Túrkistan oblysynda qazaq valsiniń koroline arnalǵan tuńǵysh mýzeı bar
TÚRKІSTAN. KAZINFORM - Búginde mýzeı qorynda 170-ten astam eksponat saqtalǵan
Túrkistan oblysynyń Otyrar aýdany, Arys ózeniniń jaǵasynda, tarıh pen óner toǵysqan bir kıeli meken bar. Bul — qazaq dalasynyń máńgilik kompozıtory, «qazaq valsiniń koroli» atanǵan Shámshi Qaldaıaqov aýyly. Halyq ártisi týǵan aýylda búginde mýzeı – úıi jumys istep. 2020 jyly, sazgerdiń 90 jyldyq mereıtoıy qarsańynda el azamattarynyń demeýshiligimen boı kótergen bul mádenı orda búginde ult rýhanııatynyń altyn qazyǵyna aınaldy.
Mýzeı Túrkistan oblystyq mádenıet basqarmasyna qarasty Ábý Nasyr ál-Farabı mýzeıiniń fılıaly retinde jumys isteıdi. Onyń qabyrǵasynda uly kompozıtordyń ǵana emes, onyń ákesi — áıgili qolónershi Qaldaıaq ustanyń da muralary saqtalǵan.
Murajaıǵa kirgen sátten bastap, qonaq ózge bir álemge engendeı áser alady. Bul jerde Shámshiniń ómir joly men shyǵarmashylyǵy kóz aldyńyzda tirilip, bir dáýirdiń tynysy seziledi.
Ekspozıtsııada sazgerdiń kıgen kıimderi men kóılekteri, pıanınosy, mandolınasy, baıany, qoıyn dápteri, múshtigi, shahmat taqtasy, fotosýretteri men jeke zattary qoıylǵan. Sondaı-aq, án-jınaq kitaptary men estelikter saqtalǵan. Otyrardaǵy toı notasynyń túpnusqasy da osynda tur. Árbir buıym — tek materıaldyq jádiger emes, ótken ómirdiń únsiz shejiresi.
Sondaı-aq, murajaı tórinde Qaldaıaq ustanyń qolynan shyqqan turmystyq jáne qolóner buıymdary da erekshe oryn alady. Onyń ishinde qant kesetin qaıshy, báki, shapashot, qol sharyǵy sııaqty sırek kezdesetin turmys zattary bar. Bul jádigerlerdiń árqaısysy qazaqtyń turmys-tirshiligin, sheberligin aıshyqtaıdy.
Shaǵyn úı saz balshyqtan soǵylyp, tóbesi qamyspen jabylǵan. Mýzeı qurylysyna bıýdjetten aqsha bólinbegen. Demeýshiler qurylys materıaldaryna kómek berse, jergilikti turǵyndar Shámshiniń úıin erekshe yqylaspen salýǵa járdemdesipti. Bul nysan elimizde kompozıtor Shámshi Qaldaıaqovqa arnalnalǵan tuńǵysh ári jalǵyz murajaı sanalady.
Búginde mýzeı qorynda búginde 170-ten astam eksponat saqtalǵan. Qor jyl saıyn tolyqtyrylyp, jańa jádigerler qosylyp otyrady. Sońǵy jyldary Shámshiniń týystary men ónerin qadirleıtin azamattar da ózderindegi estelik zattardy osynda tabystap, halyqqa tanystyrýǵa úles qosyp júr. Máselen, sazgerdiń úsh kóılegi jýyrda Shymkentten ákelinse, Taraz óńirinen shahmaty jetkizilgen.
Mýzeı tek ótkenniń esteligin ǵana saqtap qoımaı, aýyldyń mádenı ortalyǵyna aınalǵan. Jyl boıy munda túrli dárister, shyǵarmashylyq kezdesýler, mektepter men kolledjderge arnalǵan ekskýrsııalar uıymdastyrylady. Memlekettik merekeler men ataýly kúnderde arnaıy is-sharalar ótkiziledi.
2024 jyldan bastap aýdandyq oqýshylar arasynda «Arys jaǵasynda» atty án baıqaýy dástúrli túrde ótip keledi. Alǵashqy jyly 25 oqýshy qatysqan bul baıqaý sazgerdiń 95 jyldyǵyna oraı odan da aýqymdy deńgeıde ótkizilmek. Baıqaý maqsaty — jas urpaqqa Shámshiniń ánderin nasıhattap, qazaq mýzykasyna degen súıispenshilikti arttyrý.
Murajaı qyzmetkerleri qundy jádigerlerdi Almaty, Túrkistan jáne ózge de qalalarda ótetin kontsertter men kórmelerge alyp baryp, elmen bólisip keledi. Búginde murajaıǵa Qazaqstannyń túkpir-túkpirinen, sondaı-aq Reseıdiń Orynbor, Omby, Chelıabi qalalarynan, Ózbekstannan jáne basqa da shetelderden týrıster jıi keledi.
Shámshi Qaldaıaqov mýzeıiniń meńgerýshisi Serik Oljataevtyń aıtýynsha, bolashaqta aýylda táj pishindes zamanaýı jańa mýzeı ǵımaratyn salý josparda bar. Jobasy daıyn, elektrondy nusqasy ázir. Eger demeýshiler men múddeli tulǵalardyń qoldaýy tabylsa, sazgerdiń 100 jyldyq mereıtoıyna oraı bul ǵımarat halyq ıgiligine berilýi múmkin.
- Shámshiniń ómiri men ónerine arnalǵan zamanaýı mádenı ortalyq aýylymyzda boı kóterse, bul — ulttyq ónerimizge qosylǵan úlken úles bolar edi, — deıdi mýzeı basshysy.
Shámshi Qaldaıaqov murajaıy — bir adamnyń taǵdyryn ǵana emes, tutas bir ulttyń ónerin, tarıhyn, rýhyn saqtap turǵan qasıetti shańyraq. Munda kelgen árbir qonaq uly sazgerdiń jan dúnıesin, áke-sheshesiniń eńbegi men qolónerin, qazaq dalasynyń áýenge degen sheksiz mahabbatyn sezinedi.
Sazgerdiń áýenderi halyq jadynda máńgi jańǵyra berse, onyń aýylyndaǵy bul mádenı orda da urpaqtan urpaqqa jetetin rýhanı qazyna bolyp qala bermek.
Aıta keteıik, budan buryn Almatyda Ortalyq mýzeıge kirý quny ózgergendigin jazǵan bolatynbyz.