Taýar bırjalarynyń elektrondyq saýda júıesine qoıylatyn mindetti talaptar bekitildi
* * *
Qazaqstan respýblıkasy Úkimeti qaýlysy №1552
2012 jylǵy 6 jeltoqsan
Taýar bırjalarynyń elektrondyq saýda júıesine qoıylatyn mindetti talaptardy bekitý týraly
«Taýar bırjalary týraly» 2009 jylǵy 4 mamyrdaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy 3-babynyń 6-3) tarmaqshasyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti qaýly etedi:
1. Qosa berilip otyrǵan taýar bırjalarynyń elektrondyq saýda júıesine qoıylatyn mindetti talaptar bekitilsin.
2. Osy qaýly alǵashqy resmı jarııalanǵan kúninen bastap kúntizbelik on kún ótken soń qoldanysqa engiziledi.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri S. Ahmetov.
Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2012jylǵy 6 jeltoqsandaǵy №1552qaýlysymen bekitilgen
Taýar bırjalarynyń elektrondyq saýda júıesine qoıylatyn mindetti talaptar
1.Jalpy erejeler
1. Osy taýar bırjalarynyń elektrondyq saýda júıesine qoıylatyn mindetti talaptar (budan ári - mindetti talaptar) taýar bırjalary paıdalanatyn elektrondyq saýda júıesine talaptardy belgileıdi.
2. Osy mindetti talaptar taýar bırjalarynyń baǵdarlamalyq jáne apparattyq qamtylymyna, aqparattyq qaýipsizdikke,jabdyqtardy ornalastyrýǵa qoıylatyn talaptardy, sondaı-aq taýar bırjasynyń elektrondyq saýda júıesiniń tıimdi jáne úzdiksiz jumys isteýi maqsatynda saqtalýy qajet ózge uıymdastyrýshylyq-tehnıkalyq talaptardy qamtıdy.
3. Taýar bırjalarynyń osy mindetti talaptarǵa jaýap bermeıtin elektrondyq saýda júıelerin paıdalanýyna jol berilmeıdi.
4. Osy mindetti talaptarda mynadaı uǵymdar men anyqtamalar paıdalanylady:
1) baǵdarlamalyq qural (budan ári - BQ) - baǵdarlamalardan, rásimderden, erejelerden, derekterdi óńdeý júıesiniń jumys isteýine qatysty basqa ilespeli qujattamalar men derekterden turatyn obekti;
2) taýar bırjalarynyń elektrondyq saýda júıesi (budan ári - TBESJ) - elektrondyq bırjalyq saýda-sattyqty ótkizý úshin qajetti jáne bırjalyq mámileler men klırıng jasasý, sondaı-aq aqparatty jınaý, saqtaý, óńdeý jáne ashý protsesin avtomattandyrýdy qamtamasyz etetin, taýar bırjasynyń esepteý quraldary, baǵdarlamalyq qamtylymy, derekqorlary, telekommýnıkatsııalyq quraldary jáne basqa da jabdyqtary kesheni;
3) server - jeli resýrstarynyń naqty túrin basqaratyn esepteý mashınasy (júıesi);
4) jumys stansasy (termınal) - taýar bırjasynyń elektrondyq saýda júıesine qosylǵan bırja múshesinde bolatyn mamandandyrylǵan baǵdarlamalyq qamtylymy bar kompıýter.
