Túrkistandaǵy bilim salasyn tsıfrlandyrý jańa deńgeıge kóterilip keledi
TÚRKІSTAN. KAZINFORM - Túrkistan qalasynyń bilim salasynda zamanaýı tehnologııalardy keńinen qoldaný arqyly oqýshylardyń bilim sapasyn arttyrýǵa jáne oqý úderisin tıimdi basqarýǵa baǵyttalǵan keshendi jumystar joǵary deńgeıde júzege asyp jatyr.
Qala mektepteri men balabaqshalarynda engizilip jatqan tsıfrlyq sheshimder – «Aqyldy mektep», «Alaqan», STEAM zerthanalary jáne elektrondy júıeler – oqýshylar men pedagogterdiń qaýipsizdigin qamtamasyz ete otyryp, bilim berý úderisin zamanaýı talaptarǵa saı uıymdastyrýǵa múmkindik berip keledi. Bul bastamalar bilim salasynda ınnovatsııalyq ınfraqurylym qurý, tsıfrlyq saýattylyqty arttyrý jáne ulttyq rýhanı qundylyqtardy nasıhattaý baǵytyndaǵy mańyzdy qadam bolyp otyr. Túrkistan qalasynyń bilim bóliminiń basshysy Baqytjan Tólimbetpen bolǵan suhbatymyzda qaladaǵy bilim salasyn tsıfrlandyrý barysy boıynsha atqarylyp jatqan jumystardy keń kólemde saraladyq.
- Baqytjan Nurmahanbetuly, Memleket basshysy «Jasandy ıntellekt dáýirindegi Qazaqstan: ózekti máseleler jáne ony túbegeıli tsıfrlyq ózgerister arqyly sheshý» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda tsıfrlandyrý jaıyna basymdyq berip, bul salany aldaǵy ýaqytta damytý mindetin júktedi. Jalpy, Túrkistan qalasynda bilim salasyn tsıfrlandyrý boıynsha qandaı jumystar júzege asyrylyp jatyr? Osy jaǵyna keń kólemde toqtalyp ótseńiz.
- Búginde Túrkistan qalasynda bilim salasyn tsıfrlandyrý baǵytynda keshendi jumystar qolǵa alynyp, júıeli túrde júzege asyrylyp keledi. ıAǵnı, joldaý júktegen mindetter boıynsha kóptegen jumys júzege asyp jatyr. Atap aıtqanda, «Aqyldy mektep» pılottyq jobasy aıasynda S.Rahımov atyndaǵy mektepke joǵary sapaly beınebaqylaý kameralary, «Smart» júıesimen jabdyqtalǵan dabyl túımesi, dálizderge, kitaphana men ájethanalarǵa aýa sapasyn ólsheıtin datchıkter qoıylyp, oqýshylar men qyzmetkerlerdiń densaýlyǵyna qaýip tónbeýine jaǵdaı jasalyp jatyr. Face ID arqyly oqýshylardyń kirý-shyǵýyn tirkeıtin júıe, avtomattandyrylǵan kitaphana men ashana júıeleri engizildi. Sonymen qatar mekteptiń ınternet jyldamdyǵy 500 Mbıt/sekke deıin arttyrylyp, Wi-Fi jelisi tolyq ornatyldy.
Budan bólek, balabaqshalarda «Sana» júıesi arqyly balalardyń qatysýyn avtomatty túrde tirkeý, beınebaqylaý ornatý jumystary júrgizilip jatyr. Bul baǵyttaǵy jumystar jekemenshik mekemelerge de kezeń-kezeńimen engizilmek.
Sonymen qatar elektrondy kitaphana, oqý quraldary, robototehnıka kabınetteri, ınteraktıvti panelder arqyly oqýshylardyń tsıfrlyq saýattylyǵyn arttyrý baǵytynda da naqty jumystar atqarylyp jatyr. Jalpy alǵanda, bul bastamalar bilim berý sapasyn arttyrýmen qatar, qaýipsizdik pen basqarý úderisterin tıimdi uıymdastyrýǵa zor múmkindik berip otyr.
