Tartyp mindiń at jalyn. Atqa mingizý dástúri

ASTANA. KAZINFORM – Mádenıet jáne ulttyq salt-dástúr kúnine oraı Kazinform agenttigi nazarlaryńyzǵa ultymyzdyń tal besikten jer besikke deıingi ǵumyryndaǵy mańyzdy salt-dástúrlerin usynady.

Atqa mingizý

Balany tuńǵysh atqa mingizý – qazaq təlim-tərbıesindegi mən-maǵynasy tereń, tərbıelik qýaty kúshti salttarynyń biri. Balany atqa mingizýden buryn ər otbasy aldyn ala balalaryna ashamaı, kishkene er-turman əzirletip, minetin taı-qunandaryn jýasytyp, balasy óz tizginin ózi alyp júretindeı bolǵanda, sətti bir kúni el-jurt, baýyr-týystaryn shaqyryp, «ashamaı toıyn» jasap atqa mingizedi. Munda kópti kórip, kóp jortqan qarııalardyń biri balany: «Áýip, bismillə!» dep qos qolmen kóterip atqa mingizip: – Mine, búgin azamat bop atqa qondyń, ómir jolyń ashyq bolsyn, dushpanyń qashyq bolsyn! Shý, janýar! – dep bala mingen atty júrgizip jiberedi. Balanyń atynyń basyn ustap turǵan eresek eki adam:

– Tartyp mindiń at jalyn,

Sətti bolsyn shapqanyń.

Tətti bolsyn tatqanyń,

Dúbirletip dalańdy,

Baq-dəýlettiń tap bərin! – dep eki jaǵynan demep atty jeteleı jóneledi.

Bul balanyń alǵash ret at jalyn tartyp minýi, ómirge bir azamat retinde tuńǵysh qadam basýy bolyp esepteledi. Bala alǵash atqa mingende jyǵylmaý kerek. Qazaq halqy: «alǵash at jalyn tartyp mingennen bastap...» dep tuńǵysh atqa mingen kúndi ómir saparyna balaıdy. Ertede qazaq halqy at – adamnyń qanaty, serigi dep bilip, atty qýsa jetetin, qashsa qutylatyn basty kóligine balaǵan. Balany atqa mingizý arqyly olarda «azamat boldym, el qajetine jaraıtyn shaǵym taıady» deıtin jaýapkerlik sezimin týdyryp, erlikke, eptilikke baýlıdy.

Materıal Aıyp Núsipoqasulynyń «Tal besikten jer besikke deıin» atty kinabyna negizdelip daıyndaldy.