Til men dil ortaqtyǵy Túrki uıymyn ómirsheń ete túsedi – Saýytbek Abdrahmanov

NUR-SULTAN. QazAqparat – Álisher Naýaı – túrki álemindegi parsy tiliniń ádebı ústemdigin yǵystyrǵan iri tulǵa. Elordadaǵy Ulttyq akademııalyq kitaphanada ótip jatqan «Shyǵystyń shoqjuldyzdary» atty halyqaralyq konferentsııada QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, fılologııa ǵylymdarynyń doktory Saýytbek Abdrahmanov osyndaı oı aıtty, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Májilis depýtaty sóz barysynda Qazaqstan Táýelsizdik almaı turǵan shaqta Túrkııadaǵy ıÝnýs Emreniń mereıtoıyna baryp, baýyrlas elderdiń mádenıeti alshaqtap ketkenine qynjylyp oralǵanyn eske aldy. Aıtýynsha, azattyqtyń arqasynda ýaqytqa ketken sol ese qazir qaıtyp otyr.

«2021 jyl Ázerbaıjanda Nızamı jyly dep jarııalandy. Ázerbaıjan baýyrlar osy Nızamı jylyna úlken tabyspen keldi. Ekinshi Qarabaq soǵysy jeńispen aıaqtalyp, Nızamıdiń týǵan qalasy Gıanji azat etilip, Nızamı jyly sol shaharda toılandy. Bul bárimiz úshin úlken qýanysh.

Nıazmıdiń qazaq poezııasyna, sonyń ishinde Abaıǵa qandaı yqpal jasaǵanyn aıtpaı ketýge bolmaıdy. Abaı «Eskendir» poemasyn Nızamıdiń úlgisi boıynsha jazǵan», - dedi ǵalym.

Sondaı-aq ol Nızamı murasy uly aqyn Álisher Naýaıdiń qalyptasýyna da yqpal etkenin atady.

«Naýaı Nızamıdiń úlgisinde bes dastan jazyp shyqqan. Naýaıdiń uly eńbegi – parsy tiliniń basymdyǵyn yǵystyryp, túrki tilinde de jyr tolǵaýǵa bolatynyn, túrki tiliniń poezııalyq keremet kemeldigin alǵash ret ashyp kórsetti. Osyndaı erlikti keıin Pýshkın de qaıtalady», - dedi depýtat.

Saýytbek Abdrahmanov qazirgi geosaıası jaǵdaı ýshyǵyp turǵan zamanda Túrki memleketteriniń halyqaralyq uıym aıasynda toptasýy sátimen kelgen is ekenin atap ótti.

«Dúnıe taǵy da dúbirlep tur. Keńes odaǵy ydyrap, sotsıalıstik lager taraǵannan keıin azdaǵan jyldar ishinde bir polıarly bolýǵa bet alyp kórgen álem qaıtadan bıpolıarly bolýǵa aınalyp barady. Qyrǵı-qabaq soǵys qateri tóne bastaǵanyn bárimiz baıqap otyrmyz. Osyndaı kúrdeli kezeńde álemdegi kúshterdiń balansy qaıtadan salmaqtala bastaǵan shaqta dini bir, tili bir túrki áleminiń tutastyǵy qaı kezdegiden de mańyzdy ekenin aıtýdyń ózi artyq.

Túrki keńesiniń túrki tildes memleketterdi biriktiretin halyqaralyq uıymǵa aınalýy ýaqyt alǵa qoıyp otyrǵan syn-qaterlerge laıyqty jaýap berýdiń iri talpynysy dep bilemiz. Túrki memleketteri uıymnyń ómirsheńdiginiń basty kepilderiniń biri – din ortaqtyǵynyń, til ortaqtyǵynyń dil ortaqtyǵyna ulasýy. Bul iste, árıne, mádenıettiń alar orny bólekshe. Jalpy jaqsy kórý jaqsy bilýden bastalady. Jaqsy bilý jaqyn tanysýdan bastalady. Jaqyn tanysý aýdarmadan bastalady. Sondyqtan búgingi is-sharany Halyqaralyq túrki akademııasynyń «Shyǵystyń shoqjuldyzdaryn» jarqyrata kórsetý ǵana emes, túrki tutastyǵyna septesetin naqty qadam dep baǵalaýǵa bolady», - dedi ol.