Túrkııa alapat jer silkinisinen keıin qalalaryn qalaı qalpyna keltirip jatyr
KAHRAMANMARASh. KAZINFORM – Túrkııanyń ońtústik-shyǵys ólkesinde turǵyn úı-kommýnaldyq qordy qalpyna keltirýge baǵyttalǵan qurylys jumystary qarqyndy júrgizilýde. Osydan týra bir jyl burynǵy aýqymdy tabıǵı apat saldarynan keıin elde aýqymdy qurylys bastalǵan.
Túrkııanyń jer silkinisi saldarynan qatty qıraǵan 11 ólkesiniń árqaısysynda qalalar salý jáne baspanasyz qalǵan azamattardy turǵyn úımen qamtamasyz etýge arnalǵan úlken memlekettik joba júzege asyrylý ústinde.
Máselen, jer silkinisi saldarynan qatty zardap shekken, 13 myńǵa jýyq adam sheıit bolǵan Kahramanmarash ólkesinde qazirdiń ózinde jergilikti turǵyndarǵa 9 300 baspana paıdalanýǵa berildi. El bıligi jyl sońyna deıin taǵy 30 myń úı salýdy josparlap otyr.
Óńir gýbernatory Mıýkerrem ıÝnlıýerdiń aıtýynsha, zilzala saldarynan zardap shekken barlyq óńirdegi qurylys jumystary baspanasyz qalǵan árbir azamat zańdy sharshy metrmen qamtamasyz etilgenge deıin jalǵasa beredi.
«Kahramanmarash ólkesinde jalpy 69 myń adam turady. Olar páter ne bolmasa jeke turǵyn úı alýǵa úmitker bola alady. Atalǵan azamattardyń ishinde 44 myń adam qala mańynan baspana qajet etse, 25 myń adam aýdan ortalyqtaryndaǵy jer úılerge muqtaj», - dedi gýbernator.
Degenmen, jergilikti atqarýshy organdar men túrli túrik kompanııalary 138 myń adamdy menshikti páterlerine ne jeke turǵyn úılerine kirgenge deıin ýaqytsha baspanamen qamtamasyz etip tur. Bul úshin barlyq qajetti jabdyqpen jabdyqtalǵan konteınerlerden kóptegen qalashyq salynǵan. Konteınerlerdiń jalpy sany 40 myńǵa jýyqtaıdy.
Este bolsa, túrik baýyrlardyń basyna qaraly kún týǵan sátte Qazaqstan azamattary qaltalarynan qarajat shyǵaryp, oǵan 100 qazaq úı jasatyp, Túrkııaǵa jibergen bolatyn. Búginge deıin bul qazaq úıler talaı túrik otbasynyń baspanasy bolyp otyr. Tipti, barlyq jaǵdaı jasalǵan konteınerlerge kóshý usynylsa da, olar qazaqtyń kıiz úıinde ómir súrýdi qalaıdy.
«Sizderdiń qazaq úılerińizdi áli jınaǵan joqpyz. Barlyq shatyr men palatkalardy jınap bastadyq. Alaıda, sizderdiń qazaq úılerińizdi buzbadyq. Turǵyndar óte rıza. Tipti olar jabdyqtalǵan konteınerlerge de kóshkileri kelmeıdi. Qazaq úıler áli tigýli tur. Onda adamdar turyp jatyr, balalar da bilim alady», - dedi Kahramanmarash ólkesiniń gýbernatory Mıýkerrem ıÝnlıýer.
Búginde Adyıaman qalasynda tynys-tirshilik pen saýda-sattyq is júzinde tolyǵymen qalpyna keltirilgen. Jer silkinisinen keıin zardap shekken ólkelerde turǵyndarǵa belgili bir lımıtte aqsha qarajaty salynǵan arnaýly bank kartasy berilip otyrady. Zilzala kezinde úılerdi qatty qıraǵan Adyıamanda turǵyndar qalypty ómirlerine, turmysyna birtindep oralyp jatyr. Al osy qalaǵa irgeles aýdan ortalyqtarynda 450 aýyldyq úı salynǵan. Degenmen, úkimet shamamen 13 myń birqabatty úı salýdy josparlap otyr.
Jer silkinisi kezinde bul ólkege túrli elderden, onyń ishinde túrki memleketterinen de gýmanıtarlyq kómek jetkizilgen bolatyn. Sol kezeńde bul apattan keıin adamdardyń ómir súrýine qoldaý kórsetýdiń mańyzdy is-sharasynyń biri edi.
«Bir-birine degen qarym-qatynas, baýyrlastyq baılanys pen raqymshyldyq osyndaı qıyn-qystaý kezeńderde baıqalady. Bizder úshin ol erekshe qoldaý boldy. Qıyn-qystaý kezeńderde Qazaqstan jáne ózge de baýyrlas memleketter izdeý-qutqarý komandary men gýmanıtarlyq kómekterin jiberdi. Medıtsınalyq kómek te jan-jaqty kórsetildi. Álemniń kóptegen eli bizge qoldaý bildirdi. Degenmen, baýyrlas memleketterdiń naqty osy jerge kelip, qoldaý bildirgeni aıryqsha boldy. Zor alǵys aıtamyz, rızashylyǵymyz da sheksiz», - dedi Adyıaman ólkesiniń gýbernatory Osman Varol.
Jer silkinisinen keıin Malatede qatty zardap shekken 35 907 ǵımarat anyqtalǵan. Al qıraǵan ǵımarattardyń sany 7 myńǵa jýyqtaıdy. Búginde zardap shekken ǵımarattardyń 98 paıyzǵa jýyǵy tolyǵymen súrilip tastaldy.
Óńir usynǵan resmı málimetterge sáıkes, 117 myńnan astam adamnyń ýaqytsha turýy úshin barlyq jaǵdaı jasaldy. Shamamen 32 500 konteıner ornatylǵan. Buǵan qosa, Malatede 16 636 úı salynyp jatyr. Onyń 5 myńnan astam qalalyq, al 1 myńǵa jýyǵy aýyldyq úıler. Qazirdiń ózinde 6 myńnan astam turmysqa jaıly páter men úı adamdardyń qonystanýyna daıyn tur.
Ótken jylǵy jer silkinisi kezinde anyqtalǵan qurylys kezindegi zań buzýshylyqtarǵa baılanysty úkimet qurylysshylarǵa qoıylatyn jańa talaptardy ázirlep otyr.
Qazirgi ýaqytta bıik ǵımarattar salýǵa tyıym salynǵan. Qalalardyń ortalyq aýdandarynda bıik ǵımarattar salýǵa shekteý engizilgen. Qaıǵyly jaıttan sabaq alǵan túrikter negizinen 4-5 qabatty ǵana úıler salýǵa bel sheshe kirisip otyr. Bul rette bilikti mamandar ǵımarat salynatyn jerdiń qyrtysyna aıryqsha zertteý júrgizedi. Búginde úı-jaılardy negizinen taýlardyń etegindegi tastaqty jerlerge ǵana salýǵa ruqsat beriledi. Buryn ǵımarattar turǵan jerdiń qyrtysy jańa qurylys normalaryna saı kelmeıtin bolsa, onda ol jerge qurylys jumystaryn júrgizýge ruqsat berilmeıdi.
