Teńgelik depozıt: 1 naýryzdan bastap ne ózgeredi
ASTANA. KAZINFORM – Naýryzdan bastap, qor shekti mólsherlemelerdiń mánderin jarııalaýdy toqtatyp, depozıt naryǵyndaǵy naryqtyq mólsherlemeler týraly málimetterdi jarııalaı bastaıdy.
Qarjy sektorynyń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý maqsatynda jeke tulǵalardyń depozıtteri boıynsha syıaqy mólsherlemelerin retteý – Qazaqstannyń depozıtterge kepildik berý qory qyzmetiniń basymdy baǵyttarynyń biri. Bul shara bastapqyda halyqty bankterdiń depozıtterdi joǵary mólsherlemeler esebinen basqynshylyqpen tartýdan qorǵaýǵa baǵyttalǵan edi. Sonymen birge qazaqstandyq bank sektorynyń damýyna jáne bıznesti júrgizý standarttarynyń joǵarylýyna qaraı, QDKBQ depozıt naryǵyn retteýdi yryqtandyrý jaǵyna qaraı baǵyt ala bastady.
Mólsherlemelerdi shek qoıý arqyly tikeleı shekteý – halyqaralyq tájirıbede qoldanylatyn, eń keń taralǵan jáne eń qarapaıym qural. 2008 jyldan bastap, QDKBQ barlyq bankter úshin shekti mólsherlemelerdi bekitti. Bankter ózderiniń depozıttik ónimderiniń mólsherlemelerin sol deńgeıden asyrǵan jaǵdaıda, QDKBQ-nyń kepildi ótem tóleý úshin qurylǵan arnaıy rezervine aıtarlyqtaı kóterińki jarna tóleýge mindetti boldy. Mólsherlemelerdiń shekti mólsheri bankterdiń basqynshy depozıttik saıasatyn tıimdi shektedi, biraq soǵan qaramastan bul naryqtyń jumys isteýine tikeleı aralasý edi.
QDKBQ naryqtyq retteýge alǵashqy qadamdy 2018 jyly jasady: teńgelik jáne valıýtalyq depozıtter boıynsha eki shekti mólsherlemeni belgileýdiń ornyna Qor naryqtyq mólsherlemeler negizinde shekti mólsherlemelerdi salymdardyń toptary bólinisinde aı saıyn belgileýdi bastady. Sonymen birge naryqtyq jáne shekti mólsherlemeler arasyndaǵy ýaqyttyń edáýir kesheýildeýi depozıt naryǵyna aqsha-nesıe saıasatynyń transmıssııasyn baıaýlatty, sondyqtan tetik burynǵysynsha dırektıvti aralasýdy talap etti.
- Bul tájirıbeden bas tartyp, naryqqa beıimdelgen ıkemdi mehanımzderdi engizý úshin QDKBQ 2024 jyldyń 1 qańtarynan bastap, bankterdiń kópshiligi úshin teńgelik depozıtter boıynsha shekti mólsherlemelerdi belgileýdi joıdy, - delingen habarlamada.
Shekti mólsherlemeler QDKBQ ádistemesi boıynsha kapıtaldanýy jaqsydan tómenirek dep atalatyn sanatqa jatqyzylǵan sanaýly ǵana bankter úshin saqtaldy. Mundaı tájirıbe AQSh-ta oıdaǵydaı qoldanylyp keledi. Onda depozıtter boıynsha shekti mólsherlemeler sondaı-aq jetkilikti kapıtaldandyrylmaǵan bankter úshin de belgilenedi. Bul rette mólsherlemelerdiń aıtarlyqtaı qubylýyn jáne salymdardyń depozıt naryǵynda bir bankten ekinshi bankke aǵylýyn boldyrmaý maqsatynda barlyq bankter úshin júıelik táýekelge arnalǵan jarna engizildi. Onyń mólsheri olardyń mólsherlemeleriniń naryqtyq deńgeıden qanshalyqty aýytqyǵandyǵyna táýeldi. Bul tıimdi shara boldy jáne depozıt naryǵynda naryqtyq mehanımderdi iske qosty – barlyq bankter baǵa belgilenimine sanaly túrde jáne baıyppen qarap, naryqtyq deńgeıdi ustana bastady.