2. Taýar bırjalarynyń elektrondyq saýda júıesine qoıylatyn mindetti talaptar
5. TBESJ:
1) jergilikti esepteý jeliler jaǵdaılarynda jumys isteýdi;
2) korporatıvti esepteý jelileri jaǵdaılarynda jumys isteýdi;
3) derekqorlarmen baılanys negizinde brokerler, dılerler jáne olardyń klıentteri týraly aqparatty uıymdastyrýdy, saqtaýdy jáne kórsetýdi;
4) derekqorlarmen baılanys negizinde ótinimder, mámileler, saýda-sattyq nátıjeleri, habarlamalar boıynsha aqparatty saqtaýdy jáne kórsetýdi;
5) derekqorda aqparatty saqtaý men kórsetýdi;
6) qysqa nusqaýlyqtarmen, eske túsirýlermen jáne túsindirmelermen súıemeldenetin mázir júıesi arqyly baǵdarlamalyq quraldar kesheniniń jumysyn uıymdastyrýdy;
7) naqty ýaqyt rejıminde júıeniń qatysýshylary arasynda turaqty aqparat almasýdy (ózara ornalasý ornynan táýelsiz);
8) bırjanyń saýda zalynan tys júıede bırja músheleriniń (brokerler, dılerler) jumysyn;
9) kez-kelgen jumys stansasynan (termınaldan) engizilgen aqparattyń, taýar bırjasynyń elektrondyq saýda júıesine qosylǵan barlyq qatysýshylarǵa shuǵyl jalpyǵa qoljetimdi bolýyn qamtamasyz etetin tehnologııany;
10) júıede aınalymdaǵy aqparatty birizdendirýdi bırjalar aldyn ala belgilegen erejeler boıynsha qalyptastyrylǵan jaǵdaıda ǵana aqparattyń júıege túsýin (qandaı da bir jumys stansasynan engizilgen);
11) satylatyn jekelegen aktıvter (qarjy quraldary, taýarlar jáne t.b.) naryǵynyń jaǵdaıy, aktıvter toby, aınalym kólemi, suranys pen usynys kólemi, baǵa belgileýler, ashyq múdde kólemi (iske asyrylmaǵan kólem), lottar mólsheri, ár túrli ólshemder boıynsha aqparat izdeýdiń tez jáne ońaı protsesteri boıynsha qajetti taldaý materıalyn iriktemeni qalyptastyrýdy;
12) standartty bankaralyq almasý hattamalarynyń jáne bırjalyq aqparatpen almasý hattamalarynyń kómegimen syrtqy júıelermen aqparat almasý múmkindigin qamtamasyz etýi tıis.
6. TBESJ quramynda mynadaı oqıǵalar men derekter:
1) saýda-sattyqtyń ashylýy;
2) saýda-sattyqtyń jabylýy;
3) saýda-sattyq qatysýshysyn sáıkestendirý;
4) saýda-sattyq qatysýshysynyń júıege kirý ýaqyty;
5) saýda-sattyq qatysýshysynyń júıeden shyǵý ýaqyty;
6) saýda-sattyq qatysýshysynyń ótinimin usyný ýaqyty;
7) saýda-sattyq qatysýshysynyń ótinimin qaıtaryp alý ýaqyty;
8) saýda-sattyq qatysýshysynyń ótinimin ózgertý ýaqyty;
9) saýda-sattyq qatysýshysynyń mámile jasaý ýaqyty;
10) aktıv ataýy;
11) ótinimdegi aktıv sany;
12) lot sany;
13) aktıv baǵasy mazmunyn tirkeıtin saýda-sattyq sessııalary boıynsha oqıǵalardy esepke alýdyń avtomattandyrylǵan esep jýrnaly (budan ári - oqıǵalar jýrnaly) bolýy tıis.
Ýaqytty tirkeý formaty - jyl, aı, kún, saǵat, mınýt, sekýnd (keminde 0,1 sekýndqa deıingi dáldikpen).
7. TBESJ ótkizilgen bırjalyq saýda-sattyq boıynsha esepter derekteriniń oqıǵalar jýrnalynyń mazmunyna katań sáıkestigin qamtamasyz etýi tıis.
8. TBESJ oqıǵalar jýrnalynda oryndalatyn operatsııaǵa avtomatty túrde beriletin biregeı nómirdi júrgizýdi qamtamasyz etýi tıis.
