Tramp AQSh prezıdenti retindegi alǵashqy sózinde ne týraly aıtty

ASTANA. KAZINFORM –  AQSh-tyń 47-shi prezıdenti Donald Tramp Vashıngtonda ótip jatqan ulyqtaý rásiminde sóz sóılep, Amerıkanyń altyn ǵasyry bastalǵanyn málimdedi. Ol osy kúnnen bastap memlekettiń gúldene beretinin aıtty.

Jańa prezıdent sózinde ımmıgratsııa men ekonomıkaǵa nazar aýdaratyn «birqatar buıryqtarǵa» qol qoıatynyn jáne «eldiń ońtústik shekarasynda ulttyq tótenshe jaǵdaı» jarııalaıtynyn atap ótti.

Tramp ımmıgratsııalyq saıasattyń kúsheıetinin jáne zańsyz ımmıgranttardy «kelgen jerlerine» deportatsııalaýdy bastaıtynyn jetkizdi.

- Biz «Meksıkada qalý» saıasatyn qalpyna keltiremiz. Men basyp alý jáne bosatý sııaqty faktorlardy joıamyn. Sonymen birge qylmyspen, lańkestik uıymdarmen de kúresemiz.

1798 jylǵy sheteldik jaýlar týraly zańǵa júgine otyryp, men bizdiń úkimetti AQSh-qa, sonyń ishinde bizdiń qalalarymyz ben qala mańyndaǵy eldi mekenderge joıqyn qylmys ákeletin barlyq sheteldik bandalar men qylmystyq jelilerdiń basshylaryn joıý úshin quqyq qorǵaý organdarynyń tolyq kúshin paıdalanýǵa baǵyttaımyn, - dedi Tramp.

Ol ózinde AQSh-ty qaýip-qater men basyp kirýden qorǵaýdan artyq jaýapkershilik joq ekenin jáne dál solaı isteıtinin aıtty.

Onyń sózinshe, mınıstrler kabınetiniń músheleri rekordtyq ınflıatsııany jeńý jáne shyǵyndar men baǵalardy jyldam tómendetý úshin qoldarynda bar barlyq kúshti jumyldyrýda. Inflıatsııa daǵdarysy energııanyń kóp jumsalýy men qymbattaýynan týyndady. 

Tramp búgin elde «energetıkalyq tótenshe jaǵdaı» jarııalaýdy josparlap otyr. Amerıka taǵy da álemdegi eń kóp munaı men gazǵa ıe ındýstrıaldy elge aınalady.

- Biz baǵany tómendetemiz, strategııalyq rezervterimizdi qaıtadan qýatqa toltyramyz jáne amerıkalyq energııany búkil álemge eksporttaımyz. Qaıtadan baı el bolamyz, buǵan aıaǵymyzdyń astyndaǵy «suıyq altyn» kómektesedi, - dedi jańa prezıdent.

Donalt Tramp «Jasyl jańa mámile» men elektromobıl mandatyn toqtatatynyn jáne Amerıkanyń uly avtomobıl óndirýshilerine bergen ýádesin oryndaıtynyn atap ótti.

- Men amerıkalyq jumysshylar men otbasylardy qorǵaý úshin búkil saýda júıesin reformalaýǵa dereý kirisemin, - dedi sodan soń.

AQSh basshysy amerıkalyq azamattarǵa salyq salýdyń ornyna, óz azamattaryn baıytý úshin shet elderge salyq salatynyn aıtty. Osy maqsatta qazynaǵa barlyq tarıfter men alymdardy jınaıtyn syrtqy kirister qyzmetin jasaqtamaq.

- Amerıkalyq arman jaqynda oralady jáne federaldy úkimetimizdiń senimi men tıimdiligin qalpyna keltirý úshin buryn-sońdy bolmaǵandaı gúldeıdi.

Men sondaı-aq barlyq úkimettik tsenzýrany dereý toqtatý jáne Amerıkada sóz bostandyǵyn qalpyna keltirý týraly buıryqqa qol qoıamyn, - dedi Tramp.

Ol «budan bylaı Amerıka Qurama Shtattary úkimetiniń resmı saıasaty tek eki jynys - erkek pen áıel bolýy kerek» degendi de qosty.