- Qalada qansha mektepke «Alaqan» júıesi ornatyldy jáne bul jobanyń tıimdiligi nede?
- Túrkistan qalasynda «Alaqan» júıesi pılottyq rejımde bir ǵana №28 mektep-lıtseı bilim mekemesinde engizildi. Bul júıe oqýshylardyń mektepke kelýin jáne shyǵýyn bıometrııalyq derekter arqyly avtomatty túrde tirkep, ata-analarǵa jedel habarlama jiberýge múmkindik beredi. Jobanyń negizgi tıimdiligi – mektep oqýshylarynyń qaýipsizdigin arttyrý jáne ata-analarmen keri baılanysty kúsheıtý.
- Elektrondy úkimet boıynsha ata-analar men oqýshylar, turǵyndar tarapynan túsip jatqan saýaldar men usynystar bar ma? Jalpy qujat aınalymynyń oryndalý barysy qalaı? Elektrondy úkimet boıynsha jyl basynan beri qansha qujat tústi, qanshasy oryndaldy?
- 2025 jyldyń 8 aıy ishinde «E-Ótinish» platformasy arqyly Túrkistan qalasynyń bilim bólimine jalpy 375 ótinish kelip tústi. Onyń ishinde: 183 ótinish, 8 shaǵym, 56 usynys jáne 128 habarlama tirkelgen. Barlyq ótinishter belgilengen tártippen qaralyp, ýaqytyly jaýap berildi. Ótinishterdi qaraý barysynda merziminen keshiktirý faktileri tirkelgen joq.
Sondaı-aq eseptik kezeńde memlekettik qyzmetter boıynsha 8 aıda barlyǵy 683 qyzmet kórsetildi. Alaıda tehnıkalyq aqaýlyqtarǵa baılanysty 3 ótinishtiń oryndalý merzimi qysqa merzimge keshiktirilip, keıin tolyq oryndaldy. Búginde bul baǵyttaǵy jumystar júıeli túrde jalǵasyp keledi.
- IT-tehnologııalardy qoldaný, eldiń kıber qaýipsizdigin kúsheıtý maqsatynda qandaı jumystar júzege asyp jatyr?
- IT-tehnologııalardy qoldaný jáne kıber qaýipsizdikti kúsheıtý baǵytynda bilim salasynda birqatar naqty sharalar júzege asyp jatyr. Mektepterde elektrondyq jýrnaldar men kúndelikter (BilimLand), avtomattandyrylǵan basqarý júıeleri Ulttyq birińǵaı derekter qory (UBDQ) engizilip, oqý protsesi tsıfrlyq formatqa kóshirilip jatyr.
Kıber qaýipsizdik turǵysynan:
- Bilim berý uıymdary qorǵalǵan ınternet jelisimen, fıltratsııa júıesimen jáne vırýsqa qarsy baǵdarlamalarmen qamtylǵan;
- Muǵalimder men oqýshylarǵa arnalǵan kıbergıgıena jáne ınternettegi qaýipsizdik taqyryptarynda turaqty túsindirý jumystary júrgiziledi;
- Keıbir pılottyq mektepterde Face ID, beınebaqylaý, dabyl túımesi jáne aqparattyq júıelerdiń qaýipsizdigin baqylaý quraldary iske qosylǵan;
- Aqparattyq júıelerge kirý — tek ruqsat etilgen derekter negizinde júzege asyrylady.
Bul sharalar oqýshylardyń qaýipsizdigin arttyrýmen qatar, bilim berý sapasyn jańa deńgeıge kóterýge yqpal etip jatyr.
- Qaladaǵy mektepterdiń qyzmetin tsıfrlandyrý boıynsha qandaı jobalar qolǵa alynyp otyr?
- Túrkistan qalasynda bilim berý uıymdaryn tsıfrlandyrý baǵytynda birqatar mańyzdy jobalar júzege asyrylyp jatyr. Atap aıtqanda, mektepterdiń oqý-tárbıe protsesin tıimdi uıymdastyrý, qaýipsizdik deńgeıin arttyrý jáne bilim sapasyn baqylaý maqsatynda «Aqyldy mektep» pılottyq jobasy engizildi.