9. TBESJ qol jetkizý shektelgen aqparattyq resýrstarǵa jatady jáne jalpyǵa qoljetimdi serverlerde ornalastyrylmaıdy.
10. TBESJ baǵdarlamalyq qamtylymyna mynadaı talaptar qoıylýy tıis:
1) TBESJ BQ lıtsenzııalyq baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi paıdalana otyryp ázirlenýi jáne qoldanylýy tıis;
2) aqparattyń tolyq nemese ishinara joǵalýynyń aldyn alý jáne derekqor tutastyǵy buzylýynyń aldyn alý úshin TBESJ BQ paıdalanýshy qatelikterin, tehnıkalyq isten shyǵý kezinde týyndaıtyn qatelikterin jáne paıdalanýshyǵa keıingi is-qımyldar sıpattalǵan habarlamalardy bere otyryp derekqor qatelikterin óńdeýdi qamtamasyz etetindeı qurylýy tıis;
3) TBESJ BQ-da: paıdalanýshyny sáıkestendirý (taný), birdeılendirý (túpnusqalylyǵyn rastaý) ı avtorlandyrý (ókildikter berý); TBESJ resýrstaryna qoljetimdilikti baqylaý; TBESJ bolyp jatqan oqıǵalardy tirkeý jáne taldaý; TBESJ resýrstarynyń tutastyǵyn baqylaý sııaqty fýnktsııalardy qamtamasyz etetin baǵdarlamalar jumysyna baqylaý modýli bolýy tıis;
4) TBESJ BQ saýda-sattyq qorytyndylary boıynsha qalyptastyrylǵan shyǵarý derekterine ózgerister engizýge múmkindik bermeýi tıis;
5) TBESJ BQ engiziletin derekterdiń tolyqtyǵyn jáne durystyǵyn baqylaýdy qamtamasyz etýi tıis;
6) TBESJ BQ saýda-sattyq júıesi; eseptik-klırıngtik júıe; aqparattyq-taldaý júıesi; derekter berý jelisi (eger saýda-sattyq júıesiniń tehnologııalyq protsesi osyndaı júıemen ózara is-qımyl jasaýdy kózdeıtin bolsa) baǵdarlamalyq júıelerdi qamtýy (nemese qoldanystaǵy sııaqty baǵdarlamalyq júıelermen elektrondyq ózara is-qımyl jasaýdy qamtamasyz etýi tıis).
11. TBESJ apparattyq qamtamasyz etilýine mynadaı talaptar qoıylady:
1) server jáne kommýnıkatsııalyq jabdyq bırjalarda qabyldanǵan jumystar reglamentin qamtamasyz etý úshin jetkilikti, biraq sekýndyna keminde júz tranzaktsııa jasaý ónimdiligin;
2) aýqymdylyq - aqparattyń ósip otyrǵan kólemin óńdeý múmkindigin qamtamasyz etýi tıis;
3) senimdiligi joǵary júıelerdi uıymdastyrý úshin serverdi dıskti jınaqtaǵyshtar men jáne «jedel almastyrylatyn» qorektený kózderimen (artyq qorektenýmen) jaraqtandyrý qajet;
4) serverdiń jeldetý júıesi temperatýrany baqylaý múmkindigine ıe bolýy tıis;
5) serverdiń qorektenýi úzilissiz qorektendirý qurylǵysy arqyly kiretin kerneýdi turaqtandyrýmen júzege asyrylýy tıis. Bul rette, úzilissiz qorektendirý qurylǵysynyń qýaty server tutynatyn qýatqa baılanysty tańdalýy jáne batareıalardan jumys isteý ýaqyty keminde 30 mınýt bolýyn qamtamasyz etýi jáne nomınaldy qýaty 75 paıyzdan aspaıtyn júktemede bolýy tıis;
6) dıskti jınaqtaǵyshtarda, sondaı-aq, derekter saqtaýdyń syrtqy qurylǵylarynda derekterdi rezervteý qamtamasyz etilýi tıis;
7) serverler qatelerdi tabý jáne túzetý mamandandyrylǵan jedel jadysymen jaraqtanýy tıis;
8) Jelilik ınfraqurylym ornyqty jáne aýqymdy bolýy tıis. Jelilerdiń ornyqtylyǵy jelini kez kelgen apparattyq bas tartýlardan qorǵaıtyn fızıkalyq artyqshylyqtan (quraldardy «jedel» rezervteý), serverlik quraldar úshin qosylystardy agregattaý hattamalaryn paıdalanýdan turady.
