Túrkistan oblysynda halyqtyń 74 paıyzy aýylda turady
TÚRKІSTAN. KAZINFORM — Bıylǵy jyldyń basty jańalyǵynyń biri — Túrkistanǵa erekshe mártebeniń berilýi boldy.
Bıyl Túrkistan oblysynyń qurylǵanyna 7 jyl tolady. 2018 jyly Shymkent respýblıkalyq mańyzy bar qala mártebesin alyp, Ońtústik Qazaqstan oblysynyń quramynan alyndy.
Al, jańa oblysqa Túrkistan ataýy berilip, ortalyǵy Túrkistan qalasyna kóshirildi. Búginde oblys halqynyń sany 2,1 mıllıonnan asady.
Soltústiginde Ulytaý, shyǵysynda Jambyl, batysynda Qyzylorda oblystarymen, ońtústiginde Ózbekstanmen shektesetin óńirde óndiris órkendep, týrızm men kásipkerlik salasy damyp keledi.
Oblys quramynda 14 ákimshilik aýdan, 4 qalalyq ákimdik, 7 qala, 13 kent, 171 aýyldyq okrýg, 932 aýyl bar.
Halyq sany jáne kóshi-qon
Statıstıkalyq málimetke súıensek, bıylǵy 1 aqpanda oblys halqynyń sany 2 154,1 myń adamǵa jetken.
Sonyń ishinde qalalyqtardyń úlesi — 542,3 myń adam (25,2%) bolsa, aýyldyqtardyń úlesi — 1 611,8 myń (74,8%).
Halyqtyń tabıǵı ósimi 2025 jylǵy qańtarda 2 954 adam boldy. Esepti kezeńde 3 729 sábı dúnıege kelse, 775 adam qaıtys boldy.
Óńirde syrtqy mıgratsııada oń kóshi-qon aıyrmasy qalyptasyp otyr.
Eńbek jáne tabys
Ótken jyldyń ІV toqsanynda oblystaǵy jumyssyzdar sany 40,9 myń boldy. Al, bıylǵy 1 naýryzǵa deıin 42 885 adam jumyssyz retinde tirkelgen.
2024 jylǵy tórtinshi toqsanda qyzmetkerlerge eseptelgen ortasha aılyq ataýly jalaqy — 304 325 teńge boldy.
2024 jylǵy IV toqsanda naqty jalaqy ındeksi 101,4% bolyp qalyptasty.
Bıznes jáne aýyl sharýashylyǵy
Túrkistan oblysy — bızneske baǵdarlanǵan aımaq. Óńirde 210 myńnan astam shaǵyn jáne orta bıznes ókili jumys isteıdi. Onyń 80 myńnan astamy — sharýashylyq jáne fermerlik qojalyqtar.
Sońǵy 6 jylda Úkimettiń jáne oblys ákiminiń qoldaýynyń arqasynda óńirde ınvestıtsııa tartý boıynsha aýqymdy sharalar atqaryldy. Máselen, 2018 jyldan beri oblysqa shamamen 9 mıllıard AQSh dollary kóleminde ınvestıtsııa tartyldy.
Investıtsııa ónerkásip, jyljymaıtyn múlik, aýyl sharýashylyǵy, týrızm jáne jańartylatyn energııa kózderi sııaqty salalarǵa baǵyttalyp otyr.
2025 jylǵy qańtar-aqpan aılarynda ónerkásip óndirisiniń kólemi qoldanystaǵy baǵamen 216056,9 mln teńgeni qurady, bul 2024 jylǵy qańtar-aqpanmen salystyrǵanda 9,3 paıyzǵa kóp.
Taý-ken óndirý ónerkásibinde óndiris kólemi — 12%, óńdeý ónerkásibinde — 1,9%, elektr energııasymen, gazben, býmen, ystyq sýmen jáne kondıtsıonerlengen aýamen jabdyqtaýda — 38,1% ósti, al sýmen jabdyqtaýda, qaldyqtardy jınaýda, óńdeýde jáne joıýda, lastanýdy joıý jónindegi qyzmetter 8,9% kemidi.
Aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń jalpy shyǵarylymy 74 332,8 mln teńge boldy. Al, júk aınalymynyń kólemi 4 126,4 mln tekshe metrge jetti.
Ekonomıka
Qazirgi tańda Túrkistan oblysy elimizdiń qarqyndy damyp kele jatqan óńirdiń biri jáne úlken ınvestıtsııalyq, týrıstik áleýetke ıe. Túrkistan oblysy arqyly ótetin «Batys Eýropa — Batys Qytaı» halyqaralyq kólik dálizi álemdik naryqqa shyǵýdyń jańa múmkindikterin ashady.
Aımaqtyń agroónerkásiptik kesheni elimizde kósh bastap tur. Respýblıkadaǵy jalpy ónim kóleminiń 13%-y óńirge tıeseli nemese 1 trln. teńgeden astam qarjynyń ónimi óndiriledi.
