Túrkistan – aqyldy tehnologııamen damyp kele jatqan qala
TÚRKІSTAN. KAZINFORM - Túrkistan qalasy sońǵy jyldary tek mádenı-rýhanı ǵana emes, sonymen qatar tehnologııalyq turǵydan da jańaryp, zamanaýı baǵytta damyp keledi.
Túrkistan – ejelden rýhanııattyń, tarıh pen mádenıettiń altyn ordasy bolsa, búginde ol jańa tynys, tyń serpin alyp, bolashaqtyń qalasyna aınalyp keledi. «Aqyldy qala» kontseptsııasy tek zamanaýı gadjetter men symsyz jelilerdi engizýdi emes, turǵyndardyń ómir sapasyn jaqsartý, qaýipsizdik pen únemdilikti qamtamasyz etý, qyzmetterdiń qoljetimdiligin arttyrý jáne ashyqtyqty kúsheıtýdi maqsat etedi. Sol sebepti qalanyń barlyq damý jobalary osy qaǵıdalarǵa negizdelip júrgizilip keledi.
«Smart City» tujyrymdamasyn júzege asyrý baǵytynda birqatar ınnovatsııalyq jobalar qolǵa alynyp, aqyldy ınfraqurylym kezeń-kezeńimen engizilip jatyr. Qala turǵyndarynyń ómir súrý sapasyn arttyryp, qyzmet kórsetý salasyn ońtaılandyrý maqsatynda Túrkistan qalasy ákimdigi jańa basqarý júıesin engizip otyr.
Alǵashqy bastamalardyń biri retinde qala aýmaǵynda aqyldy aıaldamalar ornatý jobasynyń qolǵa alynǵanyn aıtalyq. Bul baǵytta jeke kásipkerlermen áriptestik ornatylyp, qazirgi tańda jer telimine memlekettik akt alý úshin qajetti qujattar rásimdelý ústinde. Jobanyń tolyq júzege asýy úshin senimgerlik basqarý sharty bekitilip, qurylys jumystary bastalatyn bolady.
Ornatylatyn aqyldy aıaldamalar Wi-Fi jelisimen, salqyndatqysh qurylǵylarmen, beınebaqylaý kameralarymen, elektrondy qurylǵylardy qýattaǵyshpen, joǵary jyldamdyqty optıkakalyq ınternetpen jáne qýat kózderimen qamtamasyz etiledi. Bul tek qoǵamdyq kólikti kútý jaılylyǵyn arttyryp qana qoımaı, qalanyń tsıfrlyq kelbetin aıqyndaı túspek.
– Qazirgi tańda «Aqyldy jaryqtandyrý» jobasy daıyndyq ústinde. Bul joba Túrkistan oblysynyń ákimi Nuralhan Kósherovtiń tapsyrmasy boıynsha qolǵa alynǵan. Jospar boıynsha 2025 jyldyń sońyna deıin qala kóshelerine energııany únemdeıtin, qozǵalysqa sezimtal shamdar ornatylady. Mundaı tehnologııa jaryqty tek qajet kezde jaǵyp, energııany tıimdi paıdalanýǵa, sondaı-aq qaýipsizdikti arttyrýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, turǵyn úılerge «aqyldy eseptegishter» ornatý qolǵa alynýda. Qazir 20 jańa turǵyn úıdiń qurylysy júrip jatyr, olardyń barlyǵynda sý, gaz, elektr energııasyn dál esepteıtin zamanaýı qurylǵylar qarastyrylǵan. Sondaı-aq, burynnan bar úılerge de eseptegishterdi ornatý nemese jańartý máselesi kún tártibinde tur. Buıyrtsa, mundaı jańashyldyq resýrstardy tıimdi tutynýǵa, turǵyndar arasynda tólemderge baılanysty daýly jaǵdaılardy azaıtýǵa yqpal etedi, - dedi Túrkistan qalasy ákiminiń apparat basshysy Qýanysh Álibekov.
Qalalyq qyzmetterdi tsıfrlandyrý baǵytynda da birqatar jetistikter bar. Jyl basynan beri "E-Otinish" júıesi arqyly 2971 ótinish kelip túsip, onyń 2512-si oryndalǵan, 385 ótinish mazmunyna baılanysty basqa mekemelerge joldansa, 74 ótinish qazirgi ýaqytta oryndalý ústinde. Azamattardy qabyldaý ortalyǵy arqyly 25 myńnan astam qyzmet kórsetilip, «Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy» arqyly 955 qyzmet usynylǵan. Sonymen qatar, ákimdik bólimderi jalpy 30 myńnan astam memlekettik qyzmet kórsetti, onyń ishinde 11 304 qyzmet «Egov» portaly arqyly júzege asyryldy.
