Teńgeniń álsireýine ne sebep - QR Ulttyq banki ókiliniń jaýaby
- Sońǵy ýaqytta ulttyq valıýta baǵamynyń tómendegenin baıqap otyrmyz. Bundaı serpin nege baılanysty?
- 7 sáýirdegi bırjalyq saýda-sattyqta ulttyq valıýta keshegi saýda- sattyqtyń ortasha baǵamynan 0,37%-ǵa álsirep, bir dollar úshin 430,80 – 430,85 teńge aralyǵynda saýdalanady. 30 naýryz – 7 sáýir aralyǵyndaǵy kezeńde ulttyq valıýtanyń aıyrbastaý baǵamy 6,8 teńgege nemese 1,6% tómendedi.
Qazaqstan valıýtasynyń álsireýi – negizgi faktorlardyń biri – munaı baǵasy men Reseı rýbliniń serpini sanalatyn syrtqy jáne ishki faktorlardyń yqpaly aıasynda bolyp otyr.
Ótken aptanyń basynan beri Brent surypty munaı baǵasy 4,1%-ǵa tómendedi. Birqatar Eýropa elderindegi karantın shekteýleri kúsheıip turǵan tusta munaı naryǵyndaǵy usynystyń suranystan áleýetti asýyna baılanysty teńgerimsizdik táýekelderi áli de bolsa saqtalyp otyr. Germanııada, Avstrııada jáne Frantsııada kúrdeli epıdemıologııalyq jaǵdaı qalyptasty, onda aýrýhanaǵa jatqyzylǵandar sany kúrt ósip ketti.
Alıansqa qatysýshy elder aldaǵy 3 aı ishinde óndirý kvotasyn táýligine 1,15 mln barrelge ulǵaıtý týraly sheshim qabyldaǵan 1 sáýirdegi otyrys qorytyndysy boıynsha OPEK+ sheshiminen keıin munaıdyń qubylmalylyǵy údeı tústi. Sonymen qosa, Saýd Arabııasy munaı óndirýdi táýligine 1 mln barrelge erikti túrde qysqartýdan bas tartty. Naryqqa usynysty keıinnen ulǵaıta otyryp, Irannan sanktsııalardy áleýetti alyp tastaý jáne AQSh-tyń taqtatas sektoryndaǵy burǵylaý qondyrǵylary sanynyń ósýi de munaı baǵasyn belgileýge qysym kórsetip otyr.
Import boıynsha basty saýda áriptes – Reseı rýbliniń ósip kele jatqan geosaıası, sanktsııalyq táýekelder jáne sheteldik ınvestorlardyń rýbldik oblıgatsııalardan bas tartýy aıasynda aıyrbastaý baǵamynyń kúrt álsireýi – teńgege jasalǵan qysymnyń qosymsha faktory boldy. Rýbl ótken jyldyń qarashasynan bastap alǵash ret bir dollar úshin 78 rýblden asyp, damýshy elderdiń valıýtalary arasynda nashar serpinin kórsetti. Rýbldiń aıtarlyqtaı álsireýi sońǵy kúnderi Ýkraınanyń ońtústik shyǵysyndaǵy jaǵdaıdyń shıelenisýi aıasynda boldy. Nátıjesinde, ótken aptanyń basynan bastap Reseı rýbliniń baǵamy 3%-ǵa derlik tómendedi.
Reseı memlekettik oblıgatsııalaryndaǵy beırezıdentterdiń úlesi 2015 jylǵy tamyzdan bastap alǵash ret 20%-dan tómendedi, bul sanktsııalar qaýpine baılanysty sheteldik ınvestorlardyń jańa shyǵarylymdarǵa qatyspaýyna baılanysty. Sonymen qatar, RF Qarjy mınıstrligi bıýdjet qaǵıdalary aıasynda valıýtalardy satyp alý kólemin bıyl eń joǵary kólemge deıin ulǵaıtady. 7 sáýirden 7 mamyrǵa deıingi kezeńde bıýdjet qaǵıdalary boıynsha valıýta satyp alýǵa 185,7 mıllıard rýbl baǵyttaý josparlanyp otyr, bul – 2,4 mıllıard AQSh dollaryna teń.
Jalpy alǵanda, damýshy elderdiń valıýtalary AQSh MBQ kiristiliginiń ósýine jáne epıdemıologııalyq ahýaldyń nasharlaýy tóńiregindegi belgisizdiktiń kúsheıýine baılanysty qysymnyń yqpalynda qaldy. Sonymen birge, ınflıatsııanyń jyldamdaýyn kútý jáne jekelegen damýshy elder boıynsha erekshe kútilmegen ózgerister monetarlyq saıasatty jeńildetý tsıkliniń aıaqtalýyna ákeledi.
Syrtqy faktorlarmen birge teńge baǵamyna qysym jasaýǵa yqpal etetin ishki faktorlar da bar. Іskerlik belsendilik ındeksiniń kórsetkishi
2020 jyldyń basynan beri alǵash ret 50 sheginen asyp, naýryzda 50,6 bolyp oń kórsetkishke ótti. Іskerlik belsendiliktiń qalpyna kelýi kásiporyndardyń operatsııalyq jáne ınvestıtsııalyq qyzmeti aıasynda shetel valıýtasyna suranystyń ósýine yqpal etedi.
Sonymen qatar sáýirdiń basynan bastap Qazaqstan kompanııalary ishinara aktsıonerler konvertatsııalaıtyn jáne valıýta naryǵynda qosymsha suranysqa ıe dıvıdendterdi tóleýge kiristi.
Ózgermeli aıyrbastaý baǵamy jaǵdaıynda ulttyq valıýta burynǵydaı eń aldymen irgeli faktorlardyń yqpalynda qalyp otyr.
