Tsıfrlyq tehnologııa balalar men jastardyń densaýlyǵyna keri áser etip jatyr - Neırohırýrg
ALMATY. KAZINFORM – 95 jyldyq tarıhy bar QR Prezıdenti is basqarmasy Medıtsına ortalyǵy ulttyq gospıtaliniń neırohırýrgııa bólimshesinde bilikti jastardyń qatary az emes. Solardy biri – Raýan Aıteli. Jas dáriger medıtsına qyzmetkerleri kúni qarsańynda Kazinform agenttiginiń tilshisine mamandyǵynyń ereksheligi týraly aıtyp berdi.
Dárigerdiń aıtýynsha, neırohırýrgııa – medıtsınadaǵy eń kúrdeli ári jaýapkershiligi joǵary baǵyttardyń biri.
– Adam mıy men júıke júıesi — adam aǵzasyndaǵy mańyzdy jáne tylsym júıe. Neırohırýrg bolý — tek kásibı sheberlik qana emes, asa tabandylyq pen dáldikti talap etetin mamandyq. Neırohırýrgııanyń basqa salalardan ereksheligi – joǵary tehnologııalardy jıi qoldanady. Mysaly, mıkroskopııalyq hırýrgııa, neıronavıgatsııa, endoskopııalyq ádister jáne operatsııa kezindegi naqty neırofızıologııalyq baqylaý. Bul salada árbir mıllımetr mańyzdy, sondyqtan neırohırýrgtan tek kásibı sheberlik emes, sonymen qatar óte joǵary zeıin, tózimdilik jáne shuǵyl sheshim qabyldaý sııaqty qabilet talap etiledi, - dedi dáriger.
Sonymen qatar ol atalǵan mamandyq ıesi úzdiksiz oqyp, jańalyqtardy meńgerip otyrý kerektigin jetkizdi.
– Onyń basty qıyndyǵy – neıroanatomııanyń asa kúrdeliligi men dáldikti qajet etetin qurylymdarmen jumys isteýinde. Mıdaǵy nemese julyndaǵy azdaǵan máseleniń ózi adamnyń sóıleý, kórý, qımyl-qozǵalysy sııaqty negizgi fýnktsııalaryna aýyr zardap keltirýi múmkin. Zaman aǵymyna qaraı neırohırýrgııa salasy únemi damyp, jańa zertteýler men ınnovatsııalarmen tolyqtyrylyp otyrady. Bul mamandyq ıesinen úzdiksiz oqyp, jańalyqtardy meńgerip otyrýdy talap etedi, - dep atap ótti spıker.
Neırohırýg qazir aýrý túrleriniń «jasaryp» bara jatqanyn tilge tıek etti.
– Bul – medıtsınalyq jáne áleýmettik turǵyda alańdatatyn qubylys. Mysaly, buryn tek egde jastaǵa adamdarda bolatyn gıpertonııa, qant dıabeti, júrek-qan tamyrlary aýrýlary qazir jastar men jasóspirimder arasynda da jıi kezdesedi. Bul jaǵdaıdyń birneshe sebebi bar. Birinshiden, ómir súrý saltynyń durys bolmaýy. Atap aıtqanda fızıkalyq belsendiliktiń tómendeýi, fastfýd pen zııandy taǵamdardy jıi tutyný. Ekinshiden, ekologııalyq faktorlar men tehnogendik áserler. Úshinshiden, kúızelis pen psıhoemotsıonaldy júkteme. Sonymen qatar tsıfrlyq tehnologııalardyń qarqyndy damýy men gadjetterge táýeldilik te balalar men jastardyń densaýlyǵyna keri áser etip jatyr, - dep atap ótti Raýan Aıteli.
Dáriger alǵash ret operatsııaǵa qatysqan kezi týraly aıtyp berdi.
– Erekshe áser qaldyrdy. Qatty qobaljydym, biraq tálimgerlerimniń qoldaýy men komandanyń kásibı biliktiligin sezdim, sabyrly bolýǵa tyrystym. Ásirese, hırýrgtyń naqty qımyldary men jumysqa degen yntasy esimde qaldy. Sol sátten bastap bul mamandyqtyń qanshalyqty mańyzdy ári kúrdeli ekenin tereń túsindim. Neırohırýrgııa salasynda aǵa býyn dárigerlerden óte kóp nárseni úırenip kelemin. Eń aldymen, olardyń kásibı jaýapkershiligi men árbir naýqasqa degen erekshe janashyrlyǵyn úlgi tutamyn. Sonymen qatar kúrdeli jaǵdaılarda tez ári durys sheshim qabyldaý, sabyrlyq saqtaý, usaq-túıekke deıin mán berý sııaqty qasıetterin boıyma sińirip jatyrmyn. Olardyń tájirıbesi men bilimi – men úshin úlken mektep, - deıdi ol.
Spıker kásibı biliktilik pen adamı qundylyq qatar júrse ǵana shynaıy baqytqa jetýge bolatyny atap ótti.
– Eń úlken armanym — óz salam boıynsha bilikti maman bolyp, halyqqa adal qyzmet etý. Ekinshi armanym - otbasymda da bereke men birlikti saqtaý. Qandaı salada bolsa da kásibı biliktilik pen adamı qundylyqtar qatar júrse ǵana shynaıy baqytqa jetýge bolady dep oılaımyn. Jumys pen otbasynda da tepe-teńdik saqtap, eki baǵytta da jaýapkershilikti seziný men úshin asa mańyzdy, - deıdi dáriger.
Osyǵan deıin Prezıdent Іs basqarmasynyń qyzmetkerleri memlekettik nagradalarmen marapattalǵany týraly jazǵan edik.
Sondaı-aq 2023 jyly Sovmın resmı túrde Ulttyq gospıtalge aınalǵany týraly jazǵan bolatynbyz.