TBESJ-ge jalpy paıdalaný kanaldary arqyly alshaq qosylý kezinde keminde eki táýelsiz provaıder arqyly baılanys arnalaryn rezervteý kózdelýi tıis. Bul rette, rezervtik baılanys arnalarynyń kez kelgeninen bas tartqan kezde kezde avtomatty arnaaralyq aýystyryp qosý kúıine keltirilýi tıis.
12. TBESJ aqparattyq qaýipsizdigi boıynsha mynadaı talaptar qoıylady:
1) TBESJ aqparattyq qaýipsizdigi uıymdastyrýshylyq-tehnıkalyq sharalar men aqparat qorǵaýdyń baǵdarlamalyq-apparattyq quraldar keshenin qamtıtyn júıemen qamtamasyz etilýi tıis;
2) TBESJ derekterdi ruqsat etilmegen qoljetimdilikten qorǵaýdy qamtıtyn derekterdi kópdeńgeıli qorǵaýdy qamtamasyz etýi tıis - júıege kirerde sáıkestendirý jáne birdeılendirý rásimderin paıdalaný, aqparatty shıfrleý rásimderiniń bolýy, derekterge, paıdalanýshylar ókilettikterine sáıkes olardyń birneshe túrleriniń bolýyn kózdeıtin kópdeńgeıli qoljetimdilik;
3) taýar bırjasynyń ýákiletti organy (dırektorlar keńesi nemese basqarma) TBESJ aqparattyq qáýipsizdigine qatysty TBESJ qupııa sózben qorǵaý jáne qoljetimdilikti basqarý; TBESJ fızıkalyq qaýipsizdigi; TBESJ derekterin rezervtik kóshirý jáne qalpyna keltirý; qaýipsizdikke tóngen qaýip-qaterlerdi jáne TBESJ qalypty jumys isteýiniń buzylýymen baılanysty sebepter men sharttardy ýaqtyly anyqtaýǵa baǵyttalǵan qaýipsizdik saıasaty máseleleri boıynsha ishki normatıvtik qujattardy bekitýi tıis;
4) bırja qatysýshylarynyń TBESJ-da aqparatty krıptografııalyq qorǵaý quraldaryn, onyń ishinde elektrondyq tsıfrlyq qoltańba quraldaryn paıdalaný arqyly jumysy zańnamada belgilengen tártipte júzege asyrylýy tıis. Bul rette aqparat almasý úshin saýda-sattyqtyń tehnologııalyq protsesiniń barlyq qatysýshylary úshin biryńǵaı shıfrleý algorıtmi qoldanylýy tıis.
5) TBESJ BQ aqparattyq qaýipsizdigin qamtamasyz etý júıesi qaýipsizdikke tóngen qaýip-qaterlerdi, sondaı-aq, olardyń qalypty jumys isteýiniń buzylýyna baılanysty sebepter men jaǵdaılardy ýaqtyly anyqtaýdy qamtamasyz etetin tıisti qaýipsizdik saıasatymen júzege asyrylýy tıis;
6) TBESJ-men qosylý qorǵalǵan ne bólingen baılanys arnalary boıynsha júzege asyrylýy tıis.
