Teatrǵa mln astam kórermen, halyqaralyq júldeler: Mádenıettegi TOP-10 jetistik
Halyq arasynda teatrǵa halyq az barady degen stereotıp qalyptasqan. Alaıda sońǵy jyldary mádenı mekemede únemi anshlag bolatynyn kórip júrmiz. Memleket burynǵydaı teatrlardy tolyq qarjylandyrmaıdy, sebebi olar shyǵynynyń jartysyn ózi óteıtin dárejege jetti. Teatrdan bólek, bıyl qazaq kınosy da jańa serpin aldy. Rekordtar jańaryp, halyqaralyq júldeler kóbeıdi. Mádenıet salasyndaǵy bıylǵy 10 jetistik týraly MAM Mádenıet komıtetiniń tóraǵasy Kúmis Seıitova Kazinform sarapshysyna bergen suhbatynda aıtyp berdi.
35 mádenıet nysany salyndy
Elimizde aldaǵy tórt jylda 1025 mádenıet mekemesi jóndelip, 220 nysan salynady. Al, bıylǵy salynǵan nysandar mádenıet salasyndaǵy jetistikterdiń kóshin bastap tur.
Osy jyly Qazaqstanda 35 mádenıet nysany salyndy. Jańa ǵımarattar Astana, Almaty, Shymkent qalalarynda, Abaı, Aqmola, Atyraý, Shyǵys Qazaqstan, Qostanaı, Qyzylorda, Pavlodar jáne Túrkistan oblystarynda ashyldy. 238 nysanǵa jóndeý jumystary júrgizildi, – dedi Kúmis Seıitova.
2,5 mln kórermen
Komıtet tóraǵasynyń aıtýynsha, osy jyly respýblıkalyq mekemeler uıymdastyrǵan mádenı is-sharalarǵa 2,5 mln adam kelgen. Atap aıtqanda, 2167 spektakldi 1 mln astam kórermen tamashalasa, mýzeıde ótkizilgen 698 mádenı is-sharalarǵa 515 myńnan astam kórermen keldi. Eń kóp kórermen tartqandardyń qatarynda «Astana Opera» teatry bar. Onyń qoıylymdaryna 134 myńǵa jýyq óner súıer qaýym kelgen, onyń tórtten biri gastroldik is-saparlar eken. Bul – ekinshi jetistik.
Teatrlar ózin-ózi qarjylandyryp keledi
Qazaqstannyń teatr óneri tarıhynda tuńǵysh ret qoıylymdardyń jartysynan kóbi teatrlardyń óz qarajaty esebinen quryldy.
Jalpy alǵanda, 11 respýblıkalyq teatr 66 jańa qoıylym jasady. Onyń 32-si bıýdjet esebinen, 34-i óz qarajaty esebinen sahnalandy. Jańa qoıylymdardyń eń kóbin «Respýblıkalyq memlekettik akademııalyq koreı mýzykalyq komedııa teatry» qoıǵan. Shyǵarmashylyq ujymnyń repertýary birden 11 jańa qoıylymmen tolyqtyryldy. Spektaklderdiń 8-i menshikti jáne demeýshilik qarajat esebinen sahnalanyp, bul baǵyt teatr qyzmetiniń negizgi kórsetkishteriniń biri bolyp sanalady, – dedi Kúmis Seıitova.
Úzdik áıel róli
Bıyl qazaqstandyq ártister kóptegen halyqaralyq júldeler aldy. Jalpy, «Qazaqkontsert» ártisteri 2023 jyly 23 halyqaralyq jáne respýblıkalyq baıqaýlar men festıvaldarda arnaıy syılyqtar men nomınatsııalardyń laýreattary men jeńimpazdary atandy.
Ońtústik Koreıanyń Tegý qalasynda ótken Daegu International Musical Festival (DIMF) halyqaralyq festıvalinde qazaqstandyq «Roza Baǵlanova» mıýzıkli úzdik dep tanylyp, bas júldege ıe boldy. Al basty róldi somdaýshy Zarına Makına «Úzdik áıel róli» nomınatsııasy boıynsha jeńimpaz atandy. Atalmysh qoıylym KSRO jáne Qazaqstannyń Halyq ártisi, Qazaqstannyń Halyq qaharmany Roza Baǵlanovanyń 100 jyldyq mereıtoıyna arnalǵan. Halyqaralyq festıvalge Frantsııa, Germanııa, Ulybrıtanııa jáne Koreıa teatr ujymdary da qatysty, barlyǵy 16 mıýzıkl usynyldy, – dep atap ótti Komıtet tóraǵasy.
Dombyrashylar dýeti gran-prı aldy
Jas dombyrashy talanttarymyz «Open Italy» konkýrsynda 24 eldiń ishinde úzdik dep tanyldy.
«T&Y» dombyrashylar dýetiniń ártisteri Temirlan Oljabaı men Ernat Nurbergenuly «Open Іtaly 2023» aspaptyq oryndaýshylardyń halyqaralyq mýzykalyq baıqaýynda óner kórsetip, gran-prı jeńip aldy. «Daryn» memlekettik jastar syılyǵynyń laýreattary «Adaı», «Kóroǵly», «Álkıssa» kúılerin jáne Oljas Súleımenovtiń «West» kompozıtsııalyq shyǵarmalaryn oryndady. «Open Italy» aspapty oryndaýshylardyń halyqaralyq mýzykalyq baıqaýy jyl saıyn Italııanyń Pezaro qalasynda ótedi. Baıqaýǵa 24 elden kelgen úmitkerler qatysty, – dedi maqtanyshpen Kúmis Seıitova.