- Yryqtandyrý jaǵyna qaraı jasalatyn kelesi qadam – kapıtaldanýy jaqsydan tómen bankter úshin teńgelik depozıtter boıynsha shekti mólsherlemelerdi joıý. 2025 jyldyń 1 naýryzynan bastap, QDKBQ teńgelik depozıtter boıynsha shekti mólsherlemelerdi belgilemeıtin bolady. Kapıtaldanýy jaqsydan tómen bankter sondaı-aq ózderiniń depozıttik saıasatyn basqa bankter sekildi naryqtyq jaǵdaıǵa saı belgileıtin bolady. Sonymen birge eger kapıtaldanýy jaqsydan tómen bankter ózderiniń depozıtteri boıynsha mólsherlemelerdi aıtarlyqtaı ósiretin bolsa (naryqtyq mólsherlemege qaraǵanda joǵary+spred), bul bank júıesine qosymsha táýekelder bolyp tıedi. Osyǵan baılanysty mundaı bankter júıelik táýekel úshin tóleıtin jarnaǵa qosymsha retinde mólsherlemelerdiń shekten tys asyrylý dárejesine jáne depozıtterdi tartý kólemine qaraı kóterińki jarna tóleıtin bolady, - delingen habarlamada.
Atap ótý kerek, depozıt naryǵyndaǵy mólsherlemelerdi retteý reformasyn júzege asyrýǵa baılanysty 2025 jyldyń aqpan aıynan bastap, QDKBQ saıt betinde teńgelik depozıtter boıysha shekti mólsherlemeler týraly aqparatty jarııalaýdy toqtatady. Onyń ornyna 2025 jyldyń naýryz aıynan bastap, QDKBQ óziniń resmı saıtynda bólshek saýdalyq depozıt naryǵynda qalyptasqan naryqtyq mólsherlemeler týraly málimetterdi jarııalaıtyn bolady. Shetel valıýtasyndaǵy depozıtter boıynsha shekti mólsherlemeler áli de barlyq bankter úshin belgilenedi.
- Biz júrgizilgen reforma bankterge ózderiniń depozıtteri boıynsha syıaqy mólsherlemelerin belgileý barysynda kóbirek erkindik beredi dep kútemiz. Teńgelik depozıtter boıynsha mólsherlemeler naryqtyq faktorlardy eskere otyryp belgilenetin bolady. Al endi bankter úshin mólsherlemelerdi belgileý barysynda ustanatyn basty baǵdar – naryqtyq mólsherleme. Onyń kólemin naryqtyń barlyq qatysýshylary belgileıdi. Bul bankter arasynda adal básekelestiktiń damýyna jaǵdaı jasaıdy jáne bólshek saýdalyq depozıt naryǵynyń, ásirese sanaýly bankter ǵana qatysatyn segmenttiń damýyna jańa serpin beredi, – deıdi QDKBQ basshysy Ádil Ótembaev.
Aıtalyq, mysaly, qazirgi ýaqytta merzimi 12 aıdan asatyn merzimdi jáne jınaq salymdardy tartý kólemi mardymsyz, biraq molaıtýǵa áleýet jetkilikti. Teńgelik depozıtter boıynsha mólsherlemelerdiń shegi joıylǵanymen, júıelik táýekel úshin tólenetin jarna men kóterińki jarna teńestirýshi qyzmetin atqarady jáne bankterdi depozıtter boıynsha mólsherlemelerdi shekten tys kóterý nıetinen bas tartqyzady. Bul QDKBQ-nyń qarjylyq turaqtylyqqa járdemdesý boıynsha mindetterimen úılesedi.
Depozıttegi qarjyny saqtaý jóninde keńes jarııalanǵan bolatyn.