13. TBESJ jabdyǵyn ornalastyrýǵa mynadaı talaptar qoıylady:
1) TBESJ jabdyǵy úzdiksiz qorektený kóziniń bolýy; kondıtsıonerleý júıesiniń bolýy jónindegi talaptarǵa jaýap beretin serverlik úı-jaıda ornalasýy jáne qurastyrylýy tıis; serverler turǵyn emes bólmede bolýy tıis; serverlik úı-jaı jabdyǵy mólsheri keminde 1,5 sm ǵımaratty kondýıtti jerge tuıyqtaý júıesiniń bas elektrodymen qosylýy tıis; serverlik úı-jaı tóbesiniń bıiktigi keminde 2,44 metr bolýy tıis; avtomattandyrylǵan habardar etý jáne órt sóndirý júıesi; serverlik bólmege shektelgen qoljetimdilik, qoljetimdilikti baqylaý; serverlik úı-jaıda ótkiziletin jumystardyń tigilgen jýrnalynyń bolýy;
2) serverlik úı-jaıdy elektrmen jabdyqtaý elektr qondyrǵylaryn ornatý qaǵıdalaryn reglamentteıtin Qazaqstan Respýblıkasy zańnamasynyń talaptaryna sáıkes I sanatty elektroqabyldaǵyshtarmen qamtamasyz etilýi tıis.
14. TBESJ-ge uıymdastyrýshylyq-tehnıkalyq talaptar mynadaı parametrlerdi qamtıdy:
1) TBESJ toqtaýsyz kezeń negizinde táýligine 24 saǵat ishinde (jumys kúnderinde) jumys isteý múmkindigin qamtamasyz etýi tıis;
2) bırjalyq saýda-sattyqqa árbir qatysýshy taýar bırjasynyń elektrondyq saýda-sattyq júıesine teń quqyqtardy jáne qoljetimdilikti ıelenýi tıis. Qatysýshylar sany TBESJ ónimdiligimen nemese apparattyq - baǵdarlamalyq sıpattalarymen shektelmeýi tıis;
3) bırjanyń bólingen jumysyn uıymdastyrý kezinde (qashyqtaǵy fılıaldardyń, oqshaýlanǵan brokerlik oryndardyń, saýda-sattyq alańdarynyń jáne taǵy sol sııaqtylar isteýi) bırjalyq saýda-sattyqtyń elektrondyq júıesine qashyqtan qol jetkizý núkteleriniń jumys isteýi úshin senimdi baılanys arnalarymen qamtamasyz etilýi jáne saýda-sattyqqa qatysýshylar úshin saýda jasaýdyń teń sharttary qamtamasyz etilýi qajet. Bul rette bırja derbes tańdap alynǵan jáne saýda-sattyq qatysýshylary paıdalanatyn tehnıkalyq sıpattamalary men jıyntyǵy bar termınaldardyń jumys qabilettiligine jaýapty emes;
4) qashyqtan qoljetimdilik rejıminde jumys isteý kezinde bırja qashyqtaǵy saýda-sattyq qatysýshylarynyń qosylýy úshin qajetti porttar sanymen qamtamasyz etýi tıis;
5) taýar bırjasynyń ýákiletti organy (dırektorlar keńesi nemese basqarma) taýar bırjasynyń elektrondyq saýda júıesine qosylý jáne onda saýda-sattyq qatysýshylarynyń qashyqtan qoljetimdilik rejıminde jumys isteýi kezindegi sharttardy, talaptardy jáne tehnıkalyq sıpattamalardy aıqyndaıtyn normatıvtik qujatty bekitýi tıis;
6) TBESJ-ge atalǵan salada mamandar bolyp tabylatyn shtattyq qyzmetkerler qyzmet kórsetýi tıis;
7) taýar bırjasynyń tehnıkalyq ortalyqtary saýda-sattyq júıleriniń úzdiksiz jumysyn qamtamasyz etetin rezervti baılanys arnalarymen jáne rezervtik elektrqorektenýmen jabdyqtalýy tıis.