Joba aıasynda:
- Mektepterge joǵary sapaly beınebaqylaý júıeleri ornatylyp, olar Іshki ister basqarmasynyń jedel basqarý ortalyǵyna qosyldy;
- Face ID júıesi arqyly oqýshylardyń mektepke kelý-ketýi avtomattandyryldy;
- Wi-Fi jelisi men joǵary jyldamdyqtaǵy ınternetpen qamtý tolyq iske asyryldy (500 Mbıt/sek deıin);
- Kitaphana jáne ashana qyzmetteri de elektrondyq júıege kóshirildi;
- Aýa sapasyn baqylaıtyn zamanaýı datchıkter, dabyl túımeleri ornatyldy.
- Mektepterdi sapaly ınternetpen qamtý, kompıýterlermen jaraqtandyrý isi qalaı júrgizilip keledi?
- Búginde Túrkistan qalasyndaǵy barlyq mektep kezeń-kezeńimen joǵary jyldamdyqty ınternet jelisimen qamtamasyz etilip jatyr. Bul baǵyttaǵy jumystar QR Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi men oblystyq bilim basqarmasynyń qoldaýymen júzege asyrylyp jatyr.
Mektepterge talshyqty-optıkalyq baılanys jelisi tartylyp, ınternet jyldamdyǵy 100-den 500 Mbıt/sek aralyǵynda ornatylǵan. Sonymen qatar, oqý úderisin tsıfrlandyrý maqsatynda mektepter kompıýterlermen, ınteraktıvti taqtalarmen jáne zamanaýı IT qurylǵylarmen kezeń-kezeńimen jabdyqtalyp jatyr.
Búgingi tańda oqýshylar men muǵalimderdiń tsıfrlyq bilim berý resýrstaryna kedergisiz qol jetkizýi úshin barlyq jaǵdaı jasalyp otyr. Bul – bilim sapasyn arttyrýǵa, tsıfrlyq teńsizdikti joıýǵa baǵyttalǵan naqty qadamdardyń biri.
- «Bilim land» tsıfrly júıesiniń bilim salasynda qoldaný barysy qalaı júzege asyp jatyr?
- Qazirgi tańda Túrkistan qalasy mektepterinde bilim berý protsesin tsıfrlandyrý baǵytynda birqatar júıeler tıimdi qoldanylyp keledi. Atap aıtqanda, «Bilimland» platformasy oqý protsesin ınteraktıvti ári qoljetimdi etýge múmkindik berip otyr. Bul júıe arqyly oqýshylar tsıfrly sabaqtarǵa qatysyp, qosymsha bilim alý resýrstaryn paıdalanady.
Sonymen qatar, tsıfrly qurylǵylarmen, ınternetpen qamtý jumystary júıeli júrgizilip keledi.
- Birinshi synypqa bıyl qansha bala elektrondy júıe arqyly qabyldandy?
- 2025-2026 oqý jylynda Túrkistan qalasy bilim bólimine qarasty 85 jalpy bilim beretin mektepterge birinshi synypqa qabyldaý elektrondy formatta jáne qaǵaz júzinde iske asyryldy. Nátıjesinde, elektrondy júıe arqyly 1276 bala, qaǵaz júzinde 4121 bala, jalpy birinshi synypqa 5397 bala qabyldandy.
- «Áleýmettik ámııan» jobasy Túrkistan qalasynda júzege asyrylyp jatyr ma?
- Iá, Túrkistan qalasynda «Áleýmettik ámııan» (e-ashana) jobasy kezeń-kezeńimen iske asyrylyp jatyr. Qazirgi tańda 33 mektep ashanasyna bul júıe memlekettik-jekemenshik áriptestik aıasynda ornatylǵan. Joba 2025 jyldyń 1 qańtarynan bastap tolyqqandy jumysyn bastady.
- Oqýshylar sabaq barysynda tsıfrlyq oqýlyqtardy qoldana ma?
- Iá, Túrkistan qalasy Bilim bóliminiń qarasty bastaýysh synyptarynda «Tsıfrlyq saýattylyq» páni elektrondy oqýlyqtar arqyly (flesh-karta túrinde) júrgiziledi. Bul oqýshylardyń tsıfrlyq bilimin arttyryp, jańa tehnologııalarmen jumys isteý daǵdylaryn qalyptastyrýǵa septigin tıgizedi.
