Tramp pen Toqaev: Turaqtylyq pen ósýdiń negizi retinde zań men tártipke nazar aýdarý kerek
ASTANA. KAZINFORM — Ǵazız Ábishev analıtıkalyq sholýynda Tramptyń kóptegen ıdeıasy Qazaqstanda júrgizilip jatqan strategııalyq baǵytpen toǵysatynyn atap ótti, dep habarlaıdy Jibek Joly.
Ábishevtiń aıtýynsha, Donald Tramp AQSh-tyń 47-shi prezıdenti bolǵannan keıin Amerıkanyń syrtqy saıasatynda túbegeıli ózgerister baıqala qoımaıdy.
— Amerıkanyń syrtqy saıasaty — Aq úıde kimniń — respýblıkashyldardyń nemese demokrattardyń bolýyna baılanysty alǵa-artqa ózgerip terbele beredi. Prezıdent aýysqanda, jańa memleket basshysy ózinen burynǵy basshynyń birneshe paıdaly bastamasyn úsh ese jaý bolsa da saqtap qalady jáne ol strategııalyq baǵyt týraly túsinigine qaıshy keletin nárseni, bas tartýǵa yńǵaıly nárseni joqqa shyǵarady, — dedi sarapshy.
Tramp óziniń ınaýgýratsııalyq sózinde, sondaı-aq Aq úıdiń veb-saıtynda jarııalanǵan «Amerıkanyń alǵashqy basymdyqtary» baǵdarlamasynda birneshe salaǵa basa nazar aýdardy.
Ábishev onyń kóptegen ıdeıasy Qazaqstanda júrgizilip jatqan strategııalyq baǵytpen toǵysatynyn atap ótti. Máselen, turaqtylyq pen ekonomıkalyq ósýdiń negizi retinde zańdylyq pen tártiptiń basymdyqta bolýy. Prezıdent Toqaev ta ár sózinde derlik osyny shegelep aıtady.
— Jalpy jaǵdaı mynadaı. Kez kelgen memlekettiń ishki saıasaty úshburyshtyń ishinde ornalasqan, onyń shyńdary — Demokratııa, Bostandyq jáne Tártip.
Osylaısha, Tramp óz sózderinde sońǵy jyldary Amerıka Qurama Shtattary tártip pen demokratııany umytyp, shamadan tys erkindikke boı aldyrdy dep málimdeıdi. Bostandyq grotesktik formalarǵa ıe bola bastady. Mıllıondaǵan zańsyz ımmıgrant elge baqylaýsyz kirip ketti, polıtsııa bandıttik toptardyń zańsyzdyǵyna kóz juma qarady, al federaldy bılik ýltralıberaldy ıdeologııalardy qoldady jáne qazirgi jaǵdaıǵa kóńili tolmaıtyndar úshin áleýmettik jelilerde tsenzýra engizdi, — dedi júrgizýshi.
Sondaı-aq ol munyń barlyǵy qazirgi AQSh prezıdenti Donald Tramptyń sózderi ekenin eske saldy.
— Qazir Tramp «Zań men tártip» prıntsıpti saıasatyna qaıta oralatynyn jarııalady. Ońtústik shtattarda tótenshe jaǵdaı jarııalandy, shekara áskerı baqylaýǵa alyndy, mıllıondaǵan zańsyz ımmıgrant deportatsııalanady. Esirtki kartelderi terrorıstik uıymdar bolyp sanalady, sondyqtan amerıkalyq barlaý agenttikteri olarǵa qarsy paıdalanatyn quraldar arsenalyn aıtarlyqtaı keńeıtedi. Endi kóp jaǵdaıda olar belgili bir qatań áreketterdi oryndaý úshin sot buıryǵyn alýdyń qajeti joq, — dep túsindirdi Ǵ. Ábishev.
Onyń aıtýynsha, Tramp áskerde de, azamattyq memlekettik qyzmette de jaldaý tetikterinen ýltralıberaldy kún tártibin alyp tastap, shynaıy merıtokratııa qaǵıdattaryna qaıta oralýdy jarııalady. DEI fılosofııasy — ártúrlilik, teńdik, ınklıýzııa — federaldy deńgeıde joıylyp jatyr. Tramp kásipqoılar jaýapty laýazymdarǵa násiline, dinine, jynysyna nemese basqa da ózin-ózi sáıkestendirýine qaramastan — tek tıisti quzyretter negizinde ǵana qabyldanady dep ýáde berdi.
— Bizdi birinshi kezekte Donald Tramptyń ekonomıkalyq saıasaty qyzyqtyrady. Onyń Qytaımen, Brazılııamen, Eýropa elderimen, tipti Meksıkamen jáne Kanadamen ashýǵa daıyn saýda soǵystary jahandyq ekonomıkanyń jaǵdaıyna yqpal etýi múmkin, bul Qazaqstanǵa janama áser etedi. Onyń Alıaskadaǵy jáne Meksıka shyǵanaǵyndaǵy amerıkalyq munaı ken oryndaryn qaıta ashý týraly ýádesi sııaqty, — dep atap ótti sarapshy.
Ábishevtiń paıymdaýynsha, otandyq munaı óndirýdi ulǵaıtý álemdik naryqtaǵy amerıkalyq suranysty azaıtyp, baǵany tómendetedi. Bul Qazaqstan ekonomıkasyna jaqsy áser etpeýi múmkin.
— Shynaıy ındýstrııalandyrýdy júzege asyrý jáne kóliktik áleýetti múmkindiginshe tezirek damytý, qubylmaly shıkizat naryqtaryna kóp táýeldi bolmaýdyń taǵy bir dáleli, — dep túıindedi baıandamashy.
Eske salaıyq, ınaýgýratsııada sóılegen sózinde Tramp ımmıgratsııa men ekonomıkaǵa nazar aýdaratyn «atqarýshy buıryqtar serııasyna» qol qoıatynyn jáne «ońtústik shekarada ulttyq tótenshe jaǵdaı» jarııalaıtynyn aıtty.
Buǵan deıin AQSh-tyń jańa prezıdenti ant qabyldaǵannan keıin qol qoıǵan alǵashqy jarlyqtar týraly da habarlanǵan bolatyn.