Turǵyn úı salý jaǵynan Qazaqstan TMD-da kósh basyna shyqty - Marhabat Jaıymbetov
- Marhabat Jaıymbetuly, Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda Prezıdent halyqtyń turǵyn úı máselesine erekshe toqtalǵan bolatyn. Memlekettik baǵdarlamalar barshylyq degenimizben, halyqtyń birshama bóligi, ásirese, úlken qalalarda áli de páter jaldap otyrǵany qupııa emes. Jalpy, bıyl baspana máselesine qatysty elimizde qandaı ózgerister bolady?
- Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha halyqtyń turmys sapasyn arttyrý úshin turǵyn úı, sý men jylý kerek. Bizdiń atqaryp otyrǵan sharýalarymyz osy. Ótken jyly elimizde 113 myńnan asa otbasy turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartyp, onyń ishinde memleket qarajaty esebinen 14 myńnan asa otbasy jalǵa beriletin jáne nesıelik turǵyn úıge qol jetkizdi. Erekshe atap óterligi, 2018 jyly Qazaqstanda bir azamatqa shaqqandaǵy turǵyn úıdiń salynýy 0,68 sharshy metrdi qurady. Bul TMD elderi arasyndaǵy eń joǵary kórsetkish ekenin tilge tıek etkim keledi. Máselen, bul kórsetkish Reseıde - 0,54 sharshy metrdi, Belarýste - 0,40, Ózbekstanda - 0,36 sharshy metrdi qurady.
Qazirgi ýaqytta biz óńirler boıynsha taldaý júrgizip otyrmyz. Sebebi, tabysy jaǵynan aımaqtar bir-birinen erekshelenetinin bilesiz. Mysaly, Túrkistan oblysy men Jambyl oblysyndaǵy halyqtyń tabysy Astana, Almaty, Atyraý qalalaryndaǵy halyqtyń kirisimen salystyrǵanda tómendeý. Soǵan baılanysty óńirlerde «Nurly jer» men «7-20-25» baǵdarlamasy boıynsha qandaı máseleler týyndap jatqanyn taldap, tıisti ózgeristerdi engizýge tyrysyp jatyrmyz. Ózińiz biletindeı, ınfraqurylymǵa qazirgi tańda qarajat kóptep bólinýde. Tabysy tómen otbasylarǵa úıdi jalǵa berý tetikteri kóbeıip keledi.
Mysaly, óńirlerdiń ákimdikterine 1 mıllıon teńgege deıin turǵyn úı sertıfıkattaryn berý tapsyrmasy júkteldi. Sol sharýa boıynsha zańǵa ózgeris engizilip, ákimdikter osy somany berýdi bastap ta ketti.
- 2030 jylǵa deıin ár adamǵa shaqqandaǵy turǵyn úımen qamtamasyz etý kórsetkishin 30 sharshy metrge deıin jetkizý maqsaty qoıylǵan bolatyn. Elimizdegi turǵyn úı qurylysynyń qarqyny bul maqsatqa jetýge múmkindik bere me?
- 2019 jyly «Nurly jer» baǵdarlamasy sheńberinde 13 mln sharshy metr jańa turǵyn úı nemese 118 myńǵa jýyq baspana salý josparlanyp otyr. Sonyń ishinde 7,5 mln sharshy metr kópqabatty jáne 5,5 mln sharshy metr jeke turǵyn úı salý kózdelýde. Memlekettik ınvestıtsııalar esebinen 20 myńǵa jýyq baspana salynady. Eger jyl saıyn turǵyn úı kóleminiń ósimin 8 paıyzǵa qamtamasyz etsek, ıaǵnı jyl saıyn 100 myńnan asa baspana qoldanysqa berilse, 2030 jylǵa deıin bir adamǵa shaqqandaǵy turǵyn úımen qamtamasyz etý kórsetkishin 30 sharshy metrge deıin jetkizýge ábden bolady. Osy kórsetkishke jetý úshin birqatar sharalar jasalýda.
