Pýsan sammıti men Ortalyq Azııa múddesi: Qytaı - AQSh dıaloginiń Qazaqstan úshin mańyzy qandaı
ASTANA. KAZINFORM – Qytaı Syrtqy ister mınıstrliginiń búgin jarııalaǵan resmı aqparatyna sáıkes, Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Tóraǵasy Sı Tszınpın men Amerıka Qurama Shtattarynyń Prezıdenti Donald Tramp erteń Ońtústik Koreıanyń Pýsan qalasynda kezdesedi.
Eki el kóshbasshylary ekijaqty qatynastar men halyqaralyq máselelerdi talqylamaq. Bul sheshim sońǵy jyldary úzilip qalǵan joǵary deńgeıdegi dıalogti qaıta jandandyryp, Azııa-Tynyq muhıty keńistigi men jahandyq ahýalǵa oń serpin berýge baǵyttalǵan.
Qytaı men AQSh arasyndaǵy turaqty baılanys tek eki memleket úshin ǵana emes, búkil óńirlik jáne jahandyq turaqtylyq úshin mańyzdy. Qazirgi tańda jetkizý tizbekteriniń qaıta qurylýy, geosaıası táýekelderdiń artýy sııaqty faktorlar álemdik ekonomıkaǵa aıtarlyqtaı áser etip otyr. Osyndaı jaǵdaıda iri derjavalardyń tikeleı baılanys ornatýy ózara senimdi nyǵaıtyp, qaýip-qaterdiń jahandyq deńgeıde taralýyn tejeıdi.
Qytaı men AQSh-tyń joǵary deńgeıdegi kezdesýleri
Sońǵy onjyldyqta eki el arasyndaǵy dıalog túrli kezeńderden ótti.
- 2017 jylǵy Florıdadaǵy Mar-a-Lago sammıti ózara senim men saýda teńgerimine baǵyttalǵan edi. Bul - Tramptyń shetel kóshbasshysyn alǵash qabyldaǵan sammıti bolatyn.
- 2018 jyly Býenos-Aırestegi G20 sammıtinde taraptar saýda soǵysyn ýaqytsha toqtatý týraly ýaǵdalastyqqa qol jetkizdi.
- 2019 jylǵy Osaka sammıti tehnologııa men zııatkerlik menshik salasyndaǵy shekteýlermen erekshelendi.
Osy kezdesýlerdiń barlyǵyna ortaq sebep – tolyq oqshaýlanýdan aýlaq bolý jáne dıalogti jalǵastyrý qajettigi. Pýsandaǵy aldaǵy kezdesý – osy sabaqtastyqtyń jalǵasy. Ol is júzinde pragmatıkalyq yntymaqtastyqty qaıta bekitýge jáne turaqsyzdyq táýekelderin azaıtýǵa baǵyttalady. Bul úderis jahandyq saýda júıesiniń ashyqtyǵyn saqtaýǵa jáne kópjaqty ózara áreket etýge jańa múmkindik beredi.
Kezdesý nelikten Pýsanda ótedi
Kezdesý úshin Pýsan qalasynyń tańdalýy da kezdeısoqtyq emes.
Pýsan – Ońtústik Koreıanyń ekinshi iri qalasy ári Azııa-Tynyq muhıty aımaǵyndaǵy mańyzdy logıstıkalyq hab.
Ońtústik Koreıa óziniń syrtqy saıasatynda tepe-teńdik ustanymyn saqtap keledi: bir jaǵynan AQSh-pen strategııalyq odaqtastyqty damytyp, ekinshi jaǵynan Qytaımen saýda-ekonomıkalyq baılanystardy nyǵaıtyp otyr.
Bul format aımaqtyq shıelenisterdiń jumsarýyna septigin tıgizýi yqtımal.
2024 jyly Perýde ótken Azııa-Tynyq muhıty ekonomıkalyq yntymaqtastyǵy (ARES) sammıtindegi Baıden men Sı Tszınpın kezdesýi kópjaqty ózara is-qımyldy kúsheıtýge jol ashqan edi. Pýsanda ótetin jańa dıalog sol baǵytty jalǵastyryp, ARES pen Shanhaı yntymaqtastyq uıymy sııaqty qurylymdardyń tıimdiligin arttyrýy múmkin.
Qazaqstannyń róli jáne aımaqtyq seriktestik
Qazaqstannyń kópvektorly jáne ashyq syrtqy saıasaty iri derjavalar arasyndaǵy ózara túsinisti nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan. Qazaqstan men Ortalyq Azııa elderi Eýrazııa men Azııa arasyndaǵy tabıǵı kópir rólin atqaryp, energetıka, kólik jáne tsıfrlyq tehnologııalar salalaryndaǵy yntymaqtastyqty damyta alady.
Aldaǵy ýaqytta AQSh-ta ótetin C5+1 sammıti – Ortalyq Azııa men Amerıka arasyndaǵy seriktestiktiń jańa kezeńi. Qazaqstan C5+1 formatyndaǵy belsendi múshe retinde tsıfrlyq dáliz ben jasyl energetıka jobalaryn ilgeriletýdi usynady. Bul kezdesýde energetıkalyq qaýipsizdik, kólik dálizderi men aımaqtyq turaqtylyq máseleleri qarastyrylmaq. Mundaı kópjaqty alańdar Pýsandaǵy joǵary deńgeıdegi dıalogpen ózara tolyǵysyp, jahandyq úılesimdilikti arttyrýǵa yqpal etedi.
Pýsanda ótetin Qytaı men AQSh basshylarynyń kezdesýi qazirgi halyqaralyq jaǵdaıdaǵy asa mańyzdy dıplomatııalyq qadam bolmaq. Ol iri derjavalardyń jaýapkershiligin, ózara senim men yntymaqtastyq arqyly ortaq ıgilikke umtylý ustanymyn aıqyn kórsetedi. Qazaqstan úshin mundaı bastamalar aımaqtyń turaqtylyǵyn saqtaý jáne kópjaqty seriktestikti keńeıtý jolyndaǵy jańa múmkindikterge jol ashady.