstanǵa barǵan saparynda qyrǵyz-qazaq jastarynyń forýmy ótti. Ártúrli platformalarda da jastarymyz aralasa bastady. Túrki áleminde volonterlerdiń yqpaldastyǵy artty. Ýnıversıtetterimizdiń arasyndaǵy yntymaqtastyq jańa deńgeıge kóterilip keledi», — dedi senator.
Osy oraıda ol Qazaqstannyń 2 azamaty, atap aıtqanda Baǵdat Ámireev Túrki ınvestıtsııalyq qoryna, al Aqtoty Raıymqulova Bakýde ornalasqan Túrki mádenıeti jáne mırasy qoryna basshylyqqa barǵanyn da atap ótti.
«Túrki yntymaqtastyq uıymynan bólek, TÚRKSOI halyqaralyq uıymy da Qazaqstannyń bastamasymen birqatar is-shara ótkizip jatyr. Máselen, kúni keshe ǵana Tashkent tórinde TÚRKSOI-dyń bastamasymen Túrki dúnıesi kınematografısteriniń odaǵy quryldy. Odaq túrki áleminiń kıno ónerin jańǵyrtý, birlesken kınojobalar jasaý, jańa fılmderdi birlesip túsirý, úzdik fılmderdi halyqaralyq arenaǵa shyǵarý, túrkitildes memleketterdiń fılmderi úshin kınoprokattyń biryńǵaı júıesin jasaý úshin qurylyp otyr. Osylardyń bári túptep kelgende, Qazaqstannyń tamyrlas, taǵdyrlas, tarıhı, tanymy bir túrki álemindegi jetekshi róliniń jańa deńgeıge shyqqanyn kórsetedi jáne ol Qazaqstannyń tóraǵalyǵy kezinde jalǵasa túsedi dep úmittenemiz», — dedi Darhan Qydyráli.
Senator «Túrki dáýiri» brendin dáripteý baǵytynda qandaı jumystar atqarylýy qajettigine nazar aýdartty. Ol úshin ınternet platformalar men trendterdi paıdalaný, ortaq serıaldar túsirý, ortaq mýltfılmder jasaý, aqparattyq keńistikti úılestirý, túrki álemine ortaq keıipkerlerdi nasıhattaý qajettiligine toqtaldy.
«Prezıdentimiz Qyrǵyzstanda ótken Ortalyq Azııa memleket basshylarynyń konsýltatıvtik keńesinde aqparat agenttikteri arasyndaǵy úılestirý jumystaryn kúsheıtý qajettiligin aıtqan bolatyn. Kazinform bul jumysty oıdaǵydaı atqardy dep oılaımyn ári Ortalyq Azııa elderiniń arasynda aqparat almasý jeńildedi. Ortaq serıal túsirý máselesi de qolǵa alyndy. Alǵashqylardyń biri retinde „Qorqyt ata“ serıalyn aıtýǵa bolady. Ol Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Qazaqstan akterleriniń qatysýymen túsirildi. Munan bólek, jańa serıaldarǵa usynystar túsip jatyr. Jalpy, Qazaqstanda túsirilgen serıaldar Ortalyq Azııada, onyń ishinde Qyrǵyzstan, Ózbekstan sekildi baýyrlas elderde óte úlken suranysqa ıe. Sol sııaqty otandyq mýltfılmderimizge de suranys jaqsy. „Balapan“ telearnasy Qyrǵyzstanda, Ózbekstanda, Jibek Joly telearnasy búkil Ortalyq Azııada jáne túrki elderinde tsıfrlyq negizde kórsetiledi. Osylaısha ol úlken halyqaralyq telearnaǵa aınalyp otyr. Onyń túrki elderiniń ortaq telearnasyna aınalý múmkindigi de bar», — dedi senator.
Osy oraıda, Darhan Qydyráli Kazinform agenttigi jáne Jibek Joly telearnasynyń túrki álemine, sonyń ishinde Ortalyq Azııa elderine ortaq aqparattyq platforma bola alatyndyǵyn alǵa tartty.
«Óıtkeni, ekeýi de birneshe tilde aqparat taratady. Sondyqtan osy platformalardy túrki elderindegi ortaq brendter qalyptastyrý, túrki áleminiń jetistikterin, dástúrin nasıhattaý sııaqty máselerdi júzege asyrý úshin paıdalaný qajet sekildi. Kazinform men Jibek Joly arnasynyń áleýeti zor. Jalpy, bul baǵytta atqarylatyn jumys áli de kóp. Internettiń múmkindikterin, jańa trendterdi, kreatıvti ındýstrııany jan-jaqty paıdalaný qajet», — dedi ol.
Senator túrki álemine ortaq tulǵalardy nasıhattaý, ortaq tarıhty zerdeleý, oqýlyqtar shyǵarý baǵytynda da jumystar júrip jatqanyn atap ótti.
«Máselen, bıyl Sultan Beıbarystyń mereıli belesin elimiz Mysyrda, Ortalyq Azııa elderinde atap ótti. Nızamı, Naýaı, ıAsaýı, ál-Farabı, Beıbarys, Abaı syndy uly tulǵalar túrki álemin jaqyndastyra túsedi. Sondyqtan Qazaqstan basymdyq bergen TURKTIME urany, onyń ishindegi 8 baǵyt túrki elderin jańa belesterge kóteredi dep oılaımyn. Memleket basshysynyń konsýltatıvtik keńeste, jalpy barlyq platformada BUU qaǵıdattaryn basshylyqqa alýy, osyndaı kúrdeli kezeńde, aýmaly-tókpeli geosaıası jaǵdaıda teńgerimdi, tepe-teńdikti saqtaýy jáne Ortalyq Azııany kún tártibine shyǵara bilýi Prezıdentimizdiń dıplomat qyryn taǵy bir márte anyq kórsetti», — dep túıindedi sózin Darhan Qydyráli.