Taldap aıtyp bereıin: «Nurly jer» baǵdarlamasy boıynsha salynǵan turǵyn úılerdi «7-20-25» baǵdarlamasynyń qatysýshylaryna jáne Turǵyn úı qurylys jınaq banktiń salymshylaryna bir mezgilde ótkizý kózdeldi. Sonymen qatar, Turǵyn úı qurylys jınaq bankiniń qaryz berý parametrleri, bastapqy jarnanyń mólsherin 30 paıyzdan 20 paıyzǵa deıin tómendetý bóligine ózgertildi. Joǵaryda aıtyp ótkenimdeı, halyqtyń bastapqy jarnasyna kómek kórsetý aıasynda ákimdikter 1 mln teńge mólsherinde turǵyn úı sertıfıkattaryn beretin bolady. Bul qarjy óńirge qajet mamandarǵa, muǵalimder men dárigerlerge, basqa da mamandarǵa tapsyrylady. Odan basqa, respýblıkalyq bıýdjetten qurylys alańdaryn ınjenerlik kommýnıkatsııalar salýǵa qarjylandyrý tetigi 100 mlrd teńgege deıin ulǵaıdy. Áleýmettik jaǵynan osal azamattarymyz úshin jalǵa beriletin baspananyń qurylysyna qarjylandyrý 35 mlrd teńgege deıin ulǵaıdy. ıAǵnı, osy sharalardyń bári de kózdelgen maqsatqa barar jol desek te bolady.
- Jastar jylynyń ashylýyna arnalǵan saltanatty jıynda Elbasy Nursultan Nazarbaev elimizdiń iri qalalarynda jastar úshin jylyna 1 myń páter salynatynyn habarlaǵan bolatyn. Osy tapsyrmany oryndaý úshin qarjylandyrýdyń tetikteri men kózderi aıqyndaldy ma?
- Qazirgi tańda elimizdiń 3 iri qalasynda jumys isteıtin jastar úshin jyl saıyn 1 myńǵa jýyq jalǵa beriletin páter salý boıynsha qarjylandyrý tetikteri men kózderi anyqtaldy. Endi biz jaýapty mınıstrliktermen birge «páter qandaı jastarǵa jáne qalaı beriledi?» degen suraqtardy pysyqtaıtyn bolamyz. Qarjysy bar: jalpy 3 jyldyń ishinde 22 mlrd teńge qarjy qajet bolady.
Ákimdikter Qazaqstan Respýblıkasy Qoǵamdyq damý mınıstrligimen birlesip, «jumys isteıtin jastar» sanatyna jatqyzý krıterıılerin, qatysýshylardy irikteýdiń jáne páterlerdi iske asyrýdyń tártibin aıqyndaıtyn bolady.
- Memleket basshysy sondaı-aq qurylys júrgizý kezinde Qazaqstanda jasalǵan qurylys materıaldaryn paıdalanýǵa ekpin berip otyr. Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstri Jeńis Qasymbek qurylystaǵy qazaqstandyq qamtý úlesi 77 paıyzdy quraǵanyn málim etken. Aldaǵy ýaqytta bul kórsetkishti qansha paıyzǵa arttyrý kózdelýde?
- Otandyq taýar óndirýshilerdiń qurylys materıaldaryn, buıymdaryn, konstrýktsııalaryn jáne jabdyqtaryn qoldaný úshin 2018 jyly elektrondyq reestr quryldy. Ol taýarlardyń kody men shyǵý tegi sertıfıkattaryn kórsete otyryp, qoldanylatyn qurylys materıaldarynyń nomenklatýrasyn kórsetedi. Bul tizilim qoldanystaǵy smetalyq-normatıvtik bazamen biriktirilgen. Smetany jobalaý jáne jasaý kezinde reestrge mindetti túrde silteme jasaý tártibi engizildi.
Qazirgi ýaqytta árbir óńirde «Atameken» UKP qatysýymen jumys toptary men otandyq ónimniń qoldanylýyn baqylaý jónindegi komıssııalar jumys isteıdi. Ózińiz aıtyp ótkendeı, 2018 jyldyń qorytyndysy boıynsha qurylys jobalarynda qazaqstandyq qamtý úlesi 77 paıyzdy qurady, onyń ishinde turǵyn úı qurylysynda - 86 paıyz. Bıyl osy reestrdi iske qosý jáne toltyrý josparlanýda («NADLoC» AQ júrgizedi). Sondaı-aq oryndalǵan jumystar aktilerinde jergilikti qamtýdy baqylaý úshin materıaldardyń shyqqan elin kórsetý kózdelgen.
Bul JSQ-ǵa engizilgen otandyq materıaldardy ımporttyq materıaldarǵa negizsiz aýystyrýdy azaıtady. Sondaı-aq qurylys jobalarynda jergilikti qamtýdy saqtaý boıynsha tehnıkalyq qadaǵalaýshylar men tapsyrys berýshilerdiń jumys tıimdiligi men jaýapkershiligin arttyrady.
- Suhbat bergenińiz úshin rahmet!