- Bıylǵy oqý jylynda qyzmetkerlerdi jumysqa qabyldaý elektrondy júıemen júrgizildi me?
- Túrkistan qalasynyń bilim bólimi (budan ári-Bólim), QR Oqý-aǵartý mınıstriniń 31 naýryzdaǵy №57 buıryǵy negizinde pedagogterdi jumysqa qabyldaý Túrkistan oblysy bilim basqarmasynyń 25.08.2025 jylǵy №25/5326 sandy hatyna sáıkes, Bólimge qarasty barlyq memlekettik bilim berý mekemelerine pedagogterdi jumysqa qabyldaý ýaqytsha toqtatylýy týraly jáne qosymsha osyǵan oraı bilim berý uıymdarynda bos laýazymdarǵa pedagogterdi jumysqa qabyldaý boıynsha qaǵaz formatta jarııalanǵan konkýrstardy qaǵaz formatta aıaqtaýdy, al modýlde jańa konkýrstardy jarııalaý boıynsha hattar joldanyp, jumystar júrgizildi.
- Aldaǵy ýaqytta Túrkistan qalasyndaǵy bilim salasynda qandaı ınnovatsııalyq jobalardy júzege asyrý josparda bar?
- Túrkistan qalasy bilim berý salasynyń strategııalyq damýyna baǵyttalǵan qala biliminiń qundylyǵy, qala biliminiń kókjıegi, bilimge súıengen qala uranymen «Samala» baǵdarlamasy qalanyń bilim berý júıesin jańa deńgeıge kóterý, ınnovatsııalyq ıdeıalardy qoldaý jáne zamanaýı talaptarǵa saı tıimdi bilim berý ortasyn qalyptastyrý maqsatynda júzege asyrý josparlanǵan.
Túrkistan qalasynyń bilim berý uıymdarynda pedagogterdiń kásibı sheberligin arttyrý jáne sabaq sapasyn jaqsartý maqsatynda Lesson Study ádisi keń kólemde engizilip jatyr.
Oqýshylardyń ulttyq rýhyn kóterý, tarıhı sanasyn qalyptastyrý, túrki áleminiń rýhanı murasyn taný arqyly bilim berý mazmunyn baıytý jáne jańǵyrtý maqsatynda Kóne Túrki Rýna jazýlaryn, Shaǵataı jazbalaryn – 4 mektepke, ıAssaýıtaný páni varıatıvtik komponent negizinde mektep baǵdarlamasyna endirip, ulttyq tarıhı-mádenı murany bilim berý júıesine ıntegratsııalaý josparlanǵan.
- Bilim salasynda ınnovatsııalyq ınfraqurylym qurý boıynsha qolǵa alynyp otyrǵan jobalar men josparlar bar ma?
- Túrkistan qalasyndaǵy bilim salasynda ınnovatsııalyq ınfraqurylym qurý boıynsha STEAM bilim berý jobasy jaratylystaný-matematıkalyq baǵyttaǵy pánderdi kiriktirip oqytý arqyly oqýshylardyń STEAM olımpıadalary, hakatondar, ǵylymı jobalar baıqaýlary uıymdastyrylyp, daryndy balalardy qoldaý júıesin damytýdy kózdeıdi. Qala mektepterinde STEAM zerthanalaryn jabdyqtaý jumystary júrgizilip jatyr, qazirgi tańda 10 mektepte STEAM zerthanalary jumys atqaryp jatyr.
Qala mektepterinde zamanaýı Arduino, LEGO Mindstorms, Raspberry Pi platformalarymen jumys isteıtin robototehnıka kabınetteri ashylyp, oqýshylardyń tehnıkalyq shyǵarmashylyǵyn damytýǵa jaǵdaı jasalyp jatyr. Qalanyń 17 mektebinde Robot qurastyrý, baǵdarlamalaý, avtomattandyrý negizderi oqytylady.
- Áńgimeńizge raqmet!