Jalpy alǵanda, ótken jyly 65 jas talant halyqaralyq jáne respýblıkalyq konkýrstardyń laýreattary men dıplomanttary atandy. Mýzyka salasyndaǵy óner juldyzdaryn anyqtaý, daryndy jáne talantty mýzykanttarǵa qoldaý kórsetý jumystary jalǵasady, dep qosty tóraǵa.
Mýzykalyq aspaptar jańartyldy
Spıkerdiń aıtýynsha, bıyl birden 5 uıym mýzykalyq aspaptaryn jańartqan. 30 jyl ishinde alǵash ret bul baǵytta memlekettik bıýdjetten qarajat bólingen.
Osylaısha, Jambyl atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq fılarmonııasy, «Roza Baǵlanova atyndaǵy Qazaqkontsert» memlekettik akademııalyq kontserttik uıymynyń shyǵarmashylyq ujymdary úshin, sondaı-aq, Kúlásh Baıseıitova atyndaǵy jáne Ahmet Jubanov atyndaǵy daryndy balalarǵa arnalǵan respýblıkalyq mamandandyrylǵan mýzyka mektep-ınternattarynyń, Qazaq ulttyq óner ýnıversıtetiniń oqýshylary úshin shyǵarmashylyq jumystardyń kásibı ósýi men iske asyrylýy úshin qajetti jaǵdaılar jasaldy. Qazaqstannyń mýzykalyq ónerin damytý - QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi qyzmetiniń basym baǵyttarynyń biri. Qazaqstanda 32 kontserttik uıym, onyń ishinde 18 memlekettik fılarmonııa jumys isteıdi, – dedi Kúmis Seıitova.
«Ulttyq» mártebe alǵan nysandar
Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen «Áziret Sultan» memlekettik tarıhı-mádenı mýzeı-qoryǵyna jáne Q. Qýanyshbaev atyndaǵy memlekettik akademııalyq mýzykalyq-drama teatryna «Ulttyq» mártebe berildi.
Balalar men jasóspirimder teatrynyń jumysy jandandy
Komıtet tóraǵasynyń aıtýynsha, osy jyly 27 halyqaralyq jáne 11 respýblıkalyq festıvalge respýblıkalyq teatrlar belsendi túrde qatysty. Eń kóp festıvalderge qatysqandardyń qatarynda Ǵabıt Músirepov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq balalar men jasóspirimderge arnalǵan memlekettik akademııalyq qazaq teatry bar. Óner ujymy 7 halyqaralyq jáne 6 respýblıkalyq festıvalde óner kórsetti.
Respýblıkada eń kóp jetistikke jetken teatr
Kúmis Seıitova, respýblıkalyq teatrlar arasynda eń kóp jetistikke jetken Ǵabıt Músirepov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq balalar men jasóspirimderge arnalǵan memlekettik akademııalyq qazaq teatryn erekshe atap ótti.
Teatr 2023 jyly 366 spektakl, respýblıka jáne shetelde 23 gastroldik týr ótkizdi, bul rette 22-si menshikti jáne demeýshilik qarajat esebinen júzege asyryldy, 8 jańa qoıylym sahnalanyp, onyń 4-i óz qarajaty esebinen uıymdastyryldy. Sonymen qatar, teatr 13 festıvalge qatysyp (6 respýblıkalyq jáne 7 halyqaralyq deńgeıde), 4 Gran-prı jeńip aldy, – dep bólisti tóraǵa toǵyzynshy jetistikke toqtalyp.
Memleket qoldaǵan 8 qazaqstandyq fılm
Spıker onynshy jetistik retinde 2023 jyly otandyq fılmder memleket qoldaýymen halyqaralyq kınofestıvalderde úzdik marapattarǵa ıe bolǵanyn keltirdi. Ol «Paralımpıadashy» fılmine Úndistannyń Mýmbaı qalasynda ótken Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymy elderiniń kınofestıvalinde «Úzdik er adam róli» syılyǵy berilgenin atap ótti.
Budan bólek «Arqaý ózek» – Bakýde ótken Qorqyt ata festıvalindegi «Úzdik derekti fılm» atansa, «Jambyl. Jańa dáýir tarıhı-kórkem fılmi qazylar alqasynyń arnaıy júldesimen marapattaldy. «Baýyryna salý» fılminiń álemdik premerasy Ispanııanyń San-Sebastıan qalasynda ótken 71-shi Halyqaralyq kınofestıvaldiń «Jańa rejısserler» konkýrstyq baǵdarlamasyna ótti.
Sondaı-aq, bul fılm Avstralııadaǵy Asia Pacific Screen Awards Azııa kınosynyń júldegeri boldy. «Aǵaıyndylar» fılmi Avstralııada Asia Pacific Screen Awards Azııa kınosyılyǵynyń júldesine ıe bolyp, XV Tashkent halyqaralyq kınofestıvalinde «Úzdik rejısser» nomınatsııasyn ıelendi. «Obýchenıe Ademokı» kınokartınasy XV Tashkent halyqaralyq kınofestıvalinde qazylar alqasynyń arnaıy syılyǵyn aldy. Sonymen qatar bul fılm ıAroslavl qalasynda ótken «Otbasymen birge» kınofestıvaline usynyldy. «Qazaq handyǵy. Altyn taq» atty kórkem fılmi Bolgarııadaǵy Qazaqstan kıno kúnderi aıasynda kórsetildi. «Aıqaı» fılminiń álemdik premerasy Ońtústik Koreıadaǵy Busan International Film Festival kınofestıvalinde ótti, – dep túıindedi Mádenıet komıtetiniń tóraǵasy.