IT-tehnologııalardy qoldaný men kıber qaýipsizdik máselesi de nazardan tys qalmaǵan. Qala ákimdigine qarasty birneshe mekemede SKÝD (kirýdi baqylaý jáne basqarý) júıesi engizilgen. Bul tehnologııa mekemelerge bógde tulǵalardyń kirýin shekteýge, qyzmetkerlerdiń qozǵalysyn baqylaýǵa jáne qaýipsizdikti kúsheıtýge múmkindik beredi.
Sonymen qatar, aqparattyq qaýipsizdik talaptaryna sáıkestik boıynsha turaqty ishki tekserýler júrgizilip otyrady. Barlyq qurylymdyq bólimsheler zamanaýı antıvırýstyq baǵdarlamalarmen jabdyqtalyp, kıbershabýyldarǵa qarsy qorǵanys júıeleri kúsheıtilgen.
Memlekettik qyzmet kórsetý salasynda da tsıfrlyq jańǵyrý qarqyndy júrýde. Túrkistan qalasy ákimdigine qarasty barlyq qurylymdarda «Egov.kz» portaly, «E-otinish», «Documentolog», «E-qyzmet», «E-lıtsenzııalaý», «e-Sobes» jáne basqa da elektrondyq platformalar arqyly qyzmet kórsetý júıeli túrde jolǵa qoıylǵan. Bul tsıfrlyq júıeler qujat aınalymyn jeńildetip, turǵyndarǵa kórsetiletin qyzmetterdiń sapasyn arttyrýǵa, ashyqtyq pen eseptilikti qamtamasyz etýge múmkindik beredi.
Budan bólek, Túrkistan qalasynda geoaqparattyq portal iske qosylyp, qalanyń ınfraqurylymy men jer telimderi jaıly mańyzdy derekter ınteraktıvti karta arqyly vızýaldy túrde usynylýda. Bul platforma qala qurylysy, ınvestıtsııalyq jobalar jáne ınfraqurylymdy josparlaý úshin óte tıimdi qural sanalady. Kólik qozǵalysyn basqarý boıynsha da mańyzdy joba qolǵa alynǵan. Qala kóshelerindegi baǵdarshamdardyń sıgnal berý ýaqyty jaıly júrgizýshilerge aldyn ala habar berý júıesi engizilmek. Bul kólik aǵynyn birqalypty etýge, qajetsiz kidirister men keptelisterdi azaıtýǵa baǵyttalǵan.
– Bul baǵytta biz aýqymdy joba – ıntellektýaldy kólik júıesin (ITS) engizýdi josparlap otyrmyz. Qazirgi tańda «ıAndeks» kompanııasymen kelissózder júrgizilýde. ITS júıesi baǵdarshamdardyń jumysyn kólik aǵynyna beıimdep, júrgizýshilerge aldyn ala aqparat berýge múmkindik qarastyrady. Munyń óz kezeginde jol keptelisterin azaıtyp, qozǵalys qaýipsizdigin arttyratyn zamanaýı sheshim bolary sózsiz. Sondaı-aq, V2X tehnologııasy arqyly kólikter men ınfraqurylym arasynda naqty ýaqytta aqparat almasý júıesi engizilmek. Mundaı júıeler iri megapolısterde sátti qoldanylyp keledi, endi biz ony Túrkistanda engizýge nıettimiz.- dedi Túrkistan qalasy ákiminiń apparat basshysy Qýanysh Álibekov.
Jalpy alǵanda búginde Túrkistan qalasynda tehnologııalyq damý men tsıfrlyq transformatsııa baǵytynda qarqyndy qadamdar jasap otyr. Júzege asyp jatqan jáne josparlanǵan jobalar qalanyń ınfraqurylymyn ǵana emes, jalpy qoǵamdyq ómirin de jańa deńgeıge kóterýdi maqsat etedi. Aqyldy sheshimder men ınnovatsııalyq tehnologııalardyń úılesimi Túrkistandy keleshekte elimizdegi ozyq «Smart City» úlgisine aınaldyrady dep senemiz.
Aıta keteıik, budan buryn Túrkistan halyqaralyq áýejaıyn damytý maqsatynda oblystyq ákimdik bıylǵy jyldyń sońyna deıin áýejaıdy senimgerlik basqarýǵa berýdi josparlap otyrǵanyn jazǵan bolatynbyz.