Tramp Iranǵa AQSh-pen jańa ıadrolyq kelisim jasaýǵa eki aı ýaqyt berdi
ASTANA. KAZINFORM — AQSh prezıdenti Donald Tramptyń Irannyń rýhanı kósemi Álı Hameneıge joldaǵan hatynda jańa ıadrolyq kelisimge eki aı merzim belgilengen, dep jazady Kazinform tilshisi.
Bul týraly sársenbi kúni Axios agenttigi amerıkalyq sheneýnikke jáne hatpen tanys eki derekkózge silteme jasap habarlady.
Aıta keteıik, 7 naýryz kúni Fox Business Network arnasyna bergen suhbatynda Tramp Álı Hameneıge hat joldaǵanyn aıtqan bolatyn.
Hatpen tanys derekkózderdiń habarlaýynsha, hat mátini «qatań» jazylǵan. Eger Iran bastamadan bas tartsa jáne ıadrolyq baǵdarlamasyn jalǵastyrsa, onyń saldary qıyn bolatyny eskertilgen.
Iran Tramptyń úndeýin qabyldamaı, kelissózderden bas tartsa, AQSh nemese Izraıldiń Irannyń ıadrolyq nysandaryna qarsy áskerı áreket etý qaýpi aıtarlyqtaı arta túsetini aıtylǵan.
Habarlama Tramptyń soǵys izdemeıtindigi jáne tek Tegerannyń ıadrolyq qarýǵa ıe bolmaýyn qamtamasyz etýdi qalaıtyny týraly ashyq málimdemelerine sáıkes keledi.
Hameneı hat Tegeranda qabyldanǵannan keıingi alǵashqy sózinde Irannyń eshqashan ıadrolyq bomba jasaý nıeti bolmaǵanyn, áıtpegende áldeqashan jasap shyǵaratynyn aıtty.
Atom energııasy jónindegi halyqaralyq agenttiktiń (MAGATE) sońǵy esebi nanymdyraq. Olar Irannyń qarý-jaraqqa jaramdy ýran qoryna alańdaýshylyq bildirdi. MAGATE málimeti boıynsha 60%-ǵa deıin baıytylǵan ýran qory 90%-ǵa baıytylǵan jaǵdaıda alty ıadrolyq bomba jasaýǵa jetkilikti.
Eki aılyq merzim qaı kúnnen bastap eseptele bastaıtyny belgisiz — hat jiberilgen, alynǵan kúnnen nemese basqa kúnnen bastap. Vashıngton hattyń 5 naýryzda jiberilgenin aıtady. Bir aptadan keıin BAÁ-niń joǵary laýazymdy dıplomaty Iran Syrtqy ister mınıstrimen kezdesken kezde Tegeran hatty alǵanyn rastady.
Eýropalyq qysym
Jerusalem Post basylymy Eýropa elderi de Iranǵa habarlama joldaǵanyn habardy. Eger maýsym-shilde aılarynda kelisimge qol jetkizilmese, «Iranǵa aıtarlyqtaı sanktsııalar tolqyny engiziledi».
Germanııa, Ulybrıtanııa jáne Frantsııa ıadrolyq kelisim retinde SnapBack dep atalatyn mehanızm arqyly joıylǵan sanktsııalardy qalpyna keltirý múmkindigine ıe. Ol ıadrolyq kelisim boıynsha óz mindettemelerin buzǵan jaǵdaıda, BUU-nyń Iranǵa qarsy barlyq sanktsııalaryn avtomatty túrde qalpyna keltirýge múmkindik beredi.
Axios agenttiginiń habarlaýynsha, Aq úı AQSh-tyń negizgi odaqtastaryn, sonyń ishinde Izraıl, Saýd Arabııasy jáne Birikken Arab Ámirlikterin Tramptyń hatynyń mazmunyn jibermes buryn habardar etken.
Osy aptanyń basynda Iran Syrtqy ister mınıstrligi hat áli de qaralyp jatqanyn jáne jaýap daıyndalyp jatqanyn habarlady.
Ázirge Tegerannyń resmı ustanymy Islam Respýblıkasyna qarsy qatań sanktsııalardy qamtıtyn maksımaldy qysym naýqany áreket etip jatqan kezde Tramp ákimshiligimen yntymaqtasýǵa daıyn emes.
Aıta keteıik, ekinshi prezıdenttik merzimine kelgennen keıin Tramp Irannyń ıadrolyq qarý jasaýyna jol bermeý jáne onyń aımaqtyq yqpalyna turý úshin oǵan qarsy «maksımaldy qysym» naýqanyn qaıta bastady.
4 aqpanda ol qatań ekonomıkalyq sanktsııalardy, ásirese Iran munaıynyń eksportyn nólge deıin nysanaǵa alǵan jáne qoldanystaǵy sanktsııalardan bas tartýdy alyp tastaǵan Ulttyq qaýipsizdik týraly prezıdenttik memorandýmǵa qol qoıdy. Tegeranda bul sheshimdi aıyptady.
Eske salsaq, osyǵan deıin Iran Tramptyń ıadrolyq kelissózder týraly hatyn alǵany habarlandy.