Táýelsizdiktiń 30 jylynda Mańǵystaý oblysy qalaı damydy
Táýelsizdiktiń 30 jylynda Mańǵystaý oblysynda balabaqshalar sany 3 ese artty. 1991 jyly óńirde 113 balabaqsha bolsa, 2021 jyly olardyń sany 331-ge jetti. Sonyń arqasynda óńirde 3- 6 jas aralyǵyndaǵy balalar mektepke deıingi tárbıemen 100 paıyz qamtylyp otyr.
Atalmysh kezeńde Mańǵystaý oblysynda orta bilim beretin mektepter sany 2 ese ósken. 1991 jyly óńirde 86-mektep bolsa, qazir 171 bilim oshaǵy bar. Mańǵystaý oblysyn damytý jospary boıynsha aldaǵy 5 jylda 35 mektep salynýy tıis. Bıyldyń ózinde 2 memlekettik, 5 jekemenshik mektep ashylǵan.
30 jyldyń bederinde Mańǵystaý oblysynda orta bilim beretin kolledjderdiń sany 3 ese ósken. 1991 jyly 10 kolledj bolsa, 2021 jyly 27-ge jetken. Óńir damyǵan saıyn túrli sala boıynsha kásibı mamandar qajettiligi týyndap otyr.
Táýelsizdik jyldary aımaqta 34 mádenı nysan ashylǵan. Aýyldarda mádenıet úıleri men teatrlar ashylyp, balalardy ónerli jastardyń talantyn ushtaýyna múmkindik týdy. Solardyń ishinde 2003 jyly ashylǵan N.Jantórın atyndaǵy oblystyq mýzykalyq-drama teatry men 2009 jyly qoldanysqa berilgen «Otpan» mádenı kesheni jáne 2015 jyly salynyp bitken «Memorıaldyq murajaı» sııaqty nysandardyń shoqtyǵy bıik.
El táýelsizdigin alǵan tustan beri Mańǵystaý oblysynda 11 mln 300 myń sharshy metr turǵyn úı paıdalanýǵa berildi. Ásirese oblys ortalyǵynda qarqyny kúshti. Aqtaýda sońǵy bes jylda 11 jańa shaǵyn aýdan boı kótergen.
Óńirdegi týrzım degende Aqtaý jaǵalaýynda boı kótergen tutas kýrorttyq aımaq eske túsedi. Jańa demalys keshenderi salynyp, 2004 – 2020 jyldar aralyǵynda óńirge kelgen týrıster sany 2,5 mıllıon adamnan asqan. Onyń 500 myńnan astam adam sheteldik týrıster.
2007 jyly Mańǵystaýda Munaıly deıtin jańa aýdan quryldy. Bul táýelsizdik alǵannan keıingi elimizde qurylǵan alǵashqy aýdan edi. O basta ondaǵy halyq sany 53 myń bolsa, búginde 174 myńnan asyp otyr.
Keıingi 30 jylda oblys turǵyndarynyń sany eki ese ósip, 720 myń adamǵa jetti. Týý kórsetkishi boıynsha oblys sońǵy 4 jylda elimizde kósh bastap tur. Osyǵan oraı jańa Ana men bala ortalyǵy paıdalanýǵa berilip, perzenthanalar salyndy. Tabıǵı ósimmen qatar óńirge shetelden qandastar da kóptep kóship keldi. Bul kórsetkish boıynsha da Mańǵystaý alda.
1991 jyldan Mańǵystaý óńirinde 150-den astam densaýlyq saqtaý nysany iske qosylǵan. Jedel-járdem avtoparki 100% jańaryp, Jańaózen qalasynda ozyq úlgidegi aýrýhana men emhanalar paıdalanýǵa berildi.
30 jylda aımaqta 1100 shaqyrym jol salynyp, úsh temir jol iske qosyldy.
Mańǵystaý shekaralyq oblys bolǵandyqtan úsh memlekettiń arasyn jalǵaıtyn «Ózen–Bereket–Gorgan» halyqaralyq temir jol dálizi ashyldy. «Jezqazǵan–Beıneý» temir joly salynyp, «Atyraý–Aqtaý» avtokólik joly jańartyldy. Elimizdi Túrkmenstanmen baılanystyratyn «Ózen-Túrkimenstan» avto joly salyndy.
Toqsanynshy jyldary oblystaǵy avtomobıl joldarynyń jalpy uzyndyǵy 1 778 shaqyrym bolǵan. Sodan beri 1 myń shaqyrymnan astam jol salynyp, 2 myń shaqyrymǵa jýyq jol jóndeý kórdi.
Mańǵystaýdyń munaıy Sovet zamanynda ıgerilip bastaǵanymen, óńir halqy tabıǵı gazdyń ıgiligine tek táýelsizdik jyldary ǵana 100 paıyz qol jetkize aldy.
Statıstıkalyq málimetter boıynsha, Mańǵystaý oblysy buqaralyq sportpen shuǵyldaný kórsetkishi boıynsha respýblıkada aldyńǵy orynda tur. Jalpy qazaqstandyqtardyń buqaralyq sportpen aınalysý kórsetkishi 31 paıyz bolsa, Mańǵystaý oblysynda bul kórsetkish 36,4 paıyz.
Táýelsizdik jyldary Mańǵystaý oblysynda ónerkásip óndirisiniń kólemi 6 mln teńgeden 2,6 trln teńgege deıin óskeni týraly derek bar. Onyń ishinde óńdeý ónerkásibi 3mln teńgeden 183 mlrd teńgege deıin ósken.
Mańǵystaý óńiri 2020 jyldyń qorytyndysy boıynsha ónerkásiptik óndiris kólemi jaǵynan respýblıkada úshinshi orynda tur.
Elde óndirilgen munaıdyń 23%-y, tabıǵı gazdyń 5,5%-y, azot mıneraldy tyńaıtqyshtar óndirisiniń 85%-y, koks pen bıtým óndirisiniń 25%-y, bor men dolomıttiń 25%-y, portlandtsementtiń 8,0%-y, óndiriletin elektr energııasynyń 4,5%-y kıeli Mańǵystaý jerinde shoǵyrlanǵan.
30 jylda óńir turǵyndarynyń ómir súrý uzaqtyǵy 3,3 jylǵa uzarǵan. 1991 jyly turǵyndar orta eseppen 67,8 jyl jasaıtyn bolsa, 2020 jyly 71,1 jasqa deıin uzarǵan.
Táýelsizdik tańy atqan sátten beri oblysta shaǵyn jáne orta bıznes sýbektileriniń sany 4 ese ósip, 55 myńǵa jetken. Atalmysh salada jumyspen qamtylǵandar sany 3 ese, ónim shyǵarý kólemi 14,5 ese artqan.