Prezıdent álem buryn-sońdy kórmegen eń qýatty armııany qurýdy kózdep otyr.

- Biz óz jetistigimizdi tek jeńgen shaıqastarymyzben ǵana emes, sonymen birge biz aıaqtaǵan soǵystarmen de ólsheıtin bolamyz. Men bitimgershilik pen biriktirýshi bolǵanymdy maqtan tutamyn. Máselen, kúni keshegi jaǵdaıdy qýana habarlaımyn. Taıaý Shyǵystaǵy kepilge alynǵandar úılerine, otbasylaryna oralýda. Amerıka jer betindegi eń uly, eń qýatty, eń qurmetti memleket retinde óziniń laıyqty ornyn, álemniń tańdanysyn qaıtarady, - dedi Tramp.

Ol jaqyn arada «Meksıka shyǵanaǵynyń» ataýyn «Amerıka shyǵanaǵy» dep ózgertip, AQSh-ty tarıfter men talanttar arqyly óte baı etken 25-shi prezıdent Ýılıam MakKınlıdiń dańqyn qaıtarýdy kózdep otyr.

Tramp Panama kanalynyń aqymaqtyqpen Panamaǵa berilgenin atap ótti. Amerıka Qurama Shtattary jobaǵa burynǵydan da kóp aqsha jumsady jáne Panama kanalyn salý kezinde 38 000 adamnyń ómirin qıdy.

Onyń paıymynsha, bul - eshqashan bolmaýy tıis mámile. Panama kelisimderdi buzdy jáne amerıkalyq kemelerge, sonyń ishinde Amerıka Qurama Shtattarynyń Áskerı-teńiz kúshterine degen kózqarasy ádiletsiz. 

– Birinshiden, búgin men Amerıka halqyna tarıh, el, eń uly órkenıet talap etetin batyldyq pen kúsh-qýatpen qaıta áreket etetin ýaqyt keldi dep úndeý joldaımyn. Biz halqymyzdy jańa jeńister men tabystarǵa jeteleıtin bolamyz.

Órkendeýin arttyryp, jerin keńeıtip, qalalaryn salyp, úmitimizdi aqtap, týymyzdy jańa kórikti kókjıekterge jelbiretetin el bolamyz. Biz amerıkalyq ǵaryshkerlerdi ushyrý arqyly «juldyzdarǵa» ashyq barlaýymyzdy jalǵastyramyz.

Ambıtsııa – uly halyqtyń qan tamyry. Dál qazir bizdiń ult basqalardan da órshil, bizdeı halyq joq, - dedi Donalt Tramp.

Prezıdent óziniń tarıhı-saıası oralýy týraly da atap ótti.

– Meniń qazir sizderdiń aldaryńyzda turǵanym – birdeńeni isteý múmkin emes degenge eshqashan senbeý kerek ekendiginiń dáleli. Bizdiń elimizdi bizdiń quqyqtarymyz ben bostandyqtarymyz úshin qolynda baryn bergen patrıottardyń urpaqtary qurdy jáne jasaqtady. Olar birigip temir jol salyp, záýlim ǵımarattar turǵyzdy, úlken tas joldar salyp, eki dúnıejúzilik soǵystan aman ótip, fashızm men kommýnızmdi talqandap, kez kelgen qıyndyqty jeńip shyqty, - dedi ol.

Sonymen qatar halyq Amerıka tarıhyndaǵy eń uly tórt jyldyqtyń tabaldyryǵynda turǵanyn jáne olar birge Amerıkany qalpyna keltiretinin jetkizdi.

- Men sendermen birgemin, sender úshin kúresemin. Men sender úshin jeńemin. Biz buryn-sońdy bolmaǵandaı jeńemiz. Bizdiń altyn ǵasyrymyz endi ǵana bastaldy. Barlyqtaryńyzǵa rahmet! - dep aıaqtady AQSh-tyń jańa prezıdenti sózin.

Aıta keteıik, Qasym-Jomart Toqaev Donald Trampty qyzmetine resmı túrde kirisýimen quttyqtady.