«Táj jemisi»: Qazaqstandyqtardyń kóbi ananasty jańa jyl merekesinde ǵana alady
ASTANA. KAZINFORM - Jańa jylda mandarın men apelsın sııaqty ananas ta merekelik dastarhannan tabylady. Satýshylar jeltoqsan aıynyń aıaǵynda bul jemiske suranystyń kúrt artatynyn aıtady.
- Kóptegen elderde ananas molshylyq pen baılyqtyń, qonaqjaılyq pen tatýlyqtyń sımvolyna balanady. Máselen, Karıb teńizi men Gavaıı araldaryndaǵy adamdar ony «táj jemisi» dep atap, syıly qonaq kelerde úıleriniń aldyna nemese qonaq bólmesine qoıyp qoıady eken. Onysy meımanǵa degen erekshe qurmetin bildirse kerek. Al qytaılyqtar úıge molshylyq pen sáttilik ákeledi dep, jańa jyldyq dastarhanǵa mindetti túrde ananas alady. Qazaqstandyqtar da kóbine osy merekede ǵana «táj jemisin» ústelge qoıýdy dástúrge aınaldyrǵan. Biraq onyń nanym-senimge eshqandaı qatysy joq, – deıdi mádenıettanýshy.
– 1999-2000 jyldary ananas sııaqty tropıkalyq jemister eksportpen elimizge ákeline bastady. Al mundaı jemisterdi negizgi tutyný ýaqyty kóbine jańa jyl boldy. Osy mereke ýaqytynda greıpfrýt, kıvı, ananas kóp satylady. Sol arqyly rıtýalǵa aınalyp ketti. Máselen, Qurban aıt merekesinde qurma kóp satylady. Sol sııaqty, barlyq qazaqstandyqtardyń ústelinde jańa jylda ananas turady. Biraq oǵan ózge elderdegideı «táj jemisi» dep qurmetpen qarap jatqan eshkim joq. Bul jemis tek jyl saıyn alynatyn dastarhan máziriniń bir bóligi bolyp qaldy, – dedi mádenıettanýshy Aıdana Qulman.
Ananastyń otany – Brazılııa men Paragvaı. Keıbir málimetterde Brazılııa álemge jylyna 2-2,5 mln tonna «táj jemisin» eksporttaıtyny jazylady. Qyzyǵy, bul jemistiń biz bile bermeıtin túrleri kóp eken. Atap aıtar bolsaq, eń tanymal túrleri: Smooth Cayenne, qoıý sary tústi Queen («hanshaıym»), Red Spanish («qyzyl ıspandyq»), Abacaxi, Pernambuco, gıbrıd túri MD-2, Antigua Black, jáne Kona Sugarloaf. Qazaqstan naryǵynda kóbinese tasymaldaýǵa tózimdi jáne eksportqa arnalǵan Smooth Cayenne jáne MD-2 túrleri kezdesedi. Quramy dárýmenge baı jemisti mamandar jıi tutynýǵa keńes beredi.
– Ananas – kalorııasy az jemis. Onyń 100 grammynda nebári 52 kalorııa bar. Dárýmenge baı bul jemistiń quramynda antıoksıdanttar men bıoflavonoıdtar kóp. ıAǵnı, olar bizdiń qan tamyrlarymyzdy qorǵap, kórý qabiletimizdi arttyrady. Ananastyń ereksheligi – quramynda as qorytýǵa kómektesetin bromelaın degen ferment bar. Tamaqtan keıin 1-2 tilim ananas jesek, ásirese aqýyzy mol taǵamdardy, etti jaqsy qorytady. Biraq asqazanda jarasy bar adamdarǵa ananasty kóp tutynýǵa keńes bermeımin, – dedi nýtrıtsıolog Gúlmıra Álipova.
Aıta keteıik, Kirister komıtetiniń esebinshe, ótken jyldyń qańtar-qazan aılary aralyǵynda respýblıkaǵa jalpy salmaǵy 51 969 tonna tsıtrýs jáne ekzotıkalyq jemis ımporttalǵan.
Eske salaıyq osyǵan deıin Taldyqorǵan qalasy jańa jyldyq bezendirýge 36 mln teńgege jýyq qarajat bólgenin jazǵanbyz.