Túrkııa memleketi Mustafa Kemal Atatúrikti eske alýda
Anadoly agenttiginiń jazýynsha, Atatúrik 10 qarasha kúni tańerteń saǵat 09:05-te kóz jumǵan. Sodan beri, jyl saıyn dál osy ýaqytta Túrkııada bir mınýttyq únsizdik jarııalanyp keledi.
Atatúrik Uly ulttyq jınalysynyń tóraǵasy, odan keıin óz eliniń prezıdenti retinde Túrkııada jáne odan tys elderde zor abyroıǵa ıe bolǵan tulǵa.
Búgin Túrkııadaǵy «Anyt qabır» basynda Atatúrikti eske alý sharasy ótip, oǵan Túrkııa prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵan men mınıstrler, oppozıtsııalyq partııalardyń kóshbasshylary men sot ınstantsııalarynyń basshylary qatysty. Sondaı-aq búgin Ystanbuldaǵy Taksım alańynda myńdaǵan adam jınaldy. Turǵyndar Túrkııanyń ánuranyn oryndap, Respýblıkanyń negizin qalaýshy tulǵanyń eskertkishine gúl shoqtaryn qoıdy.
Alty ǵasyr ómir súrgen Osman eli men Túrkııa memleketiniń reformatory, áskerı qolbasshy, memleket qaıratkeri, Túrkııa Respýblıkasynyń negizin qalap, onyń tuńǵysh prezıdenti bolǵan Mustafa Kemal Osman ımperııasyndaǵy Sálánık qalasynda 1881 jyly dúnıege kelgen. Týǵan kezdegi tolyq esimi - Álı Rızauly Mustafa. Balam batyr bolsyn degen yrymmen ákesi Mustafanyń besiginiń ústine qylysh ilgen eken. Sálánık pen Manastyrdaǵy áskerı mektepterde oqyǵan ol 1895 jyly Manastyrdaǵy Osmanly áskerı akademııasyna oqýǵa túsedi. Keıin áskerı ýchılışeni jáne Ystanbuldaǵy áskerı akademııany támamdaıdy. Bos ýaqytynda kitap oqýdy, atqa minýdi, shahmat oınaýdy jáne sýda júzýdi unatqan. Mustafa Kemal kóptegen kitap jazyp, jeke kúndelik te júrgizgen.
Áskerı mektepte oqyp júrgen kezinde Atatúrikke bir kúni matematıka pániniń muǵalimi «Ulym, ekeýmizdiń de atymyz Mustafa eken. Aramyzda aıyrmashylyq bolýy úshin seniń atyń budan bylaı Mustafa Kemal bolsyn» depti. Aqyry, onyń esimin jýrnalǵa solaı jazdyrady. Sóıtip, azan shaqyryp qoıǵan aty sál ózgertilip, ol eki sózden turatyn esim alady.
Ótken ǵasyrdyń jıyrmasynshy jyldary Túrkııanyń táýelsizdigi úshin tý kótergen ulttyq-revolıýtsııalyq qozǵalysty basqarǵan Atatúrik jańa memleket qurýǵa qol jetkizip, birqatar saıası, áleýmettik jáne mádenı reformalardy júzege asyrǵan. Jańa turpatty parlamentti (TUUM) uıymdastyryp, onyń alǵashqy tóraǵasy da Atatúrik boldy (1920 jyldyń 23 sáýiri). Jańa túrik memleketi - Túrkııa Respýblıkasynyń birinshi Konstıtýtsııasyn daıyndap, bekitýge de Atatúrik basshylyq etti (1921). Osylaısha, Atatúrik Batys úlgisindegi, eýropalyq sıpattaǵy jańa túrik memleketin - búgingi Túrkııa Respýblıkasyn qurdy. 1923 jyldyń 29 qazany kúni Túrkııanyń bas meıramy - Respýblıka kúni retinde kúni búginge deıin atalyp ótedi.
Atatúrik Túrkııa respýblıkasynyń 15 jyldyǵyna oraı eldi aralap júrgen sapary kezinde 1938 jyly 10 qarasha kúni Ystanbulda qaıtys bolǵan. Onyń denesi Ankaraǵa jetkizilip, sondaǵy etnografııa murajaıyna jerlenedi. Al 15 jyldan keıin, ıaǵnı 1953 jyly qazirgi kesenesine kóshirildi. Bul kesene túrikshe «Anyt qabır» («Eskertkish qabir») dep atalady.