Túrkistan oblysynda aǵyn sý tapshylyǵyn eńserý sharalary kúsheıtilip jatyr
TÚRKІSTAN. KAZINFORM - Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Halyq únin estýshi memleket» tujyrymdamasy aıasynda halyqtyń muń-muqtajyn jedel estip, tıimdi áreket etetin bılik júıesin qalyptastyrýdy tapsyrǵan bolatyn. Sý qaýipsizdigin ulttyq basymdyq retinde aıqyndap, bul salada kesh qalmaý qajettigin de birneshe ret atap ótken edi. Túrkistan oblysynda atqarylyp jatqan jumystar osy tapsyrmalardyń naqty oryndalyp jatqanyn aıǵaqtaıdy.
Aǵyn sý – aýyl sharýashylyǵy men azyq-túlik qaýipsizdiginiń negizi. Túrkistan oblysynda bıylǵy vegetatsııalyq maýsym jaýyn-shashynnyń azdyǵynan kúrdeli jaǵdaımen bastalǵanymen, ákimdik tarapynan qolǵa alynǵan júıeli sharalar óńirdegi sýarý júıesiniń turaqtylyǵyn saqtap qalýǵa múmkindik berip otyr.
Túrkistan oblysynda egistik alqaptaryn aǵyn sýmen qamtamasyz etý maýsymy qalypty jaǵdaıda bastaldy. Alaıda jaýyn-shashyn mólsheriniń azdyǵy, aýa temperatýrasynyń joǵary bolýy sý tapshylyǵy qaýpin kúsheıttti. Bul týraly óńir basshysy Nuralhan Kósherovtiń tóraǵalyǵymen ótken apparat májilisinde keńinen sóz boldy.
Oblysta aýyl sharýashylyǵy daqyldary bıyl 890 myń gektarǵa egildi, onyń 552 myń gektary – sýarmaly alqaptar. Egistikke qajetti sý kólemi aýyl sharýashylyǵy taýar óndirýshileriniń suranysyna sáıkes bosatylyp otyr. Vegetatsııalyq kezeń bastalǵannan bastap sýdy retteý aýdan ákimdikteri men sharýalar arasyndaǵy kelisim negizinde arnaıy kestege saı júrgizilip jatyr.
Oblysqa jyl saıyn 4,8 mlrd tekshe metr sý qajet. Alaıda bıyl aýa raıynyń kúrt ózgerýine baılanysty sý qorynyń 30%-ǵa deıin qysqarý qaýpi bar. Bul ásirese oblystyń ońtústik aımaqtarynda – Maqtaaral, Jetisaı, Shardara aýdandarynda sezilýi múmkin. Sý kózderiniń basym bóligi kórshi memleketter aýmaǵynan keletinin eskersek, transshekaralyq táýeldilik jaǵdaıdy kúrdelendiredi.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev sý qaýipsizdigi men únemdeý tehnologııalaryn ulttyq basymdyq retinde aıqyndap, bul baǵyttaǵy jumystarǵa erte qamdaný qajettigin birneshe ret atap ótti. Túrkistan oblysynda atqarylyp jatqan jumystar – osy tapsyrmanyń naqty júzege asyrylyp jatqanyn kórsetedi.
Jaǵdaıdy turaqtandyrýǵa arnalǵan naqty qadamdar júzege asyp jatyr. Máseleni ońtaıly sheshý maqsatynda birqatar jobalar qolǵa alyndy. Atap aıtqanda, «Báıdibek ata» jáne «Boraldaı» sýqoımalary salynýda. Bul «Bógen» sýqoımasyna qosymsha 113 mln m³ sý jetkizýge múmkindik beredi. Sý únemdeý tehnologııalary jańadan 27 myń gektarǵa engizilmek. Josparlanǵan mejeden asyp, 59 myń gektarǵa jetkizý kózdelýde. Qazirdiń ózinde 46 myń gektar alqapqa sý únemdeý júıesi ornatylǵan. Mashınalyq sý kóterý kanaldary arqyly qosymsha 11,3 m³/sek sý berilýde. Bul «Dostyq» magıstraldy kanalynyń bıylǵy tómen kólemin (28,6 m³/sek) ishinara teńgerýge baǵyttalǵan.
Sonymen qatar 25 sý qoımasy, 1 sý rettegish jáne 269 kanal kúrdeli jóndeýden ótip jatyr. Bul sý júıeleriniń tozý kórsetkishin 76%-dan 50%-ǵa deıin tómendetýge sep bolady. Nátıjesinde 400 myń gektar sýarmaly jerge sý jetkizý múmkindigi artyp, jyl saıyn 200 mlrd teńgeniń aýyl sharýashylyǵy ónimi óndirilmek.
Aǵyn sýdy zańsyz paıdalanýshylarǵa qatysty qatań sharalar qabyldanyp jatyr. «Aral-Syrdarııa» basseındik ınspektsııasy oblystaǵy sý nysandaryna turaqty tekserý júrgizip, osy kúnge deıin 20 quqyq buzýshyǵa hattama toltyryp, aıyppul salǵan. Shardara aýdany prokýratýrasymen birlesken reıd barysynda 24 zańsyz sý sorǵy qurylǵysy anyqtalyp, tıisti sharalar qabyldandy.
Bıylǵy maýsymdaǵy kúrdeli gıdrometeorologııalyq jaǵdaıǵa qaramastan, Túrkistan oblysy aǵyn sýdy basqarý, saqtaý jáne tıimdi paıdalanýda júıeli sharalar atqaryp jatyr. Sý ınfraqurylymdaryn jańartý, únemdeý tehnologııalaryn keńinen engizý jáne baqylaý tetikterin kúsheıtý arqyly óńirdiń agrosektory aǵyn sý tapshylyǵyn eńserýge qaýqarly bolyp otyr.