Súıek mújip, qurt jeıtin balanyń tańdaıy taqyldap turady - etnopedogog
ASTANA. KAZINFORM – Ata-babamyz balaǵa qatty qurt berip, súıek mújitip, tiliniń ýaqtyly shyǵýyna kómektesken. Etnopedogog Qundyz Oraljanova osylaı oı bólisti.
- Ulttyq astyń balaǵa áseri óte zor. Nege basty nazardy qurt pen súıekke qoıyp otyrmyz? Qazirgi balalardyń kóbinde tisteriniń qap-qara bolyp, úgitilip ketýi jıi kezdesedi. Al tisi durys shyqpaǵan bala durys sóıleı de almaıdy. Sol úshin bizdiń ata-babalarymyz balaǵa qatty qurt berip, súıek mújitip, olardyń tiliniń ýaqtyly shyǵýyna kómektesken, - dedi etnopedogog Jibek Joly arnasynyń «Búgin LIVE» baǵdarlamasynda bergen suhbatynda.
Qundyz ózi de úshemdi tárbıelep otyr. Úsheýi de 1,5 jasynan bastap taqpaqtardy jatqa aıtady. Odan keıin de ártúrli jattaýlardy op-ońaı jattaı bastapty. Tipti Abaıdyń qara sózderin de biledi eken.
- Balanyń jattaý qabiletiniń, zeıininiń ósýi tikeleı asqa baılanysty. Balaǵa óleńderdi ońaı jattatý úshin eń áýeli onyń zeıini ashyq bolý kerek. Qazirgi kóp balalardyń zeıini jabylyp qalǵan. Ulttyq as sol zeıindi ashýǵa kómektesedi. Sonymen birge ana júkti kezden ózin erekshe kútý kerek. Ózi de durys as iship, durys kútingen anadan saý bala dúnıege keledi, - deıdi úshemniń anasy.
Etnopedogog balalarynyń bólmesin qazaqı naqyshta bezendirip qoıypty. Onyń aıtýynsha bul ádis búldirshinderdiń qııalyn damytýǵa kómektesedi.
- Qazirgi zamanda eki sózdiń basyn qurap aıta almaıtyn balalar ósip kele jatyr. Onyń sebebi, balalardyń qııaly damymaýynan, - dedi ol.
Osy rette Maǵjan Jumabaevtyń «Balanyń qııaly damý úshin bólmesi erekshe árlengen, onyń qııalyna shabyt beretindeı bolý kerek» degen oıyn tilge tıek etti. Úshemniń anasy balalarynyń qııalyn damytý úshin aǵartýshynyń «Pedogogıka» eńbeginde jazylǵan «Balanyń tyńdaý sezimin tárbıeleý» tásilin qoldanady.
- Bala qııalynyń jaqsy damýy úshin tyńdaý zeıinin de tárbıeleý kerek. Al biz búldirshinderdi tek kórsetý arqyly tárbıelep jatyrmyz. Bala ertegilerdi, óleń-jyrlardy estip ósý kerek. Biz de kishkentaı kezimizde ájelerimiz aıtqan nebir jyr, ertegilerdi tyńdap óstik qoı. Kózimizge elestetip, oılap jatatyn edik. Al qazir balalardyń qolyna telefon berip qoıǵannan keıin olaı elestetýge múmkindik bermeımiz. Saldarynan balanyń zeıini jabylyp qalady. Al ony ashý úshin balaǵa ertegi tyńdatý kerek, - deıdi Qundyz Oraljanova.
Balalardy tárbıeleýde ulttyq qundylyqtardy basty nazarǵa alatyn ustaz turmys qurýǵa nıettenip júrgen arýlarǵa keńesin aıtty.
- Dekret – depressııa emes. Jalpy, bul uǵym neden paıda bolady? Sebebi, ana óziniń úıdegi qyzmetiniń qandaı ekenin bilmeıdi. Ádette ákeler syrtta balanyń tánine azyq bolatyn dúnıelerdi ákelip, aqsha taýyp júretin bolsa, anasy balanyń janyn tikeleı tárbıeleýshi. Al balanyń janyn tárbıeleýdi qursaqtaǵy sátten bastaý kerek. Jalpy, árbir qyz balasy turmysqa shyqqannan keıin dúnıege bala ákeletinin túsiný kerek. Dúnıege qandaı bala ákelemin dep turmys qurmaı turyp oılanýy qajet. Otbasyn qurmaı turyp dúnıege Abaıdaı, Shákárimdeı myqty azamattardy ákelýdi josparlaǵany jaqsy, - deıdi etnopedogog.
Eresekterdiń balaǵa kitap oqyp berýi nesimen paıdaly? Osy jáne ózge de saýaldardyń jaýabyn mamandardan suraǵan edik.