Sondaı-aq, óńirde «TURAN» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵy jáne ındýstrıaldy aımaqtar sııaqty ınvestıtsııalyq alańdar jumys istep tur.
Jýyrda Saýran aýdanyndaǵy shaǵyn ónerkásiptik park aýmaǵynda «UBC» halyqaralyq kompanııasynyń tońazytqysh shyǵaratyn «JASYL SUYQ QAZAQSTAN» zaýyty iske qosyldy.
Alǵashqy kezeńde zaýyt jylyna 40 myń dana saýda tońazytqyshyn shyǵarýdy josparlap otyr. Qazirdiń ózinde munda 350-ge jýyq adam jumyspen qamtylǵan. Joba tolyq iske qosylǵanda 1000-ǵa jýyq jańa jumys orny ashylady.
Al, Sozaq pen Otyrar aýdanynda ýran óndirisi damyp jatyr. Maqtaaral, Jetisaı aımaǵynda aýyl sharýashylyǵy qarqyn alsa, Kentaý men Ordabasyda óndiris órkendep jatyr.
Báıdibek pen Saıramda mal ustaýshylar kóbeıgen. Jalpy alǵanda oblystyń ár aımaǵynda túrli baǵytta jumys qarqyny artqan.
2024 jylǵy qańtar-qyrkúıektegi jalpy óńirlik ónim kólemi — qoldanystaǵy baǵamen 3162813,7 mln teńge. 2023 jylǵy qańtar-qyrkúıekpen salystyrǵanda naqty JÓÓ 7,2% ósti.
Azyq-túlik taýarlarynyń baǵasy — 3,1%, al azyq-túlik emes taýarlardyń baǵasy — 1,9%, halyqqa kórsetiletin aqyly qyzmetter — 0,4% ósti.
Aldyn ala derekter boıynsha 2025 jylǵy qańtarda EAEO elderimen ózara saýda 28,7 mln AQSh dollaryn qurap, 2024 jylǵy qańtarmen salystyrǵanda 78,4% kóbeıdi. Onyń ishinde eksport — 7,4 mln AQSh dollary, ımport — 21,3 mln AQSh dollary.
Qurylys
Túrkistan qalasynda qurylys jumystary úlken qarqyn aldy. Shymkent baǵytynan kire beris aýmaqta jańa qala boı kóterdi. Munda ákimshilik-iskerlik ortalyq ornalasqan.
Sondaı-aq, zamanaýı sáýlettik baǵytta soǵylǵan turǵyn úıler salyndy. Al, ortalyqtaǵy Qoja Ahmet ıAsaýı kesenesiniń aýmaǵy da abattandyrylyp, jańa mádenı nysandarmen tolyqty.
Qurylys tek Túrkistan qalasynda ǵana emes, shalǵaıdaǵy aýdan ortalyqtary men aýyl aımaqtarda da qarqyndy túrde júrgizilip keledi.
Jalpy, óńirde qurylys jumystarynyń kólemi 19245,1 mln teńge nemese 2024 jylǵy qańtar-aqpanmen salystyrǵanda 117,5% jetti.
2025 jylǵy qańtar-aqpanda paıdalanýǵa berilgen turǵyn úıdiń jalpy alańy — 84,9 myń sharshy metr.
Túrkistan qalasynda bıyl:
- «Parasat» jáne «Astana» saıabaqtarynyń qurylysy jáne rekonstrýktsııasy.
- «Túrkistan» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵynda ınjenerlik ınfraqurylymdy salý
- Olımpıadalyq rezervtegi jasóspirimder sport mektebi úshin sport kesheniniń qurylysy
- Sport keshenderi bar eskek esý kanalynyń qurylysy
- Ippodromy bar kóp fýnktsıonaldy keshen qurylysy josparlanǵan.
Týrızm
Túrkistanǵa kelgen sheteldik týrıster sany 45 paıyzǵa artty. Sondaı-aq, byltyr birkúndik kelýshiler sany 900 myń adamǵa jetti.
ıAǵnı, bir kún ishinde «Áziret Sultan» qoryq murajaıyna — 638,8 myń, «Otyrar» qoryq-mýzeıi — 241,2 myń adam kelgen.
E-qonaq júıesine sáıkes 2024 jyly óńirge 21 121 sheteldik týrıst kelip, kórsetkish ótken jylmen salystarǵanda 45 paıyzǵa artyp otyr. Al, 2023 jyly bul kórsetkish 14 510 bolǵan.
Oblysqa kelýshi sheteldik týrıster boıynsha TOP-5 memleketti Ózbekstan bastap tur.
Odan keıingi qatarda Reseı, Qytaı, Túrkııa, Qyrǵyzstan elderi bar.
Aıta keteıik, búgin Túrikmenstan Halk Maslahatynyń tóraǵasy Gýrbangýly Berdimuhamedov Qazaqstanǵa keldi.
Prezıdent mártebeli meımandy Túrkistan áýejaıynan qarsy aldy.