Táýelsizdiktiń 30 jyly: Qaraǵandy oblysynda 90-jyldary bıznes neden bastaldy
Ótken jyly Tólegen Ashımovtyń basshylyǵymen qaraǵandylyq «Aspap» ÓK qurylys fırmasy 30 jyldyq mereıtoıyn atap ótti.
Kásipker bıznestiń táýelsiz elde qalaı paıda bolǵanyn, sol kezde qandaı qıyndyqtar týyndaǵanyn jáne búgingi tańda qandaı múmkindikter bar ekenin jaqsy biledi.
Búgingi kúni shaǵyn jáne orta bıznes salasynda óńirdiń árbir úshinshi eresek turǵyny eńbek etedi.
90 jyldardyń basynda Qaraǵandy oblysynda kóptegen óndiristik kooperatıvter ashyldy.
Shekten tys ınflıatsııa jáne taýar tapshylyǵy jaǵdaıynda alǵashqy bıznesmender saýda-sattyqpen aınalysty. Alyp-satarlar dep atalatyndar paıda boldy.
Ýaqyt óte kele kooperatıvterdiń kópshiligi quldyrady, biraq olardyń arasynda eshteńege qaramastan aman qalǵandar da boldy.
Tólegen Ashımovtyń aıtýynsha, buryn ekiniń biriniń qolynan jeke kooperatıv ashý kele bermegen. Mańyzdy negizdeme qajet boldy. Bıýrokratııalyq mashına kimniń jumys isteıtinin jáne kimniń istemeıtinin anyqtady.
– Tipti eske alýdyń ózi tańqalarlyq. Aýdandyq atqarý komıtetinde tutas otyrys bolatyn, – deıdi Tólegen Ashımov. – Komıssııa kooperatıv qajet pe, joq pa dep sheshti. Sonda men bireýdiń men úshin qalaı tańdaý jasaıtynyn túsine almadym. Qazir, árıne, kásipkerlerge áldeqaıda jaqsy.
«Aspap» ÓK qyzmetiniń mysalynda naqty bıznestiń 30 jyl ishinde qalaı damyǵanyn baıqaýǵa bolady.
90 jyldary kompanııa Qaraǵandydaǵy toqtap qalǵan jylý júıesin qalpyna keltirdi. Avtosalmaq jáne basqa da usaq nysandardy saldy.
2000 jyldary olarǵa mektepter, turǵyn úıler, ónerkásiptik kásiporyndar, jataqhanalar salý tapsyryldy.
Jeti adamnan qurylǵan «Aspap» kásiporny 500 adamǵa deıin ósti.
Tólegen Áshimovtyń pikirinshe, kásipkerlikti damytý úshin 2000 jyldar óte mańyzdy boldy.
– Dál sol kezde zańnamalyq qor quryldy. Bıznes pen bılik arasynda dıalog ornady, túsinistik paıda boldy, – dep esepteıdi ol. – 2003 jyly Qaraǵandy oblysynyń qurylysshylar qaýymdastyǵy quryldy. Qazir ol qurylys salasynda normalaý jáne quqyqtardy qorǵaý salasynda áli kúnge deıin úlken jumys júrgizýde.
Tólegen Ashımov Kásipkerler palatasyn qurýdy da jaqsy ıdeıa dep sanaıdy. Buǵan deıin osyndaıdy jasaýǵa birneshe ret áreket jasaldy.
Kooperatıvterdiń odaqtary da, túrli qaýymdastyqtar da boldy.
– Birlestiksiz alǵa jyljý múmkin emes, – dep atap ótti bıznesmen. – Kásipkerler palatasy barlyq salalarmen júıeli túrde aınalysady. Kásipkerlerdiń quqyqtary men múddelerin qorǵaıdy. Onda kóptegen máseleler sheshilýde. Qyzmetkerler jas kásipkerlerge jan-jaqty kómek kórsetedi. Qujattarmen kómektesedi, qandaı da bir baǵytta memlekettik qoldaý týraly aıtady.
«Atameken» UKP esepteýi boıynsha, búginde ShOB-te 236 myńnan astam adam jumys isteıdi. Bul óńirdiń ekonomıkalyq belsendi halqynyń 36,5%-yn quraıdy.
30 jyl ishinde shaǵyn jáne orta bıznesmender óndiretin ónim kólemi 50 esege ulǵaıdy.
Ol 1,5 trln teńge deńgeıinde baǵalanady, muny «ArselorMıttal Temirtaý» AQ jáne «Qazaqmys» korporatsııasy» JShS sııaqty ındýstrııalyq flagmandardyń ónimdiligimen salystyrýǵa bolady.
Pandemııa kásipkerlikti tsıfrlandyrýǵa serpin berdi.
Qazir bıznesmenderdiń kóbi onlaın nysanda satýlarǵa jáne jetkizýge ketip jatyr, oqýda onlaın-qyzmetter usynylady.
Statıstıka boıynsha, kásipkerlerdiń qyzyǵýshylyq aımaǵynda saýda basym – bul barlyq jumys istep turǵan bıznestiń 40%-ǵa jýyǵy, 14%-y – aýyl sharýashylyǵy, 11%-y qyzmet kórsetý salasy jáne 6%-y qurylysqa, ónerkásipke, kólik pen qoımaǵa, jyljymaıtyn múlikpen operatsııalarǵa jáne t. b. keledi.
Qaraǵandy oblysynda kásipkerlikti damytý memlekettiń júıeli qoldaýynsyz múmkin bolmas edi.
Qazirgi ýaqytta «Bıznestiń jol kartasy – 2025», «Eńbek», «Bastaý Bıznes» jobalary jáne basqa baǵdarlamalar jumysyn jalǵastyryp jatyr.
